Η επόμενη μάχη στις συζητήσεις για το Brexit; Τα «Ελγίνεια Μάρμαρα»

Η ΕΕ πρόσθεσε τη ρήτρα «Ελγίνεια Μάρμαρα» στα αιτήματά της στην εμπορική συμφωνία με τη Βρετανία μετά το Brexit, δημιουργώντας φόβους ότι αυτό θα ενισχύσει τις ελληνικές εκκλήσεις για επαναπατρισμό των μαρμάρων στην Αθήνα.

Το αίτημα αποκαλύφθηκε στις Βρυξέλλες την Τρίτη μετά από διακυβερνητικές συνομιλίες της ΕΕ και καθώς ο Michel Barnier απέρριψε τα αιτήματα του David Frost, του κύριου διαπραγματευτή του Ηνωμένου Βασιλείου, για μια εμπορική συμφωνία τύπου Καναδά.

Οι Βρετανοί διαπραγματευτές θα απορρίψουν κάθε ρόλο για το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις μελλοντικές εμπορικές σχέσεις, ανοίγοντας ένα ακόμη βαθύτερο ρήγμα μεταξύ των δύο διαιρεμένων πλευρών πριν από τις εμπορικές συνομιλίες τον Μάρτιο. Οι κυβερνήσεις της ΕΕ αναθεωρούν την εντολή για τις διαπραγματεύσεις, η οποία πρόκειται να οριστικοποιηθεί την Τετάρτη.

Το τελευταίο σχέδιο, αντίγραφο του οποίου ελήφθη από την εφημερίδα The Daily Telegraph, έχει ως εξής: «Τα συμβαλλόμενα μέρη θα πρέπει, σύμφωνα με τους κανόνες της Ένωσης, να ασχολούνται με θέματα επιστροφής ή αποκατάστασης πολιτιστικών αγαθών που έχουν απομακρυνθεί παράνομα από τις χώρες καταγωγής τους».

Ένας υπάλληλος δήλωσε ότι η ρήτρα- η οποία ζητήθηκε από την Ελλάδα, την Κύπρο, την Ισπανία και την Ιταλία- αναφερόταν στα μάρμαρα, μια συλλογή γλυπτών, επιγραφών και αρχιτεκτονικών στοιχείων που αποκτήθηκαν από τον Λόρδο Έλγιν μεταξύ του 1801 και του 1805. Οι ελληνικές αρχές αρνήθηκαν τις αναφορές ότι η επιστροφή των μαρμάρων ήταν προϋπόθεση της εμπορικής συμφωνίας και ισχυρίστηκαν ότι η ρήτρα δεν αναφέρεται σε αυτά. Μια διπλωματική πηγή δήλωσε ότι δεν αφορούσε συγκεκριμένα τα μάρμαρα αλλά όλες τις αρχαιότητες.

Τον περασμένο μήνα, η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη δήλωσε ότι αναμένει ενίσχυση της ευρωπαϊκής υποστήριξης για την επιστροφή των μαρμάρων μετά το Brexit. Μια πηγή της ΕΕ ανέφερε ότι η ρήτρα δεν ήταν μια «ρητή» αναφορά στα μάρμαρα, αλλά ενθάρρυνε τη συνεργασία στη διακίνηση τέχνης, καθώς το Λονδίνο είναι μια μεγάλη αγορά για την τέχνη και την μαύρη αγορά τέχνης.

Ένας εκπρόσωπος του Βρετανικού Μουσείου δήλωσε ότι ήταν σαφές από την Ελλάδα ότι η ρήτρα δεν αφορά αποκλειστικά τα μάρμαρα αλλά το παράνομο εμπόριο αρχαιοτήτων. «Το Μουσείο είναι πολύ δραστήριο στην καταπολέμηση του παράνομου εμπορίου, γι’ αυτό χαιρετίζουμε αυτή την προσθήκη», δήλωσε ο εκπρόσωπος. «Τα Γλυπτά του Παρθενώνα αποκτήθηκαν νόμιμα», πρόσθεσε.

Το εν λόγω αίτημα είναι ένα ακόμη παράδειγμα των κρατών- μελών της ΕΕ που προσθέτουν τις διαφορές τους με τη Βρετανία στις διαπραγματεύσεις. Για παράδειγμα, η Ισπανία έχει ήδη ασκήσει βέτο στη συμφωνία που εφαρμόζεται στο Γιβραλτάρ.

Τη Δευτέρα, ο κ. Frost απέκλεισε την αποδοχή των «εγγυήσεων ισότιμων όρων ανταγωνισμού» της ΕΕ σχετικά με τις κρατικές ενισχύσεις, τους φόρους, τα εργατικά δικαιώματα και το περιβάλλον, τις οποίες οι Βρυξέλλες καθιστούν ως προϋπόθεση για μια εμπορική συμφωνία. Ο κ. Barnier, επικεφαλής διαπραγματευτής της ΕΕ, απέρριψε το αίτημά του ότι η μελλοντική εμπορική σχέση θα βασίζεται στην εμπορική συμφωνία της ΕΕ με τον Καναδά, η οποία έχει πολύ λιγότερο αυστηρές εγγυήσεις ισότιμων όρων από ό, τι ζητούσαν οι Βρυξέλλες από τη Βρετανία. «Έχουμε προτείνει μια εμπορική συμφωνία με μια χώρα που έχει μια πολύ ιδιαίτερη και μοναδική γεωγραφική εγγύτητα, κάτι που δεν ισχύει για τον Καναδά, τη Νότια Κορέα και την Ιαπωνία», δήλωσε ο κ. Barnier.

Ένα ανώτερο στέλεχος της κυβέρνησης δήλωσε: «Αυτό απλά δεν πρόκειται να συμβεί. Αυτό το τέχνασμα δείχνει μια ανησυχητική έλλειψη σοβαρότητας όσον αφορά τις διαπραγματεύσεις από την πλευρά της ΕΕ».

Οι Βρυξέλλες επιμένουν ότι το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (European Court of Justice) θα πρέπει να παραμείνει ο ανώτατος διαιτητής της νομοθεσίας της ΕΕ και επιθυμεί ένα σύστημα στο οποίο τυχόν ερωτήσεις σχετικά με αυτό να παραπέμπονται σε μια ειδική ομάδα διαιτησίας προκειμένου να καταλήξουν σε μια δεσμευτική απόφαση.

Το Ηνωμένο Βασίλειο θα το απορρίψει, σύμφωνα με τα όσα συμπαιραίνει η The Telegraph, παρά το ότι η κυβέρνηση συμφώνησε σε ένα παρόμοιο σύστημα στη Συμφωνία Απόσυρσης. Αντίθετα, θέλει οποιοδήποτε σύστημα επίλυσης των διαφορών να βασίζεται σε εκείνους που υπάρχουν ήδη στις συμφωνίες ελεύθερου εμπορίου μεταξύ «ίσων», κάτι που δεν θα δεχόταν ποτέ ένα ξένο δικαστήριο που να ορίσει τη δικαιοδοσία του.