«Οδηγός επιβίωσης» για το Brexit – Τι θα γίνει ακριβώς και πόσο μεγάλη είναι η οικονομική τρύπα που αφήνει στην ΕΕ η βρετανική έξοδος
Χρειάστηκαν ένα δημοψήφισμα, δύο εθνικές εκλογές, τρεις πρωθυπουργοί και τέσσερα χρόνια πολιτικής αγωνίας για το Ηνωμένο Βασίλειο για την επίτευξη του Brexit, ωστόσο η Βρετανία κατευθύνεται προς την πόρτα της εξόδου αύριο, Παρασκευή 31 Ιανουαρίου 2020. Ηδη, το Ευρωκοινοβούλιο αποχαιρέτησε τη Βρετανία με σκωτσέζικο παραδοσιακό τραγούδι και ο Μπόρις Τζόνσον ετοιμάζεται να γιορτάσει το Brexit την Παρασκευή.
Το Brexit θα πραγματοποιηθεί την Παρασκευή, 1.317 ημέρες μετά το δημοψήφισμα. Ο Μπόρις Τζόνσον θα συγκαλέσει υπουργικό συμβούλιο και θα σταθεί έξω από την Ντάουνινγκ Στριτ, όπου ένα ρολόι θα μετρά αντίστροφα. Κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει ότι πρόκειται για μια ιστορική στιγμή… Η Βρετανία είναι η πρώτη χώρα που φεύγει από την ΕΕ.
Με ένα ρολόι στη Ντάουνινγκ Στριτ ο Τζόνσον θα μετρήσει αντίστροφα για το Brexit. Η Mirror δημοσιεύει έναν οδηγό για το τι πραγματικά σημαίνει το Brexit, την Παρασκευή, αλλά και τι δεν πρόκειται να αλλάξει ακόμα, καλώντας τους Βρετανούς να… προσέχουν.
Στις 23:00 ώρα Βρετανίας, μεσάνυχτα, δηλαδή, Βρυξελλών, η συμφωνία απόσυρσης από την ΕΕ, που εγκρίθηκε από το Κοινοβούλιο την περασμένη εβδομάδα, θα τεθεί σε ισχύ. Πλέον, η Βρετανία θα περάσει στη νόμιμη «μεταβατική περίοδο», θα συνεχίζει να εφαρμόζει τους νόμους της ΕΕ μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου, ενώ θα ξεκινήσει να πληρώνει το διαζύγιο ύψους 39 δισ. λιρών, πληρωμές που θα διαρκέσουν αρκετά χρόνια. Την ώρα που ο Μπόρις Τζόνσον θα κάνει δηλώσεις και ένα ρολόι θα κοσμεί την Ντάουνινγκ Στριτ μετρώντας αντίστροφα, οι οπαδοί του Brexit και ο Νάιτζελ Φάρατζ θα πραγματοποιούν πορεία.
Όπως σημειώνει η Mirror, τίποτα δεν θα αλλάξει στην καθημερινή ζωή των Βρετανών για 11 μήνες και αυτό γιατί, παρά το Brexit, η Βρετανία θα βρίσκεται στην «ομπρέλα» της ΕΕ. Το πόσο θα αλλάξει μετά τις 31 Δεκεμβρίου 2020 εξαρτάται από το εάν θα υπάρξει εμπορική συμφωνία με την ΕΕ. Εάν υπάρξει μια σειρά από νέους κανονισμούς, θα τεθούν σε ισχύ από την 1η Ιανουαρίου 2021. Εάν, ωστόσο, δεν υπάρξει, η ζωή των Βρετανών θα επηρεαστεί.
Brexit: Τι δεν αλλάζει, ακόμη, για τους Βρετανούς – Και τι αναμένεται να γίνει
Τα ταξίδια
Οι ταξιδιωτικές εταιρείες επιμένουν ότι όλα θα παραμείνουν ίδια για τους Βρετανούς ταξιδιώτες στην ΕΕ μετά τις 31 Ιανουαρίου και το Brexit. Αυτό συμβαίνει διότι τουλάχιστον μέχρι τον Ιανουάριο του 2021 δεν υπάρξουν περιορισμοί στις μετακινήσεις. Το πλαίσιο και το περιοχόμενο της μελλοντικής σχέσης, οι έλεγχοι συναλλαγών ή οι περιορισμοί ταξιδιών δεν έχουν ακόμη καθοριστεί και θα αποτελέσουν μέρος των εμπορικών συνομιλιών τους επόμενους 11 μήνες.
Διαβατήρια και βίζα
Οι Βρετανοί δεν θα χρειάζονται βίζα για να ταξιδέψουν στην ΕΕ μέχρι τις 31 Ιανουαρίου και θα ταξιδεύουν με τα διαβατήριά τους. Η κυβερνητική καθοδήγηση του Ηνωμένου Βασιλείου αναφέρει ότι δεν θα χρειαστείτε βίζα από την 1η Ιανουαρίου 2021 – εάν είναι τουρίστες.
Ωστόσο, θα υπάρχει περιορισμένη διαμονή έως και 90 ημερών και ενδέχεται να χρειαστεί θεώρηση ή άδεια για παραμονή για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Μπορεί επίσης να χρειαστεί να δείξουν το εισιτήριο επιστροφής ή να ενημερώσουν ότι έχουν αρκετά χρήματα για τη διαμονή τους.
Από το 2021, οι Βρετανοί πρέπει να έχουν τουλάχιστον έξι μήνες στα διαβατήρια εάν πηγαίνουν στην ΕΕ, ενώ το διαβατήριό τους δεν πρέπει να υπερβαίνει τα 10 έτη, ακόμη και αν έχει παρέλθει χρόνος, από την 1η Ιανουαρίου 2021.
Οδηγώντας στο εξωτερικό
Μετά τις 31 Ιανουαρίου, η άδεια οδήγησης του Ηνωμένου Βασιλείου εξακολουθεί να είναι το μόνο πράγμα που οι επισκέπτες πρέπει να πάρουν πίσω από το τιμόνι στην ΕΕ. Αλλά μετά την 1η Ιανουαρίου 2021 μπορεί να χρειαστούν διεθνή άδεια οδήγησης, για την οποία υπάρχουν τρεις τύποι. Μετά την 1η Ιανουαρίου 2021, πρέπει επίσης να υποβάλουν αίτηση για «πράσινη κάρτα» για να αποδείξουν ότι έχουν σωστή ασφάλιση αυτοκινήτου.
Κατοικίδια στο εξωτερικό
Οι ιδιοκτήτες κατοικίδιων ζώων μπορούν να μεταφέρουν τα δικά τους αγαπημένα ζώα στην ΕΕ με «διαβατήρια για κατοικίδια ζώα» μέχρι τον Δεκέμβριο, δηλαδή κατά τη μεταβατική περίοδο του Brexit. Χρειάζεται, όμως, να προετοιμάσουν το ταξίδι τους τέσσερις μήνες νωρίτερα εάν προγραμματίζουν διακοπές στις ή μετά την 1η Ιανουαρίου 2021. Οι συμβουλές για μετά τον Ιανουάριο του 2021 είναι ότι το ζώο πρέπει να έχει εμβολιασμό κατά της λύσσας και να έχει κάνει εξέταση αίματος τουλάχιστον 30 ημέρες μετά, για να αποδειχθεί ότι ο εμβολιασμός ήταν αποτελεσματικός.
Υγειονομική περίθαλψη στην ΕΕ
Από το τέλος του 2020, η ευρωπαϊκή κάρτα ασφάλισης ασθένειας (EHIC), η οποία δίνει πρόσβαση σε υγειονομική περίθαλψη της ΕΕ σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης, δεν θα λειτουργεί πλέον. Μετά από αυτό δεν θα υπάρχει ένα καθεστώς σε επίπεδο ΕΕ για την υγειονομική περίθαλψη. Αντίθετα, εναπόκειται στο Ηνωμένο Βασίλειο να επιτύχει «αμοιβαία» υγειονομική κάλυψη με κάθε κράτος κράτη – ένα είδος «θα χρηματοδοτήσουμε τους ανθρώπους σας αν χρηματοδοτήσετε το δικό μας σύστημα».
Ευρωπαίοι πολίτες
Οι πολίτες της ΕΕ μπορούν να συνεχίσουν να φτάνουν ελεύθερα στο Ηνωμένο Βασίλειο για να ζήσουν και να εργαστούν έως τις 31 Δεκεμβρίου 2020. Μετά και το τέλος της μεταβατικής περιόδου του Brexit πρέπει να υποβάλουν σχετική αίτηση μέχρι τον Ιούνιο του 2021 προκειμένου να λάβουν το δικαίωμα να παραμείνουν στο Ηνωμένο Βασίλειο.
Οσοι δεν έχουν ζήσει στο Ηνωμένο Βασίλειο για πέντε συνεχόμενα έτη πρέπει να υποβάλουν αίτηση δύο φορές. Μετά την 1η Ιανουαρίου 2021, νέοι πολίτες της ΕΕ που επιθυμούν να έρθουν στο Ηνωμένο Βασίλειο θα υπόκεινται σε ένα σχετικό σύστημα μετανάστευσης. Θα πρέπει να αποδείξουν τις δεξιότητές τους και ίσως να κερδίσουν ένα ελάχιστο μισθό.
Το χρονοδιάγραμμα της εξόδου
31 Ιανουαρίου: Brexit
Το Ηνωμένο Βασίλειο αποχωρεί από την Ευρωπαϊκή Ενωσης στις 31 Ιανουαρίου, μία ημερομηνία που έχει μετατεθεί τρεις φορές από το δημοψήφισμα του Ιουνίου 2016. Η χώρα θα εισέλθει σε μεταβατική φάση κατά την οποία οι σχέσεις της να παραμείνουν αμετάβλητες με τους 27 μέχρι την 31η Δεκεμβρίου 2020. Αντιθέτως, δεν θα μπορεί να συμμετέχει τους ευρωπαϊκούς θεσμούς και δεν θα έχει λόγο στις αποφάσεις τους. Η προθεσμία αυτή υποτίθεται ότι θα επιτρέψει στις δύο πλευρές να διαμορφώσουν μία νέα σχέση στον τομέα του εμπορίου και της ασφάλειας.
Φεβρουάριος/Μάρτιος: έναρξη εμπορικών διαπραγματεύσεων
Το Λονδίνο δηλώνει έτοιμο να ξεκινήσει εμπορικές διαπραγματεύσεις ήδη από την 1η Φεβρουαρίου, όμως τα μέλη της ΕΕ βρίσκονται σε συζητήσεις για να ορίσουν τους στόχους των διαπραγματεύσεων. Σε ομιλία που θα απευθύνει στις αρχές του Φεβρουαρίου, ο πρωθυπουργός Μπόρις Τζόνσον θα παρουσιάσει τις φιλοδοξίες του, που μεταφράζονται στην επίτευξη συμφωνίας ελευθέρου εμπορίου κατά τα πρότυπα της συμφωνίας που συνδέει την Ενωση με τον Καναδά, χωρίς σύνδεση με τους ευρωπαϊκούς κανόνες.
Η ευρωπαϊκή εντολή για τις διαπραγματεύσεις αναμένεται να εγκριθεί σε υπουργικό επίπεδο μέχρι τις 25 Φεβρουαρίου, σύμφωνα με ευρωπαίους αξιωματούχους, γεγονός που θα επιτρέψει στις διαπραγματεύσεις να ξεκινήσουν περί την 1η Μαρτίου. Εκτός του εμπορίου, δεν λείπουν τα θέματα επί των οποίων θα πρέπει να συμφωνήσουν το Ηνωμένο Βασίλειο και οι 27: ασφάλεια, δικαστική συνεργασία, εκπαίδευση, ενέργεια… Παράλληλα, το Λονδίνο σχεδιάζει να αρχίσει διαπραγματεύσεις με άλλες χώρες, με επικεφαλής τις Ηνωμένες Πολιτείες, για την επίτευξη συμφωνιών ελευθέρου εμπορίου.
1η Ιουλίου: λήξη της προθεσμίας για αίτηση παράτασης της μεταβατικής περιόδου
Το Ηνωμένο Βασίλειο μπορεί να παρατείνει την μεταβατική περίοδο πέραν του τέλους του 2020 για ένα ή δύο χρόνια, αλλά οφείλει να ενημερώσει την ΕΕ για το αίτημά του πριν από την 1η Ιουλίου. Ο Μπόρις Τζόνσον επιμένει: δεν πρόκειται να ζητήσει παράταση. Ομως, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θεωρεί ότι η προβλεπόμενη μεταβατική περίοδος δεν είναι επαρκής. Η πρόεδρος Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν έχει προειδοποιήσει ότι είναι αδύνατη η διεκπεραίωση όλων των θεμάτων και ότι πρέπει να γίνει επιλογή προτεραιοτήτων.
31 Δεκεμβρίου: τέλος της μεταβατικής περιόδου
Το τέλος των δεσμών που συνδέουν την Ευρωπαϊκή Ενωση με το Ηνωμένο Βασίλειο, όπως ίσχυαν εδώ και 47 χρόνια. Εάν δεν υπάρξει νέα συμφωνία ή παράταση της μεταβατικής περιόδου, εμπόριο, μεταφορές, μεταξύ άλλων, κινδυνεύουν με μεγάλες διαταραχές. Οι καθημερινές συναλλαγές μεταξύ της Βρετανίας και της ΕΕ θα συνεχιστούν χωρίς αλλαγή ως το 2020. Στη διάρκεια της μεταβατικής περιόδου των 11 μηνών Λονδίνο και Βρυξέλλες θα διαπραγματευθούν τη μελλοντική τους σχέση. Ωστόσο ήδη από την 1η Φεβρουαρίου θα υπάρξουν κάποιες πρακτικές αλλαγές.
66 εκατομμύρια κάτοικοι λιγότεροι
Την Παρασκευή τα μεσάνυκτα η ΕΕ θα χάσει για πρώτη φορά ένα κράτος μέλος της, το οποίο είναι ένα από τα πιο πλούσια και πιο μεγάλα της Ένωσης. Με την αποχώρηση 66 εκατομμυρίων κατοίκων, η ΕΕ θα μειωθεί στα περίπου 446 εκατομμύρια. Το έδαφός της θα μειωθεί κατά 5,5%. Αν κάποτε η Βρετανία αποφασίσει να επιστρέψει στην ΕΕ, θα πρέπει να ακολουθήσει κανονικά την ενταξιακή διαδικασία.
Οι θεσμοί
Έξω από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο θα κατέβει η σημαία της Βρετανίας κάτι που θα συμβολίσει και μια πραγματική αλλαγή: αποχωρώντας από την ΕΕ η Βρετανία θα γίνει «τρίτη χώρα». Κανένας από τους 73 Βρετανούς ευρωβουλευτές που εξελέγησαν τον Μάιο του 2019 δεν θα επιστρέψει στο Στρασβούργο. 46 από τις έδρες τους θα κρατηθούν για τα νέα κράτη μέλη και οι 27 θα αναδιανεμηθούν σε άλλες χώρες. Το Λονδίνο δεν θα έχει πλέον δικαίωμα να προτείνει Ευρωπαίο επίτροπο.
Ο Βρετανός πρωθυπουργός δεν θα καλείται στις ευρωπαϊκές συνόδους, ενώ τα μέλη της βρετανικής κυβέρνησης δεν θα συμμετέχουν στις υπουργικές διασκέψεις. Ως πολίτες τρίτης χώρας οι Βρετανοί δεν θα μπορούν πλέον να εργάζονται στους ευρωπαϊκούς θεσμούς. Πολλοί εξ αυτών έχουν ήδη λάβει διπλή υπηκοότητα για να μπορέσουν να παραμείνουν στα πόστα τους. Αντίθετα η Βρετανία θα συνεχίσει να καταβάλει τα χρήματα που προβλέπεται στον προϋπολογισμό της ΕΕ μέχρι το τέλος της μεταβατικής περιόδου.
Οι διαπραγματεύσεις
Η Βρετανία έχει ήδη περάσει πολλά χρόνια να διαπραγματεύεται τους όρους της αποχώρησής της από την ΕΕ με την ομάδα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής υπό τον Μισέλ Μπαρνιέ. Όμως οι διαπραγματεύσεις θα εισέλθουν σε νέα φάση από την Παρασκευή. Ήδη ο Μπαρνιέ συζητά με τα κράτη μέλη για να καθοριστεί το πλαίσιο της διαπραγμάτευσης για τη μελλοντική σχέση μεταξύ Λονδίνου και Βρυξελλών, κυρίως στον εμπορικό τομέα. Αντίθετα με τη συμφωνία αποχώρησης της Βρετανίας από την ΕΕ που επικυρώθηκε από τα κράτη μέλη και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, η εμπορική συμφωνία ίσως να πρέπει να επικυρωθεί από περισσότερα από 30 εθνικά και περιφερειακά κοινοβούλια. Ωστόσο μέχρι το τέλος της μεταβατικής περιόδου η Βρετανία θα εξακολουθήσει να υπόκειται στο ευρωπαϊκό δίκαιο και στο Δικαστήριο της ΕΕ.
Brexit Ωρα Μηδέν: Η βρετανική έξοδος αφήνει μία μεγάλη τρύπα στα οικονομικά της Ενωσης
12 δισ. ευρώ ετησίως από το 2021. Είναι η μεγάλη τρύπα που μένει μετά την αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου και περιπλέκει έτι περαιτέρω τις διαπραγματεύσεις ανάμεσα στους 27 για τον επόμενο μακροπρόθεσμο προϋπολογισμό της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Για την επίλυση αυτής της σπαζοκεφαλιάς για το επόμενο πολυετές οικονομικό πλαίσιο (CFP, 2021-2027), η Επιτροπή Γιούνκερ είχε βάλει στο τραπέζι πρόταση από τον Μάιο 2018, πριν δώσει την σκυτάλη στην νέα Κομισιόν της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.
Ο φάκελος βρίσκεται πλέον στα χέρια του προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ, ο οποίος έχει συγκαλέσει έκτακτη σύνοδο κορυφής σε μία προσπάθεια επίτευξης συμφωνίας μεταξύ των 27. Αυτή η σύνοδος κορυφής θα ξεκινήσει στις 20 Φεβρουαρίου και θα παίξει με τις παρατάσεις. Το Ηνωμένο Βασίλειο είναι ο «καθαρός εισφορέας» του ευρωπαϊκού προϋπολογισμού, δηλαδή χώρα που δίνει περισσότερα χρήματα από αυτά που εισπράττει. Σύμφωνα με τους λογαριασμούς της Κομισιόν, η απώλεια ανέρχεται σε 12 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως και θα ανέλθει σε 84 δισεκατομμύρια στην περίοδο των επτά επομένων ετών.
Το club του 1%
Η λύση που προτείνεται από τον πρώην ευρωπαίο επίτροπο Προϋπολογισμού Γκίντερ Ετινγκερ είναι, από την μία πλευρά, η αύξηση της συμβολής των χωρών μελών και, από την άλλη πλευρά, περικοπή των παραδοσιακών πολιτικών της ΕΕ (σύγκληση, αγροτική πολιτική) για την χρηματοδότηση ενός πιο «σύγχρονου» προϋπολογισμού με νέες προτεραιότητες (περιβάλλον, ασφάλεια, μετανάστευση, άμυνα). Προ τον παρόν, η συζήτηση βαλτώνει παρά το πλήθος των επαφών του Σαρλ Μισέλ με τις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες.
«Θα μπορούσαμε να ελπίσουμε ότι το Brexit θα ήταν ένα ηλεκτροσόκ. Αλλά πιστεύω ότι θα αναπαραχθεί ό,τι ίσχυε πριν », λέει ο Νικολά-Ζαν Μπρεόν, ειδικός για τον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό της Fondation Schuman.
Οι πρώτες συζητήσεις επικεντρώνονται στο εύρος της συμβολής των κρατών μελών στο πολυετές οικονομικό πλαίσιο. Ένα club του 1% έχει σχηματισθεί, με επικεφαλής την Γερμανία, με την Αυστρία, την Ολλανδία και στις σκανδιναβικές χώρες, για τον περιορισμό του προϋπολογισμού στο 1% του Α(καθάριστου) Ε(θνικού) Ε(ισοδήματος) της Ευρωπαϊκής Ενωσης.
«Είναι ένα προφανώς συμβολικό πλαφόν, είναι επίσης ένα πολιτικό πλαφόν που ζητήθηκε από την Γερμανία και τους Βρετανούς», τονίζει ο Νικολά-Ζαν Μπρεόν, υπενθυμίζοντας ότι αυτές οι δύο χώρες ήταν «οι πρώτες που ζήτησαν πιο αυστηρά όρια» στον προϋπολογισμό.
Με το Brexit, η Γερμανία χάνει έναν σύμμαχο στην διαπραγμάτευση αυτή, σημειώνει, Η Κομισιόν, που προτείνει ανώτατο όριο 1,114% (που μεταφράζεται σε έναν προϋπολογισμό 1.134 δισεκατομμυρίων ευρώ σε τιμές 2018 ή 1.279 δισεκατομμυρίων ευρώ σε τρέχουσες τιμές) έχει προειδοποιήσει κατά μίας μείωσης στο 1%. Δεδομένης της βρετανικής αποχώρησης, ο προϋπολογισμός αντιπροσωπεύει σήμερα το 1,16% του Α(καθάριστου) Ε(θνικού) Ε(ισοδήματος) της ΕΕ. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο προτείνει 1,3%.
Κατάργηση επιστροφών
Η Κομισιόν θέλει επίσης να εκμεταλλευθεί το Brexit για να καταργήσει τις «επιστροφές», οι οποίες εισήχθησαν το 1984 εις όφελος του Ηνωμένου Βασιλείου, όταν η Μάργκαρετ Θάτσερ έλεγε «Θέλω πίσω τα λεφτά μου!». Εφαρμόζονται σε πέντε χώρες μεταξύ των πλουσιότερων: Γερμανία, Δανία, Ολλανδία, Αυστρία, Σουηδία.
«Οι πλουσιότεροι συνεισφέρουν ποσά μικρότερα σε ποσοστό του Ακαθάριστου Εθνικού Εισοδήματός τους ανά κάτοικο», είναι η θέση της Κομισιόν, που προτείνει σταδιακή κατάργηση σε περίοδο πέντε ετών. Δεκαοκτώ κράτη της ΕΕ θεωρούν επίσης ότι το Brexit είναι «μοναδική ευκαιρία για μεταρρύθμιση και εκσυγχρονισμό» των πόρων της ΕΕ. «Κανένα κράτος μέλος δεν υποφέρει από τέτοιο δημοσιονομικό υπέρβαρο που να μπορεί να απαιτήσει επιστροφή», είναι η θέση αυτής της ομάδας χωρών στις οποίες περιλαμβάνονται οι Γαλλία Ισπανία, Ιταλία, Πολωνία, βαλτικές χώρες, Βουλγαρία, Ρουμανία, Ουγγαρία. «Οι επιστροφές δεν είχαν ποτέ ως στόχο να εξισορροπήσουν τις συμβολές, αλλά να τις τοποθετήσουν σε αποδεκτές ζώνες», λέει ο ειδικός αναλυτής της Fondation Schuman.
