«Καζάνι» που βράζει η Χιλή: Στους 11 οι νεκροί από τις ταραχές – Πού οφείλεται η οργή των διαδηλωτών;

Έντεκα άνθρωποι σκοτώθηκαν στις ταραχές που συγκλόνισαν τη Χιλή, ανακοίνωσε σήμερα η κυβερνήτης του Σαντιάγο, Κάρλα Ρουμπιλάρ, αναθεωρώντας προς τα πάνω έναν προηγούμενο απολογισμό επτά νεκρών.

«Ο αριθμός των νεκρών στη διάρκεια των τελευταίων ημερών έχει φθάσει τους έντεκα. Είχαμε τρεις νεκρούς προχθές (Σάββατο) και οκτώ χθες Κυριακή», δήλωσε στους δημοσιογράφους.

Στην πρωτεύουσα της Χιλής, στην οποία κατοικούν περίπου 7 εκατομμύρια άνθρωποι, έχει επιβληθεί απαγόρευση κυκλοφορίας από τις 19:00 ως τις 06:00 τοπική ώρα (01:00-12:00 ώρα Ελλάδος) και οι δημόσιες συγκοινωνίες έχουν παραλύσει, καθώς έχει διακοπεί τελείως η λειτουργία του μετρό και εν μέρει των λεωφορείων.

Χθες ο πρόεδρος της χώρας Σεμπαστιάν Πινιέρα δήλωσε ότι η Χιλή βρίσκεται “σε πόλεμο”, σε μια ένδειξη του μεγέθους της έκρηξης κοινωνικών εντάσεων στη χώρα, που θεωρείται η χειρότερη που αντιμετωπίζει το λατινοαμερικάνικο Κράτος εδώ και δεκαετίες.

Η κατάσταση έκτακτης ανάγκης που επιβλήθηκε στο Σαντιάγο θα επεκταθεί στην Αντοφαγκάστα, στη Βαλπαραΐσο, στη Βαλδίβια, στην Τσιζάν, στην Τάλκα, στην Τεμούκο και στην Πούντα Αρένας, είπε ακόμη ο χιλιανός υπουργός Εσωτερικών.

Ο υπουργός Εσωτερικών Αντρές Τσάντγουικ απέδωσε την επιβολή κατάστασης έκτακτης ανάγκης σε περισσότερες πόλεις στην «κλιμάκωση της βίας και των βανδαλισμών», δύο εβδομάδες αφότου άρχισαν οι διαδηλώσεις, που αρχικά είχαν αφορμή την αύξηση των τιμών του εισιτηρίου του μετρό. Ο Τσάντγουικ έκανε λόγο για 70 «σοβαρά επεισόδια βίας» χθες, ανάμεσά τους 40 λεηλασίες σούπερ μάρκετ και άλλων επιχειρήσεων, ενώ διαβεβαίωσε πως στο Σαντιάγο έχουν αναπτυχθεί 10.500 αστυνομικοί και στρατιωτικοί και θα δοθεί διαταγή να κινητοποιηθούν περισσότερες δυνάμεις εάν απαιτηθεί. Η θυγατρική της Walmart στη Χιλή επιβεβαίωσε ότι καταστήματά της σε όλη στη χώρα ανέστειλαν τη λειτουργία τους, καθώς έξι πυρπολήθηκαν και 111 λεηλατήθηκαν.

Η ανάπτυξη του στρατού στους δρόμους είναι κάτι που δεν έχει προηγούμενο μετά το τέλος της δικτατορίας του στρατηγού Αουγκούστο Πινοτσέτ (1973-1990). Ως το απόγευμα της Κυριακής, σύμφωνα με εισαγγελείς, είχαν ασκηθεί διώξεις σε 1.462 συλληφθέντες για τις χθεσινές διαδηλώσεις, 614 στο Σαντιάγο. Προχθές Σάββατο, αναφέρθηκαν 179 συλλήψεις στην πρωτεύουσα.

Από την πλευρά των διαδηλωτών είναι πολλές οι καταγγελίες στα social media για υπερβολική χρήση βίας από τις δυνάμεις ασφαλείας, που σε περιπτώσεις κατηγορούνται για χρήση ακόμη και βασανιστηρίων για τον εκφοβισμό και την καταστολή των προσαχθέντων.

Εν τω μεταξύ χιλιάδες επιβάτες έχουν εγκλωβιστεί από χθες, Κυριακή, στο αεροδρόμιο του Σαντιάγο στη Χιλή, μετά την ακύρωση ή την καθυστέρηση των πτήσεών τους και την απαγόρευση κυκλοφορίας που επιβλήθηκε από τις αρχές εξαιτίας των ταραχών που συγκλονίζουν τις τελευταίες μέρες τη χώρα. Οι διάδρομοι του κύριου τερματικού του αεροδρομίου της πρωτεύουσας της Χιλής είχαν μετατραπεί σε κοιτώνες, καθώς πολλοί επιβάτες κοιμούνταν στο έδαφος, ενώ άλλοι περίμεναν σε πολύ μεγάλες ουρές στα γκισέ των αεροπορικών εταιρειών για να πληροφορηθούν για την πτήση τους, σύμφωνα με το AFP.

Στο μεταξύ, το συνδικάτο των εργαζομένων στο μεγαλύτερο ορυχείο χαλκού στον κόσμο, το ορυχείο χαλκού Escondida BHP, ανακοίνωσε ότι θα πραγματοποιήσει ολοήμερη απεργία αύριο σε ένδειξη αλληλεγγύης προς τους διαδηλωτές στη Χιλή, δήλωσε σήμερα ο πρόεδρος του συνδικάτου στο πρακτορείο Reuters. «Η απεργία είναι προειδοποιητική», δήλωσε ο Πατρίσιο Τάπια, πρόεδρος του συνδικάτου Union #1 του Escondida. Είπε πως οι εργάτες θα απεργήσουν «σε τουλάχιστον μία βάρδια» αύριο.

Ο υπουργός Ορυχείων Μπάλντο Προκούρικα δήλωσε στο Reuters αργά το βράδυ της Κυριακής πως τα ορυχεία της χώρας λειτούργησαν κανονικά στη διάρκεια του Σαββατοκύριακου.

Που οφείλεται η οργή των πολιτών; 

Αν και θεωρείται πρότυπο πολιτικής και οικονομικής σταθερότητας στη Λατινική Αμερική, η Χιλή πάσχει από βαθιές κοινωνικά διαφορές, οι οποίες τροφοδοτούν επί χρόνια την κοινωνική δυσαρέσκεια η οποία τελικά εξερράγη.

Παρά την ανάπτυξη του στρατού, την οποία αποφάσισε το Σάββατο ο συντηρητικός πρόεδρος της χώρας Σεμπαστιάν Πινιέρα, χιλιάδες Χιλιανοί βγήκαν ξανά στους δρόμους χθες Κυριακή για να εκφράσουν την οργή τους για τις ανισότητες του πολιτικού και κοινωνικού συστήματος, το οποίο σε πολλούς τομείς δεν έχει εξελιχθεί μετά τη δικτατορία του Αουγκούστο Πινοσέτ (1973-1990).

«Στο εξωτερικό έβλεπαν μόνο τις επιτυχίες της Χιλής, όμως στο εσωτερικό υπάρχουν πολλές διαφορές, ρήγματα και η νεολαία, η οποία αν και δεν έχει ζήσει τη δικτατορία, έχει σταματήσει να ψηφίζει εδώ και πολλά χρόνια. Δεν άντεξε άλλο και βγήκε στον δρόμο για να δείξει την οργή και την απογοήτευσή της», εξηγεί η Λουτσία Ντάμερτ καθηγήτρια στο πανεπιστήμιο του Σαντιάγο της Χιλής.

Με πληθωρισμό 2%, ποσοστό φτώχειας 8,6% και ανάπτυξη που φέτος αναμένεται να φτάσει το 2,5% του ΑΕΠ, δηλαδή ένα από τα μεγαλύτερα στην περιοχή, το χιλιανό μοντέλο το ζήλευαν πολύ στη Λατινική Αμερική. Όμως πολλοί κοινωνικοί δείκτες -όπως της υγείας, της παιδείας και το ύψος των συντάξεων, οι οποίες στη χώρα αυτή προέρχονται σχεδόν αποκλειστικά από την ιδιωτική ασφάλιση- μαρτυρούν τεράστιες ανισότητες.

«Πολλά εκκρεμή αιτήματα δεν είχαν απαντηθεί. Η ένταση συσσωρεύθηκε, η οργή ενισχυόταν καθημερινά», υπογραμμίζει ο Οκτάβιο Αβεντάνιο, κοινωνιολόγος και πολιτικός επιστήμονας στο πανεπιστήμιο της Χιλής.

Σύμφωνα με τον ίδιο, δεν είναι τυχαίο που η κοινωνική έκρηξη σημειώθηκε μετά την αύξηση κατά 3% στην τιμή του εισιτηρίου του μετρό, κάτι που επηρεάζει την καθημερινότητα πολλών Χιλιανών και την οποία τελικά ο Πινιέρα ανέστειλε το Σάββατο υπό την πίεση των μαζικών διαδηλώσεων.

Το μέσο εισόδημα ανά κάτοικο στη Χιλή, που ξεπερνά τα 20.000 δολάρια ετησίως, είναι το υψηλότερο στη Λατινική Αμερική. Όμως το συνταξιοδοτικό σύστημα, το οποίο δέχεται πολλές επικρίσεις διότι συχνά προσφέρει σύνταξη μικρότερη του κατώτατου μισθού που είναι περίπου 400 δολάρια, όπως και το αυξημένο κόστος για την παιδεία και την υγεία, αλλά και η φούσκα στην αγορά ακινήτων αποτελούν έναν εκρηκτικό συνδυασμό, σύμφωνα με πολλούς αναλυτές.

Σύμφωνα με τον κοινωνιολόγο Αλμπέρτο Μαγιόλ του πανεπιστημίου της Χιλής, «σε μια κοινωνία όπου η κοινωνική ενσωμάτωση πραγματοποιείται μέσω της κατανάλωσης, οι άνθρωποι έχουν ανάγκη να καταναλώνουν (…) και γι’ αυτό να χρεώνονται».

Το χρέος των νοικοκυριών είναι ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα για τη Χιλή. Σύμφωνα με έκθεση του πανεπιστημίου του Σεν Σεμπαστιάν, ένας στους τρεις ενήλικες δεν είναι σε θέση να αποπληρώνει τα χρέη του με τα εισοδήματα που διαθέτει.

Πολλοί Χιλιανοί, που πρόσφατα βγήκαν από μακροχρόνια φτώχεια, πλήττονται περισσότερο διότι τα κοινωνικά επιδόματα είναι λιγότερα για τη μεσαία τάξη στην οποία πλέον ανήκουν. Μέλη αυτών των οικογενειών είναι αυτοί που άναψαν τη φωτιά της τρέχουσας εξέγερσης.

Στη διάρκεια των κινητοποιήσεων πολλοί διαδηλωτές κατήγγειλαν επίσης την οικονομική ισχύ των αξιωματούχων και την αδικία ενός οικονομικού συστήματος που ωφελεί κυρίως το κεφάλαιο, με τον Πινιέρα να είναι ένας από τους πιο πλούσιους ανθρώπους στη Χιλή και στην κυβέρνησή του να συμμετέχουν πολλές προσωπικότητες από τον επιχειρηματικό κόσμο.

Η κυβέρνηση Πινιέρα συγκεντρώνει την οικονομική, πολιτική και θεσμική ισχύ, μια «τριάδα» που ευθύνεται για το ρήγμα μεταξύ των πολιτών και των πολιτικών, εκτιμά ο Μαγιόλ.

Πολλά πανό που κρατούσαν οι διαδηλωτές έγραφαν συνθήματα που αναφέρονταν στα σκάνδαλα διαφθοράς στα οποία εμπλέκονται ισχυροί οικονομικοί όμιλοι που συνδέονται με τον Χιλιανό πρόεδρο.

Οι ταραχές ρίχνουν βαριά σκιά στο Σαντιάγο, που θα υποδεχθεί πολλούς ξένους ηγέτες — ανάμεσά τους τον αμερικανό πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ και τον κινέζο πρόεδρο Σι Τζινπίνγκ — οι οποίοι θα πάρουν μέρος τη σύνοδο κορυφής της Οικονομικής Συνεργασίας Ασίας-Ειρηνικού (APEC) τη 16η και τη 17η Νοεμβρίου. Ο Τραμπ δεν αποκλείει το ενδεχόμενο να υπογραφτεί διμερής συμφωνία που θα τερματίσει τον εμπορικό πόλεμο στη Χιλή.

Εξάλλου τον Δεκέμβριο η Χιλή, που κατατάσσεται πρώτη στην παραγωγή χαλκού στον πλανήτη, θα φιλοξενήσει τη σύνοδο του ΟΗΕ για το κλίμα COP25.