Δραματικά τα στοιχεία από την αύξηση των αυτοκτονιών παγκοσμίως- Τα ελληνικά δεδομένα

Η τελευταία έρευνα, μάλιστα, του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, που δημοσιεύθηκε χθες, με αφορμή τη σημερινή ημέρα, που αποτελεί Παγκόσμια Ημέρα για την πρόληψη της αυτοκτονίας, καταδεικνύει ότι ο αριθμός των αυτοκτονιών αυξάνεται με δραματικούς ρυθμούς, τόσο, που αποτελεί κυριότερο παράγοντα θανάτου, ακόμη και από τον πόλεμο. Ενδεικτικά, η έρευνα αναφέρει ότι, στατιστικά, κάθε 40 δευτερόλεπτα, ένας άνθρωπος σε όλο τον κόσμο δίνει τέλος στη ζωή του.

Σε ό,τι αφορά στα ελληνικά δεδομένα, σύμφωνα με τα στοιχεία του Παρατηρητηρίου Αυτοκτονιών του Κέντρου Ημέρας για την Πρόληψη της Αυτοκτονίας, «Κλίμακα», περισσότεροι από 500 άνθρωποι αυτοκτονούν τα τελευταία χρόνια στη χώρα. Μάλιστα, βάσει των τελευταίων διαθέσιμων στοιχείων για τον αριθμό των αυτοκτονιών στην Ελλάδα, τα οποία προέρχονται από την ΕΛΣΤΑΤ και αφορούν στο έτος 2016, οι θάνατοι από αυτοκτονία ανήλθαν σε 484.

Επιπροσθέτως, αναφορικά με τα έτη 2017, 2018 και μέχρι τις 31/8/2019, το Παρατηρητήριο Αυτοκτονιών του Κέντρου Ημέρας για την Πρόληψη της Αυτοκτονίας της ΜΚΟ «Κλίμακα» επισημαίνει τα εξής:

-Ο αριθμός των αυτοκτονιών παρουσιάζει μία σταθερή αυξητική τάση.

-Η πλειοψηφία των αυτοχείρων ήταν άνδρες.

-Άτομα ηλικίας 60-64 και 80 ετών και άνω σημειώνουν τα μεγαλύτερα ποσοστά αυτοκτονιών και ακολουθούν τα άτομα παραγωγικής ηλικίας που ανήκουν στις ηλικιακές ομάδες των 45 – 49 και 50 – 59.

-Οι περιφέρειες με το υψηλότερο ποσοστό θνησιμότητας από αυτοκτονία είναι η Κρήτη, η Θεσσαλία και η Αττική.

-Η πιο συχνή μέθοδος αυτοκτονίας κατά την τελευταία τριετία παραμένει ο απαγχονισμός.

-Η χρονική περίοδος κατά την οποία σημειώθηκαν τα υψηλότερα ποσοστά αυτοκτονιών είναι κατά τους ανοιξιάτικους και καλοκαιρινούς μήνες (Μάρτιος έως Αύγουστος).

Κεντρικό σύνθημα της φετινής Παγκόσμιας Ημέρας είναι «Να εργαστούμε μαζί για την πρόληψη της αυτοκτονίας» και σκοπός της είναι να κινητοποιήσει όλο τον κόσμο, με στόχο να επιτευχθεί μια ουσιαστική και αποτελεσματική αντιμετώπιση του φαινομένου.

Μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, ο επιστημονικός διευθυντής της «Κλίμακα» και ψυχίατρος, Κυριάκος Κατσαδώρος αναφέρει τα εξής: «Εδώ και χρόνια μας κινητοποιεί το ίδιο μήνυμα, ο ρόλος, δηλαδή, που μπορεί να παίξει η κοινότητα στην πρόληψη των αυτοκτονιών. Συνεχίζουμε να πιστεύουμε, όλοι οι φορείς που ασχολούμαστε με το ζήτημα, ότι ένα 90% των αυτοκαταστροφικών συμπεριφορών -όχι μόνο στην πατρίδα μας αλλά και παγκόσμια- θα μπορούσαν να είχαν αντιμετωπιστεί αν οι άνθρωποι μπορούσαν να επικοινωνούν μεταξύ τους».

Επιπλέον, σύμφωνα με τα όσα υποστήριξε ο κ. Κατσαδώρος, οι αυτόχειρες αλλάζουν συμπεριφορά μέσα σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα, προτού θέσουν τέρμα στη ζωή τους. «Η εσωτερίκευση , η απόσυρση, η μοναχικότητα και η μοναξιά, σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία και τις μαρτυρίες, αποτελούν κάποια από τα σημάδια που εμφανίζουν τα άτομα αυτά, δέκα μέρες, ένα μήνα, ίσως και δύο μήνες πριν δώσουν τέλος στη ζωή τους».

Αξίζει να σημειωθεί ότι, βάσει των διαθέσιμων στοιχείων, καταδεικνύεται ότι μεγάλο ποσοστό αυτοχειρίας παρουσιάζουν οι ηλικίες άνω των 65, καθώς, όπως διαπιστώνεται, αυτή η ηλικιακή ομάδα αναπτύσσει όλο και περισσότερο αυτοκαταστροφική συμπεριφορά.

Ο κ. Κατσαδώρος εκτιμά ότι αυτό συμβαίνει, καθώς οι ηλικίες αυτές έρχονται πιο έντονα σε επαφή με το κομμάτι της μοναξιάς, «ένα βίωμα που είναι τρομερό για έναν άνθρωπο 70, 75, 80, 90 που, συν τοις άλλοις, έχει και παθολογικά προβλήματα, που θα πρέπει να αντιμετωπίσει».

Σημαντικός παράγοντας στην αύξηση των αυτοκτονιών φαίνεται ότι αποτέλεσε η οικονομική κρίση, που εμφανίστηκε στη χώρα μας το 2009. Τα οικονομικά προβλήματα και η αδυναμία πολλών να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις και τα χρέη τους, τους οδήγησαν στην απελπισία, με αποτέλεσμα να βλέπουν την αυτοχειρία ως μοναδική διέξοδο.

Δραματικό στοιχείο, ωστόσο, αποτελεί το γεγονός ότι, βάσει μελετών, εκείνο που δεν έχει αλλάξει στην Ελλάδα είναι ο τρόπος που αντιμετωπίζεται μια αυτοκτονία από την κοινωνία.

«Το αντιμετωπίζουμε ως κοινωνικό ταμπού και αυτό είναι και το πρόβλημα και δεν είναι πρόβλημα της Ελλάδας, είναι παγκόσμιο», σημειώνει ο κ. Κατσαδώρος, ενώ υπογραμμίζει την ανάγκη για την ανάπτυξη μιας εθνικής στρατηγικής για την πρόληψη των αυτοκτονιών, σχεδιασμός που υφίσταται και σε άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Επιπλέον, η μη κυβερνητική οργάνωση «Κλίμακα» θέτει επί τραπέζης και το ζήτημα της υποκαταγραφής του πραγματικού αριθμού των αυτοκτονιών στην Ελλάδα. Ο κ. Κατσαδώρος επισημαίνει ότι «ακόμη, στην Ελλάδα δεν έχουμε καταγραφή των μη θανατηφόρων αποπειρών αυτοκτονίας, οι οποίες εκτιμάται ότι είναι σχεδόν 25 φορές περισσότερες των καταγεγραμμένων αυτοκτονιών. Η υποκαταγραφή αποδίδεται είτε στη δυσκολία να εξακριβωθεί ότι όντως υπήρχε αυτοκτονική πρόθεση (όπως στην περίπτωση ενός ατυχήματος), είτε σε κοινωνικούς, θρησκευτικούς και άλλους λόγους».

Αξίζει να σημειωθεί ότι, από την ίδρυση του, ως τον Αύγουστο του 2019, ζήτησαν βοήθεια από το Κέντρο Ημέρας 3.102 άτομα και πραγματοποιήθηκαν 24.988 επισκέψεις.

-Το 60,5% των ατόμων που επισκέφτηκαν το Κέντρο Ημέρας ήταν γυναίκες και το 39,5% άνδρες.

-Από το σύνολο των χρηστών των υπηρεσιών του Κέντρου το 24,8% κατά την πρώτη τους επίσκεψη ήταν από 19-33 ετών, το 35,4% ήταν από 34 έως και 50 ετών, το 29,7% από 51-67 ετών ενώ το 8,2% ήταν πάνω από 68 ετών και μόλις το 1,9% κάτω των 18 ετών.

-Το 40,2% των χρηστών δήλωσαν άνεργοι, το 25,9% μισθωτοί, το 15,8% συνταξιούχοι (συμπεριλαμβανομένων και των συντάξεων αναπηρίας), το 10,7% ελεύθεροι επαγγελματίες, το 5,7% φοιτητές/-τριες και το 1,7% μαθητές/-τριες.

– Τρεις στους τέσσερις χρήστες επισκέφθηκαν το Κέντρο Ημέρας για λιγότερο από ένα χρόνο, το 17,4% από 1 ως 2 χρόνια, το 6,2% από 3-5 χρόνια, ενώ το 1% πάνω από 6 χρόνια.

Επιπλέον, από την έναρξη λειτουργίας της 24ωρης Γραμμής Παρέμβασης για την Αυτοκτονία – 1018 το 2007, έχουν καταγραφεί περισσότερες από 200.000 κλήσεις.

Πιο συγκεκριμένα, το 2018, στη Γραμμή Παρέμβασης για την Αυτοκτονία-1018 έγιναν 16.424 κλήσεις, εκ των οποίων 3.757 κλήσεις με αίτημα στο φάσμα της αυτοκτονικότητας.

-59%των καλούντων στο 1018 το έτος 2018 και 57% των καλούντων το έτος 2017, δεν είχαν έρθει σε επαφή με υπηρεσίες ψυχικής υγείας.

-To 30% των καλούντων στη Γραμμή το 2018 είχε προηγούμενη ψυχιατρική νοσηλεία.

H 10η Σεπτεμβρίου έχει καθιερωθεί από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, τη Διεθνή Ένωση για την Πρόληψη της Αυτοκτονίας και τη διεθνή επιστημονική κοινότητα ως η Παγκόσμια Ημέρα για την Πρόληψη της Αυτοκτονίας, προκειμένου να ενεργοποιηθεί η κοινή γνώμη, με στόχο την ενημέρωση και την ευαισθητοποίηση του πληθυσμού, στα πεδία της πρόληψης της αυτοκτονίας και των αυτοκαταστροφικών συμπεριφορών.

Η αυτοκτονία είναι ένα μείζον πρόβλημα της δημόσιας υγείας και ως τέτοιο αναγνωρίζεται και αντιμετωπίζεται σε ευρωπαϊκό και παγκόσμιο επίπεδο.

Δυνητικά αφορά τον καθένα, ανεξαρτήτως φύλου, φυλής ή κοινωνικοοικονομικής τάξης. Σ’ αυτόν τον άξονα ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, συστήνει ήδη από το 1990 την καθολική αναγνώριση της αυτοκτονίας ως ζήτημα δημόσιας υγείας και την ανάπτυξη εθνικών προγραμμάτων πρόληψης, τα οποία θα είναι διασυνδεδεμένα με τις πολιτικές δημόσιας υγείας.