Πώς ένας φόρος στο WhatsApp οδήγησε στο ξέσπασμα αντικυβερνητικών διαδηλώσεων στον Λίβανο

των Lin Noueihed και Dana Khraiche, Bloomberg

Διαδηλωτές με σημαίες του Λιβάνου βρέθηκαν έξω από την έδρα της κυβέρνησης στο κέντρο της Βυρηττού, την Παρασκευή, τη δεύτερη μέρα των διαδηλώσεων – των μεγαλύτερων που έχουν πραγματοποιηθεί εδώ και χρόνια. Όσοι συμμετέχουν ζητάνε την πτώση της κυβέρνησης, η οποία έχει υποβάλλει έναν προϋπολογισμό λιτότητας, και τη διενέργεια πρόωρων εκλογών.

Οι διαδηλώσεις έχουν παραλύσει το μεγαλύτερο μέρος της χώρας, ενώ οι δυνάμεις ασφαλείας φέρνουν συνεχώς ενισχύσεις.

Την Παρασκευή, ο πρωθυπουργός Σαάντ Χάριρι έδωσε στους εταίρους του στον κυβερνητικό συνασπισμό 72 ώρες για να εγκρίνουν οικονομικές μεταρρυθμίσεις ώστε να αποσυμφορηθεί  η κρίση υπονοώντας ότι θα μπορούσε να παραιτηθεί αν δεν το κάνουν.

Οι υπουργοί συμφώνησαν να μειώσουν κατά 50% τους μισθούς των δημοσίων υπαλλήλων, να ζητήσουν από τις τράπεζες εισφορές στον προϋπολογισμό ύψους 3,3 δισ. δολαρίων, να ιδιωτικοποιήσουν τον τομέα των τηλεπικοινωνιών και να αναβαθμίσουν τον τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας, σύμφωνα με επίσημες πηγές.

Υπήρχαν επίσης σχέδια για τη σύσταση νέων ρυθμιστικών και διαφανών οργάνων, σύμφωνα με τις πηγές.

Το πρωί της Δευτέρας, ο Πρόεδρος Michel Aoun προήδρευσε σε συνεδρίαση του υπουργικού συμβουλίου για να συζητήσει το πακέτο μεταρρυθμίσεων στο παλάτι Baabda.

Πριν ξεκινήσει, ο κ. Aoun ανέφερε ότι ό,τι συμβαίνει στους δρόμους αντανακλά τον «πόνο των ανθρώπων», αλλά προειδοποίησε ότι «η γενίκευση των κατηγοριών διαφθοράς εναντίον όλων συνεπάγεται μεγάλη αδικία».

Η κυβέρνηση πρέπει τουλάχιστον να αρχίσει με την άρση του τραπεζικού απορρήτου για όλους τους σημερινούς και μελλοντικούς υπουργούς, πρόσθεσε.

Οι οικονομικές εξελίξεις δεν έχουν υπάρξει ποτέ τόσο σημαντικές όσο είναι τώρα για τον Λίβανο, μια μικρή χώρα που έχει πληγεί από τις γεωπολιτικές διαχωριστικές γραμμές της Μέσης Ανατολής από τότε που τελείωσε ο 15ετής εμφύλιος πόλεμος το 1990. Μία από τις πιο χρεωμένες χώρες του κόσμου, ο Λίβανος αγωνίζεται να βρει νέες πηγές χρηματοδότησης, καθώς οι ξένες εισροές στις οποίες βασιζόταν παραδοσιακά έχουν εξαντληθεί.

Τα σχέδια για επιβολή τέλους 20 σέντς στην πρώτη κλήση του WhatsApp που κάνουν καθημερινά οι χρήστες κυριαρχούν στις συζητήσεις στους ραδιοφωνικούς σταθμούς, προκαλώντας οργή σε μια χώρα όπου το κόστος επικοινωνίας είναι μεταξύ των λιγότερο ανταγωνιστικών στον κόσμο και οι άνθρωποι χρησιμοποιούν ευρέως διαδικτυακές εφαρμογές φωνητικής επικοινωνίας για να εξοικονομούν χρήματα. Το WhatsApp, μια πλατφόρμα φωνητικών κλήσεων και ανταλλαγής μηνυμάτων που ανήκει στην Facebook Inc., έχει περίπου 1,5 δισεκατομμύρια χρήστες παγκοσμίως.

Καθώς οι διαδηλώσεις εξαπλώθηκαν στα προάστια και στην επαρχία, ο υπουργός τηλεπικοινωνιών Mohamed Choucair είπε στο τηλεοπτικό κανάλι LBCI ότι ο Πρωθυπουργός Hariri τον είχε διατάξει να ακυρώσει την εισφορά. Μένει να δειχθεί κατά πόσο αυτή η στροφή θα κατευνάσει την κοινή γνώμη.

Η κυβέρνηση πιέζεται να μειώσει τις δαπάνες, να αυξήσει τους φόρους και να καταπολεμήσει τη διαφθορά – προϋποθέσεις που απαιτούν οι διεθνείς δωρητές για να ξεκλειδώσουν περίπου 11 δισεκατομμύρια δολάρια σε χρηματοδότηση. Αλλά τα μέτρα αποδεικνύονται βαθιά αντιδημοφιλή. Οι επικριτές λένε ότι η θεσμική διαφθορά, ο νεποτισμός και η κερδοσκοπία από τους πολιτικούς χρεοκοπούν την κυβέρνηση.

Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο προβλέπει ότι το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών του Λιβάνου θα φτάσει σχεδόν το 30% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος μέχρι το τέλος του τρέχοντος έτους. Καθώς η βία εξαπλώνεται, το ΔΝΤ εξέδωσε μια νέα έκθεση που προβλέπει ότι η οικονομική ανάπτυξη, η οποία παρέμεινε στάσιμη στο 0,3% το 2018, θα εξακολουθήσει να είναι αδύναμη εν μέσω πολιτικής και οικονομικής αβεβαιότητας και σοβαρής συρρίκνωσης στον τομέα των ακινήτων. Το δημόσιο χρέος προβλέπεται να έχει αυξηθεί στο 155% του ΑΕΠ μέχρι το τέλος του 2019, σύμφωνα με το ΔΝΤ.

Οι υποσχέσεις παροχής βοήθειας από τη Σαουδική Αραβία και το Κατάρ, που υποστήριξαν τον Λίβανο σε προηγούμενες κρίσεις, δεν έχουν υλοποιηθεί. Και οι Λιβανέζοι της διασποράς – παραδοσιακά η σπονδυλική στήλη της οικονομίας της χώρας – διστάζουν να στείλουν χρήματα καθώς η εμπιστοσύνη στην ικανότητα χρηματοοικονομικής διαχείρισης της κυβέρνησης μειώνεται.

Οι διαμαρτυρίες έχουν αυξήσει την πίεση στον Hariri, ο οποίος ηγείται μιας κυβέρνησης εθνικής ενότητας που έχει προσπαθήσει να ξεπεράσει τις θρησκευτικές και πολιτικές διαφορές για να προωθήσει μια μεταρρυθμιστική ατζέντα. Ο Hariri, ένας σουνίτης μουσουλμάνος, υποστηρίζεται παραδοσιακά από τη Σαουδική Αραβία, αλλά το βασίλειο έχει πάψει να παρέχει την υποστήριξή του τα τελευταία χρόνια καθώς έχει αυξηθεί η πολιτική επιρροή της υποστηριζόμενης από το Ιράν πολιτοφυλακής της Χεζμπολάχ στην κυβέρνηση.