Τριάντα χρόνια από την πτώση του Τείχους με όχι και τόσο… εορταστικό κλίμα σε Γερμανία και Ευρώπη

Σημείο των καιρών, η Γερμανία έχει προβλέψει ένα ελάχιστο πολιτικό πρόγραμμα για την επέτειο αυτή, που πρόκειται να κορυφωθεί το Σάββατο.

Πριν από δέκα χρόνια, για τα 20 χρόνια από την πτώση του Τείχους στις 9 Νοεμβρίου 1989, ηγέτες ολόκληρου του πλανήτη, μεταξύ των οποίων αυτοί των τεσσάρων συμμαχικών δυνάμεων του Δεύτερου Παγκόσμιου Πολέμου, είχαν μεταβεί στη Γερμανία για να γκρεμίσουν ένα μοντέλο του Τείχους που είχε τοποθετηθεί μπροστά από την Πύλη του Βραδεμβούργου στο Βερολίνο.

Ο στόχος ήταν να υπογραμμισθεί ότι ο καιρός των τειχών και των φραγμάτων ανήκε οριστικά στην ιστορία.

Αυτό το Σάββατο δεν θα γίνει κάποια ανάλογη συμβολική τελετή. Το πολιτικό κλίμα στη Γερμανία είναι πολωμένο όσο ποτέ έπειτα από την εκλογική άνοδο της αντιμεταναστευτικής άκρας δεξιάς, ιδιαίτερα στην πρώην κομμουνιστική Ανατολική Γερμανία. Φανερώνει ένα πολιτικό χάσμα που επιμένει 30 χρόνια μετά ανάμεσα στα δύο τμήματα της χώρας.

Από την Δευτέρα διεξάγονται στο Βερολίνο, σε σημεία που υπήρξαν τα θέατρα της επανάστασης του 1989 που έριξε το καθεστώς, εκθέσεις και συναυλίες που θα διαρκέσουν μέχρι και το Σάββατο για να σηματοδοτήσουν την επέτειο.

Κεντρική Ευρώπη

Η καγκελάριος Άγγελα Μέρκελ θα εκφωνήσει ομιλία το πρωί του Σαββάτου στο «παρεκκλήσι της συμφιλίωσης», που οικοδομήθηκε εκεί που βρισκόταν παλιά το Τείχος του Βερολίνου. Θα βρεθεί στο πλευρό των ηγετών της Πολωνίας, της Τσεχίας, της Σλοβακίας και της Ουγγαρίας, για να υπογραμμίσει «τη συμβολή των κρατών της κεντρικής Ευρώπης στην ειρηνική επανάσταση» του 1989.

Ο αρχηγός του κράτους Φρανκ-Βάλτερ Σταϊνμάιερ, η ηθική συνείδηση της χώρας, θα την διαδεχθεί νωρίς το βράδυ για να εκφωνήσει ομιλία στην Πύλη του Βραδεμβούργου, πριν από μια μεγάλη συναυλία.

«Η γερμανική ενότητα είναι ένα δώρο της Ευρώπης στη Γερμανία, έπειτα από έναν αιώνα κατά τον οποίο οι Γερμανοί προκάλεσαν αφάνταστα βάσανα σ’ αυτή την ήπειρο», δήλωσε ο επικεφαλής της γερμανικής διπλωματίας Χάικο Μάας.

Ο αμερικανός ομόλογός του, ο Μάικ Πομπέο, αναμένεται να ταξιδέψει στη Γερμανία για να συμμετάσχει στις επετειακές τελετές. Το 1989 βρισκόταν στη Γερμανία ως στρατιώτης, στα σύνορα μεταξύ των δύο Γερμανιών.

Ωστόσο «η ατμόσφαιρα της νέας άνθησης», που κυριαρχούσε πριν από 30 ή ακόμη και πριν από 5 ή 10 χρόνια, «δεν διακρίνεται πλέον» σήμερα, εξηγεί ο αντιδήμαρχος του Βερολίνου αρμόδιος για τον Πολιτισμό Κλάους Λέντερερ.

Η πόλη σκοπεύει να τιμήσει την επέτειο, όμως «είμαστε σκεπτικοί», προσθέτει το στέλεχος αυτό της γερμανικής ριζοσπαστικής αριστεράς, πριν αναφέρει μερικά ονόματα: «Τραμπ, Μπολσονάρου, το Brexit».

Η πτώση του Τείχους και του Σιδηρού Παραπετάσματος που διαιρούσαν τη μεταπολεμική Ευρώπη είχε δημιουργήσει την εποχή εκείνη ελπίδες για μια εποχή ύφεσης και ενότητας, αφοπλισμού, επέκτασης του μοντέλου των φιλελεύθερων δημοκρατιών παντού. Όμως ο άνεμος φαίνεται πως σήμερα έχει γυρίσει.

Νέος ψυχρός πόλεμος;

Τα σύνορα επέστρεψαν. Η Ευρωπαϊκή Ένωση κατηγορεί χώρες που πριν από τριάντα χρόνια απελευθερώθηκαν από τη σοβιετική προστασία, όπως η Ουγγαρία ή η Πολωνία, ότι αμφισβητούν τώρα το κράτος δικαίου, παντού ο εθνικιστικός πειρασμός είναι αντιληπτός στις απόψεις.

Και σε γεωπολιτικό επίπεδο, «ο ψυχρός πόλεμος έχει επιστρέψει», όμως αυτή τη φορά με «μια διαφορά», προειδοποιούσε πέρυσι ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες, επειδή «οι μηχανισμοί και οι ασφαλιστικές δικλείδες που επέτρεπαν άλλοτε τη διαχείριση των κινδύνων κλιμάκωσης δεν φαίνεται να υφίστανται πλέον», δήλωνε.

Έτσι οι ΗΠΑ αποχώρησαν από τη συνθήκη αφοπλισμού INF που είχε υπογραφεί στη διάρκεια του ψυχρού πολέμου, ανοίγοντας τον δρόμο για μια νέα κούρσα εξοπλισμών που στρέφεται εναντίον της Ρωσίας, η οποία βάζει τα πιόνια της παντού όπου η Ουάσινγκτον αποσύρεται, όπως στη Μέση Ανατολή, αλλά κυρίως της Κίνας.

Για την επίσκεψη του Μάικ Πομπέο, το αμερικανικό Στέιτ Ντιπάρτμεντ ανακοίνωσε έτσι πως στη διάρκειά της θα συζητηθεί «η ανάγκη για μια ενισχυμένη εμπλοκή απέναντι στις αυξανόμενες απειλές που προέρχονται από τη Ρωσία και την Κίνα».

Τριάντα χρόνια μετά, ο τελευταίος σοβιετικός πρόεδρος, ο Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, ο οποίος εξακολουθεί να είναι δημοφιλής στη Γερμανία επειδή προετοίμασε το έδαφος για την πτώση του τείχους, δεν είναι καθόλου αισιόδοξος.

«Η παγκόσμια πολιτική ακολουθεί μια εξαιρετικά επικίνδυνη πορεία», προειδοποιεί στο τελευταίο βιβλίο του που έχει τη μορφή πολιτικής διαθήκης.