Είναι οι έξυπνες πόλεις τελικά μια… χαζή ιδέα;
Για τους designers, ο σχεδιασμός μιας πόλης είναι μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις της καριέρας τους. Για να σχεδιαστεί μια πόλη δε χρειάζεται μόνο να σχεδιάσει κανείς κτίρια και λεωφόρους, αλλά χρειάζεται ακόμα να δημιουργήσει κόσμους και να επηρεάσει ζωές. Για παράδειγμα, σκεφτείτε την Αθήνα του Περικλή, το Πεκίνο της Δυναστείας των Μινγκ, το Παρίσι του Ζορζ Εζέν Οσμάν, το Δελχί του Έντουιν Λάτυενς ή την Ουάσινγκτον του Πιερ Λ’ Ανφάν.
Και παρ’ όλα αυτά, αν μπορούσατε να ζήσετε σε μια «έξυπνη πόλη»- που θα είχε σχεδιαστεί από τους πιο γνωστούς αρχιτέκτονες και σχεδιαστές κάτω από την καθοδήγηση ενός ιδιωτικού- δημόσιου συμβουλίου που θα περιελάμβανε μια από τις πιο ισχυρές τεχνολογικές εταιρείες- θα το κάνατε;
Οι κάτοικοι του Τορόντο δεν είναι και τόσο σίγουροι.
Ο Robert Hackett, σε ένα άκρως ενδιαφέρον κείμενο στο τελευταίο τεύχος της αμερικάνικης έκδοσης του Fortune, εξηγεί πώς οι αυξανόμενες ανησυχίες για την «Big Tech», δηλαδή τις μεγαλύτερες τεχνολογικές εταιρείες του κόσμου, και τον καπιταλισμό της παρακολούθησης που ανάγκασε το Τορόντο να υποχωρήσει στο μεγάλο του σχέδιο να μεταμορφώσει την αχρησιμοποίητη περιοχή Quayside μπροστά στη θάλασσα σε μια ουτοπία που θα καθοδηγείται από την τεχνολογία και θα είναι παράλληλα φιλική προς το περιβάλλον.
Το σχέδιο που έχει επιστρατεύσει μερικά από τα λαμπερότερα αστέρια του design στον κόσμο, συμπεριλαμβανομένων των αρχιτεκτονικών εταιρειών Gensler και Michael Green Architecture, όπως και το Thomas Heatherwick Studios. Οι ιδέες τους φαίνονται, μάλιστα, πραγματικά ευφυείς.
Και παρ’ όλα αυτά, όπως αναφέρει ο Hackett, «το project βυθίστηκε στις αντιπαραθέσεις, στο πλαίσιο μιας κατακραυγής σχετικά με τη συλλογή προσωπικών δεδομένων και των αντιρρήσεων στην αστική καταπάτηση από μια ισχυρή εταιρεία». Η εν λόγω εταιρεία είναι η Sidewalk Labs, η εταιρεία αστικών υποδομών της Alphabet, που βρίσκεται υπό την ηγεσία του CEO, Dan Doctoroff.
Οι υποστηρικτές της Quayside (μεταξύ των οποίων βρίσκεται ο Πρωθυπουργός του Καναδά, Τζάστιν Τρυντώ) υποδέχτηκε με χαρά την Sidewalk Labs ως την ιδανική συνεργάτιδα εταιρεία για το project, καθώς η τεχνολογία αποτελεί το κλειδί για τις προκλήσεις που θα ταράξουν τα νερά τα επόμενα χρόνια: τη δημιουργία θέσεων εργασίας, τη μείωση του εγκλήματος, την παροχή υπηρεσιών εργασίας, τη διατήρηση ενέργειας, τη μείωση της περιβαλλοντικής μόλυνσης και τον περιορισμό της αστικής επέκτασης. Οι επικριτές του εν λόγω project δήλωσαν ότι το σχέδιο της Sidewalk Labs να εγκαταστήσει αισθητήρες δεδομένων σε δημόσιους χώρους εγείρει ανησυχίες για την ιδιωτικότητα και εκχωρεί υπερβολικά πολύ έλεγχο της δημοτικής διακυβέρνησης σε μια εταιρεία που δεν έχει εκλεγεί.
Η αναποδιά στο Quayside υπογραμμίζει την δύσκολη συμμαχία μεταξύ designers, τεχνολογικών εταιρειών, συμβούλων management, και σχεδιαστών της κυβέρνησης καθώς αναστοχάζονται πάνω στο μέλλον των πόλεων, που είναι ήδη το σπίτι σε πάνω από τον μισό παγκόσμιο πληθυσμό. Μέχρι το 2050, εκτιμάται ότι ακόμα 2,5 εκατ. άνθρωποι θα μένουν σε αστικές περιοχές.
Οι σχεδιαστές αστικών χώρων έχουν συζητήσει να μετατρέψουν τις πόλεις σε «έξυπνες» για πάνω από μια δεκαετία. Το McKinsey Global Institute όρισε την «εξυπνάδα» των πόλεων ως «τη χρήση δεδομένων και τεχνολογίας με σκοπό τη βελτίωση της λήψης αποφάσεων και την παροχή μιας καλύτερης ποιότητας ζωής». Η εταιρεία International Data Corporation εκτιμά ότι η παγκόσμια δαπάνη για τις πρωτοβουλίες πάνω στις «έξυπνες πόλεις» θα φτάσει τα 189 δισ. δολάρια το 2023.
Αλλά μερικοί αρχιτέκτονες και designers ανησυχούν ολοένα και περισσότερο για τον όρο «έξυπνες πόλεις». Ο αρχιτέκτονας Ρεμ Κούλχαας φημισμένα επέκρινε την αντίληψη αυτή ως ένα ρητορικό τέχνασμα που χρησιμοποιήθηκε από τις τεχνολογικές εταιρείες για να παραγκωνιστούν οι αρχιτέκτονες έξω από τη συζήτηση για την αστική ζωή. Στο μεταξύ, η Κίνα ήδη χτίζει έξυπνες πόλεις. Συγκεκριμένα, στην περίπτωση της πόλης Σεντσέν, υπάρχουν πολλοί τρόποι που τα big data και η ανάμειξη της παρακολούθησης έχουν ενταχθεί στην καθημερινότητα της κινεζικής πόλης.
Οι πόλεις, συμπεριλαμβανομένων των ταξιδιών από και προς αυτές, φαίνονται ιδιαίτερα επικίνδυνα αυτές τις μέρες με την έξαρση της επιδημίας του κορωνοϊού.
