Ο Μπόρις Τζόνσον είναι ο νέος πρωθυπουργός της Βρετανίας
Ο Μπόρις Τζόνσον, ο υπέρμαχος του Brexit που υποσχέθηκε να οδηγήσει τη Βρετανία εκτός της Ευρωπαϊκής Ένωσης με ή χωρίς συμφωνία έως τις 31 Οκτωβρίου, θα αντικαταστήσει την Τερέζα Μέι στην πρωθυπουργία καθώς κέρδισε την ηγεσία του Συντηρητικού κόμματος.
Η νίκη του οδηγεί το Ηνωμένο Βασίλειο προς μια αντιπαράθεση με την ΕΕ για το Brexit και προς μια συνταγματική κρίση εντός της χώρας, καθώς οι Βρετανοί βουλευτές έχουν δεσμευθεί να καταψηφίσουν την όποια κυβέρνηση προσπαθήσει να βγάλει τη χώρα εκτός του μπλοκ χωρίς μια συμφωνία διαζυγίου.
Ο Τζόνσον, το πρόσωπο του δημοψηφίσματος του Brexit το 2016, έλαβε 92.153 ψήφους από τα μέλη του Συντηρητικού κόμματος. Ο ανθυποψήφιός του, ο υπουργός Εξωτερικών Τζέρεμι Χαντ, έλαβε 46.656 ψήφους.
Η Μέι θα αποχωρήσει από τη θέση της αύριο Τετάρτη αφού θα μεταβεί στο Παλάτι του Μπάκιγχαμ για να δει τη βασίλισσα Ελισάβετ, η οποία θα διορίσει επισήμως τον Τζόνσον πριν πάει στη Ντάουνινγκ Στριτ.
«Θα δραστηριοποιήσουμε τη χώρα. Θα φέρουμε εις πέρας το Brexit στις 31 Οκτωβρίου και θα εκμεταλλευθούμε όλες τις ευκαιρίες που θα φέρει», δήλωσε σε ομιλία του μετά την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων.
Ο 55χρονος Τζόνσον δήλωσε ότι το σύνθημα της εκστρατείας του για την ηγεσία ήταν να «εκπληρωθεί το Brexit, να ενωθεί η χώρα και να ηττηθεί (ο ηγέτης του αντιπολιτευόμενου Εργατικού κόμματος) Τζέρεμι Κόρμπιν – και αυτό είναι που πρόκειται να κάνουμε».
Μόλις μισή ώρα μετά την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων, ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ έστειλε μέσω Twitter τα συγχαρητήριά του, πρόσθετοντας: «Θα είναι καταπληκτικός!».
Το αποτέλεσμα είναι μια θεαματική νίκη για έναν από τους πιο εκκεντρικούς πολιτικούς της Βρετανίας και τοποθετεί έναν δημόσια δηλωμένο υποστηρικτή του Brexit επικεφαλής της κυβέρνησης για πρώτη φορά από τότε που το Ηνωμένο Βασίλειο ψήφισε υπέρ της αποχώρησης από την ΕΕ στο δημοψήφισμα του 2016.
Αλλά ο Τζόνσον –γνωστός για τη φιλοδοξία του, τα ακατάστατα ξανθά μαλλιά του, τον τρόπο που αγορεύει και τις ελλιπείς γνώσεις του σε ό,τι αφορά τις λεπτομέρειες της πολιτικής– αναλαμβάνει καθήκοντα σε μια από τις πλέον ταραχώδεις συγκυρίες στη μεταπολεμική ιστορία της Βρετανίας.
ΔΙΧΑΣΜΕΝΟ ΒΑΣΙΛΕΙΟ
Το δημοψήφισμα του 2016 για το Brexit αποκάλυψε ένα Ηνωμένο Βασίλειο που ήταν διχασμένο για πολύ περισσότερα πράγματα απ’ ό,τι απλά για την Ευρωπαϊκή Ένωση, και οδήγησε σε μια ‘εσωτερική’ αναζήτηση σχεδόν για τα πάντα, από την απόσχιση επαρχιών της χώρας και τη μετανάστευση έως τον καπιταλισμό, την κληρονομιά της αυτοκρατορίας και τον σύγχρονο χαρακτήρα της Βρετανίας. Το Brexit, που έχει ήδη ανατρέψει δύο Συντηρητικούς πρωθυπουργούς, θα κυριαρχήσει.
Ο Τζόνσον έχει δεσμευθεί να διαπραγματευτεί μια νέα συμφωνία διαζυγίου για το Brexit με την ΕΕ για να εξασφαλίσει μια ομαλή έξοδο από την ΕΕ πριν τις 31 Οκτωβρίου. Αλλά εάν το μπλοκ αρνηθεί, όπως επιμένει ότι θα κάνει, έχει δεσμευθεί να αποχωρήσει ούτως η άλλως την ήμερα του Χάλοουϊν.
Είναι ένα βήμα που πολλοί επενδυτές και οικονομολόγοι υποστηρίζουν ότι θα προκαλέσει κύματα σοκ στις παγκόσμιες αγορές και θα βυθίσει την πέμπτη μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου σε ύφεση, ακόμα και στο χάος.
Ένα Brexit χωρίς συμφωνία θα αποδυνάμωνε επίσης τη θέση του Λονδίνου ως κυρίαρχου διεθνούς χρηματοπιστωτικού κέντρου, ενώ θα προκαλούσε αναταραχή στην οικονομία.
Οι Συντηρητικοί του Τζόνσον δεν έχουν την πλειοψηφία στη Βουλή και χρειάζονται στη στήριξη των 10 βουλευτών του βορειοϊρλανδικού Δημοκρατικού Ενωτικού Κόμματος (DUP) για να κυβερνήσουν.
Ακόμα και έτσι, η πλειοψηφία είναι ισχνή –και κάποιοι βουλευτές έχουν απειλήσει να ρίξουν την κυβέρνηση, ένα βήμα που πιθανώς θα επιδείνωνε την πολιτική κρίση της Βρετανίας και θα οδηγούσε σε εκλογές.
‘ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΣ ΜΠΟΡΙΣ’
Η άνοδος του Αλεξάντερ Μπόρις ντε Φέφελ Τζόνσον, που συχνά αποκαλείται απλά ‘Μπόρις’ ή ‘Μπότζο’, στην κορυφή της βρετανικής πολιτικής είναι η μεγαλύτερη στροφή μέχρι στιγμής στην καριέρα του, που τον οδήγησε από τη δημοσιογραφία στην ακροσφαλή πολιτική διπλωματία της βρετανικής κρίσης του Brexit.
Γεννηθείς στη Νέα Υόρκη, ο Τζόνσον σπούδασε στο σχολείο της ελίτ Ίτον και το Κολλέγιο Μπάλιολ της Οξφόρδης. Ξεκίνησε την καριέρα του σε μια εταιρία συμβούλων στο Σίτι του Λονδίνου αλλά παραιτήθηκε μία εβδομάδα αργότερα. Στη συνέχεια στράφηκε στη δημοσιογραφία, αλλά απολύθηκε από την εφημερίδα Times επειδή κατασκεύασε κάποιες δηλώσεις. Αφού προσελήφθη από την Daily Telegraph, εξόργισε τους Ευρωπαίους αξιωματούχους ενώ ικανοποίησε την τότε πρωθυπουργό Μάργκαρετ Θάτσερ διακωμωδώντας την Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα και μεταδίδοντας κάποιες φορές παραπλανητικές αναφορές από τις Βρυξέλλες.
Αφού μπήκε στην πολιτική, αποπέμφθηκε από την ομάδα πολιτικής του Συντηρητικού κόμματος ενώ ήταν στην αντιπολίτευση καθώς είπε ψέματα για μια εξωσυζυγική σχέση.
Ωστόσο, η κάποιες φορές χαώδης εμφάνισή του και ο αφοπλιστικός αυτοσαρκασμός του τού επέτρεψαν να επιβιώσει τόσο από γκάφες όσο και από σκάνδαλα. Υπηρέτησε για δύο θητείες ως πρωθυπουργός του Λονδίνου, από το 2008 έως το 2016.
Το 2016, έγινε ένα από τα πλέον αναγνωρίσιμα πρόσωπα της εκστρατείας υπέρ του Brexit, η οποία επικράτησε στο δημοψήφισμα με ποσοστό 52% έναντι 48% της καμπάνιας υπέρ της παραμονής στην ΕΕ.
«Γνωρίζω ότι θα υπάρξουν άνθρωποι που θα αμφισβητήσουν τη σοφία της απόφασής σας και ίσως υπάρχουν ακόμα κάποιοι εδώ που συνεχίζουν να αναρωτιούνται τι ακριβώς έκαναν», δήλωσε σήμερα ο Τζόνσον στα μέλη του κόμματός του στο συνεδριακό κέντρο Queen Elizabeth απέναντι από το βρετανικό Κοινοβούλιο.
«Απλά θα σας επισημάνω ότι κανένα κόμμα δεν έχει μονοπώλιο στη σοφία», δήλωσε. «Φαίνεστε φοβισμένοι; Νιώθετε φοβισμένοι; Εμένα δεν μου φαίνεστε καθόλου φοβισμένοι».
Οι πρώτες αντιδράσεις
Ο αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Φρανς Τίμερμανς λίγα λεπτά πριν από την ανακοίνωση του ονόματος του νέου επικεφαλής των Συντηρητικών και επόμενου πρωθυπουργού της Βρετανίας προειδοποίησε σήμερα πως «οποιοδήποτε Brexit χωρίς συμφωνία θα αποτελούσε «τραγωδία» τόσο για την Ευρωπαϊκή Ενωση όσο και για την Βρετανία, αλλά το ευρωπαϊκό μπλοκ θα παραμείνει προσηλωμένο στην συμφωνία αποχώρησης που συνομολογήθηκε με το Λονδίνο». «Ο Μπόρις Τζόνσον αποφάσισε με την άνεσή του αν είναι με την μία ή την άλλη πλευρά. Του χρειάστηκε πολύς χρόνος για να αποφασίσει… και τώρα η θέση του είναι ξεκάθαρη», είπε ο Φρανς Τίμερμανς. «Θεωρώ ότι η θέση της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι επίσης ξεκάθαρη. Το Ηνωμένο Βασίλειο έφθασε σε συμφωνία με την Ευρωπαϊκή Ένωση και η Ευρωπαϊκή Ένωση θα παραμείνει προσηλωμένη στην συμφωνία», δήλωσε ο Τίμερμανς αναφερόμενος στις επαναλαμβανόμενες υποσχέσεις του Μπόρις Τζόνσον για την επαναδιαπραγμάτευση της συμφωνίας, η οποία έχει απορριφθεί ήδη τρεις φορές από τη Βουλή των Κοινοτήτων.
Ο επικεφαλής διαπραγματευτής της Ευρωπαϊκής Ένωσης για το Brexit Μισέλ Μπαρνιέ δήλωσε ότι το ευρωπαϊκό μπλοκ είναι έτοιμο να συνεργασθεί με τον επερχόμενο πρωθυπουργό Μπόρις Τζόνσον με αντικείμενο ένα συντεταγμένο Brexit. «Προσβλέπουμε σε μία εποικοδομητική συνεργασία με τον πρωθυπουργό Μπόρις Τζόνσον όταν αναλάβει καθήκοντα, ώστε να διευκολύνουμε την επικύρωσης της συμφωνίας αποχώρησης και να επιτύχουμε ένα συντεταγμένο Brexit», έγραψε στο Twitter ο Μισέλ Μπαρνιέ. «Είμαστε έτοιμοι επίσης να επανασυζητήσουμε την συμπεφωνημένη διακήρυξη για μία νέα σύμπραξη», δηλώνει ο Μπαρνιέ αναφερόμενος στην πολιτική διακήρυξη για την μελλοντική σχέση που συνοδεύει την συμφωνία διαζυγίου και είναι το μόνο κείμενο που η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει δηλώσει διατεθειμένη να επαναδιαπραγματευθεί.
Ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ συνεχάρη σήμερα τον Μπόρις Τζόνσον, που εξελέγη ηγέτης του κυβερνώντος Συντηρητικού κόμματος στη Βρετανία και θα αναλάβει την πρωθυπουργία της χώρας. «Θα είναι καταπληκτικός!», ανέφερε ο Τραμπ σε ανάρτησή του στο Twitter.
Congratulations to Boris Johnson on becoming the new Prime Minister of the United Kingdom. He will be great!
— Donald J. Trump (@realDonaldTrump) July 23, 2019
Αυτά είναι, επομένως, τα σημαντικότερα ζητήματα που έχει να αντιμετωπίσει ο Τζόνσον:
Διακυβέρνηση
Προκειμένου να φέρει σε πέρας το Brexit, μια από τις πιο διχαστικές πολιτικές εδώ και δεκαετίες, ο νέος πρωθυπουργός θα πρέπει να δείξει ότι μπορεί να κερδίσει τη στήριξη του κοινοβουλίου και να κυβερνήσει ύστερα από τρία χρόνια πολιτικής κρίσης. Αλλά θα μπορούσε να βρεθεί αντιμέτωπος με κατάθεση πρότασης μομφής στην 650μελή βουλή ακόμα και τη δεύτερη ημέρα της θητείας του από το αντιπολιτευόμενο Εργατικό Κόμμα.
Από μόνο του, το κυβερνών Συντηρητικό Κόμμα δεν έχει την πλειοψηφία που απαιτείται προκειμένου ο νέος πρωθυπουργός να επιβιώσει σε μια ψηφοφορία εμπιστοσύνης και βασίζεται στην υποστήριξη των 10 βουλευτών του Δημοκρατικού Ενωτικού Κόμματος (DUP) για να κυβερνήσει.
Ακόμα κι αν το DUP στήριζε τον νέο πρωθυπουργό σε μια ψήφο εμπιστοσύνης, μια σειρά από Συντηρητικούς βουλευτές έχουν απειλήσει να καταψηφίσουν το δικό τους κόμμα, εάν η Βρετανία φανεί να οδεύει προς ένα Brexit χωρίς συμφωνία. Η αποτυχία να ξεπεραστεί αυτό το πρώτο εμπόδιο θα έχει ως αποτέλεσμα την κατάρρευση της κυβέρνησης και τη διεξαγωγή πρόωρων εκλογών.
BREXIT
Τόσο ο Χαντ όσο και ο Τζόνσον θέλουν να επαναδιαπραγματευθούν μια νέα συμφωνία με την ΕΕ, εγκαταλείποντας τμήματα της συμφωνίας που πέτυχε η Μέι πέρυσι με τις Βρυξέλλες, την οποία απέρριψε το κοινοβούλιο τρεις φορές.
Η ΕΕ έχει κατ’ επανάληψη ανακοινώσει ότι δεν θα επαναδιαπραγματευθεί το νομικά δεσμευτικό κομμάτι αυτής της συμφωνίας, της «Συμφωνίας Αποχώρησης» που ορίζει μια μεταβατική περίοδο για να καταστήσει ομαλή την έξοδο της Βρετανίας. Το πρόβλημα για τον επόμενο πρωθυπουργό είναι ότι η συμφωνία αποχώρησης περιλαμβάνει το πιο διαφιλονικούμενο κομμάτι της συμφωνίας εξόδου- μια ρύθμιση ασφαλείας προκειμένου να αποτραπούν οι συνοριακοί έλεγχοι μεταξύ της Δημοκρατίας της Ιρλανδίας και της Βόρειας Ιρλανδίας, το λεγόμενο backstop.
Οι διαπραγματευτές της ΕΕ δηλώνουν έτοιμοι να διερευνήσουν μια σειρά από εναλλακτικές με τον νέο πρωθυπουργό, αλλά αυτές δεν έχουν τις προϋθέσεις για να ικανοποιήσουν τις επιθυμίες του Τζόνσον και του Χαντ. Οι δύο υποψήφιοι πρωθυπουργοί θέλουν να εγκαταλειφθεί το backstop. Η ΕΕ υποστηρίζει ότι πρέπει να διατηρηθεί.
Εάν η Βρετανία δεν μπορέσει να διαπραγματευτεί μια νέα συμφωνία, ή εάν το κοινοβούλιο απορρίψει ό,τι και να φέρει πίσω από τις Βρυξέλλες ο νέος ηγέτης, η χώρα θα κινηθεί προς μια άτακτη αποχώρηση από την ΕΕ- το λεγόμενο Brexit χωρίς συμφωνία- στις 31 Οκτωβρίου. Ο Τζονσον και ο Χαντ υποστηρίζουν ότι θέλουν να σιγουρευτούν ότι η Βρετανία είναι απολύτως έτοιμη για μια τέτοια έκβαση διότι είναι ένα σημαντικό διαπραγματευτικό εργαλείο και δεν μπορούν να αποκλείσουν ότι μπορεί να συμβεί κάτι τέτοιο.
Η Βρετανία έχει κάνει σημαντική δουλειά για να προετοιμαστεί για μια μη συμφωνία ενόψει της αρχικής προθεσμίας του Brexit στις 29 Μαρτίου, αλλά ενώ πλησίαζε η ημερομηνία πολλοί εξέφρασαν ανησυχίες ότι αυτές οι προετοιμασίες ήταν ελλιπείς και είχαν βαλτώσει.
Τραμπ και ΗΠΑ
Ο νέος πρωθυπουργός θα χρειαστεί μια καλή σχέση με τις ΗΠΑ, το στενότερο στρατιωτικό σύμμαχο της Βρετανίας και σημαντική εξαγωγική αγορά, προκειμένου να καταφέρει να αποσοβήσει τον όποιο αντίκτυπο από την αποχώρηση από την ΕΕ- τον μεγαλύτερο εμπορικό της εταίρο.
Ωστόσο, οι σχέσεις μεταξύ της Βρετανίας και των ΗΠΑ τις τελευταίες εβδομάδες έχουν πληγεί ύστερα από τη διαρροή εμπιστευτικών εγγράφων του Βρετανού πρεσβευτή στην Ουάσινγκτον, που φέρεται να χαρακτήρισε ανίκανη την κυβέρνηση του Ντόναλντ Τραμπ. Το πώς θα καταφέρει ο νέος ηγέτης να ξεπεράσει αυτή τη διαμάχη- με τον Τραμπ να απαντά οργισμένα και τον πρεσβευτή να παραιτείται- θα μπορούσε να καθορίσει το κλίμα για τις αμερικανο-βρετανικές σχέσεις σε μία κρίσιμη για την Βρετανία περίοδο.
Και οι δύο πλευρές υποστηρίζουν ότι θέλουν να καταλήξουν σε μια γρήγορη και ολοκληρωμένη συμφωνία ελεύθερου εμπορίου αφού η Βρετανία αποχωρήσει από την ΕΕ, αλλά η πολιτική βούληση είναι αυτή που μάλλον θα καθορίσει πόσο γρήγορα μπορεί να γίνει αυτό.
Ιράν και Κίνα
Οι ΗΠΑ και οι Ευρωπαίοι σύμμαχοι τραβούν προς διαφορετικές κατευθύνσεις σε ό,τι αφορά τη βέλτιστη προσέγγιση για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, αφήνοντας τη Βρετανία με τη δύσκολη επιλογή με ποια από τις δύο πλευρές να συνταχθεί. Οι Ιρανοί Φρουροί της Επανάστασης συνέλαβαν το βρετανικής σημαίας δεξαμενόπλοιο Stena Impero στο Στενό του Χορμούζ την Παρασκευή, ως αντίποινα, προφανώς, για τη βρετανική σύλληψη ιρανικού τάνκερ δύο εβδομάδες νωρίτερα.
Οι σύμμαχοι παρακολουθούν στενά τις εξελίξεις για να δουν εάν ο νέος Βρετανός πρωθυπουργός θα κινηθεί προς τις ΗΠΑ και μακριά από την ΕΕ για την πολιτική σχετικά με το Ιράν.
Ο νέος πρωθυπουργός θα πρέπει επίσης να αποφασίσει ποιος ρόλος θα δοθεί στην κινεζική τεχνολογική εταιρία Huawei στις βρετανικές τηλεπικοινωνιακές υποδομές, με τον Τραμπ να προειδοποιεί ότι οι κίνδυνοι για την ασφάλεια είναι υψηλοί και θα μπορούσαν να θέσουν σε κίνδυνο τις σχέσεις στο επίπεδο μυστικών πληροφοριών.
Η απόφαση αυτή θα μπορούσε επίσης να καθορίσει την πορεία των σχέσεων με την Κίνα, έναν από τους βασικούς στόχους της Βρετανίας σε ό,τι αφορά την οικοδόμηση ισχυρότερων εμπορικών δεσμών έξω από την ΕΕ.
Πέρα από το Brexit
Ενώ το πρώτο τεστ για τον επόμενο πρωθυπουργό θα είναι να φέρει εις πέρας το Brexit, ο νέος ηγέτης της χώρας θα πρέπει να παρουσιάσει ένα βιώσιμο, μακροπρόθεσμο όραμα για τη Βρετανία για την περίοδο μετά το Brexit που να μπορεί να πείσει τους ψηφοφόρους, τους επενδυτές και τους διεθνείς συμμάχους.
Εν τέλει, ο νέος πρωθυπουργός θα πρέπει να αποφασίσει τι είδους οικονομία επιθυμεί το Ηνωμένο Βασίλειο και πώς θα γίνει η μεταβίβαση σε αυτόν τον κόσμο, ενώ παράλληλα θα επιλέξει εάν θα ευθυγραμμιστεί με το ευρωπαϊκό ή το αμερικανικό ρυθμιστικό πλαίσιο.
