Πέντε λύσεις για την αποτελεσματική αντιμετώπιση των νέων προκλήσεων των μεγαλουπόλεων

των Lydia Belanger & Emma Hinchliffe

Είναι πλέον καιρός να στοχαστούμε εκ νέου πάνω στις πόλεις στις οποίες ζούμε και στο πώς θα επιλύσουμε τις σύνθετες προκλήσεις με τις οποίες είναι αντιμέτωπες. Οι πόλεις είναι πολύπλοκοι οργανισμοί, πράγμα που σημαίνει ότι καμία πτυχή της αστικής ζωής δεν λειτουργεί ανεξάρτητα. Τα συστήματα είναι αλληλεξαρτώμενα, τα προβλήματα τείνουν να έχουν πολλαπλές αιτίες και οι πιθανές λύσεις είναι συνήθως πολύπλευρες κι αυτές.

Το Fortune μίλησε με μια σειρά εμπειρογνωμόνων που ειδικεύονται στη στέγαση, τον αστικό σχεδιασμό και τις μεταφορές. Τους ρωτήσαμε ποιες θεωρούν ως τις μεγαλύτερες προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι μητροπόλεις μας και πώς πιστεύουν ότι αυτά τα προβλήματα μπορούν να επιλυθούν.

Οι απαντήσεις τους διερευνούν το παρελθόν για να προβλέψουν το μέλλον- και στρέφονται στο σύνολο του πλανήτη για τον εντοπισμό πιθανών λύσεων. Και πράγματι, ανεξάρτητα από το πόσο φαινομενικά ανυπέρβλητο μοιάζει το πρόβλημα, το πιθανότερο είναι ότι κάπου στον κόσμο υπάρχει μια πόλη που κάνει βήματα προς την κατεύθυνση της επίλυσής του.

Το πρόβλημα: ξεπερασμένη τεχνολογία

Η λύση: Δεδομένου ότι η ποσότητα των δεδομένων που παράγουν και συλλέγουν τα αστικά κέντρα, και πάνω στα οποία βασίζονται για την παραγωγή δημόσιας πολιτικής συνεχίζει να αυξάνεται, είναι καιρός να επανεξετάσουμε την προσέγγιση των πόλεων αναφορικά με το λογισμικό, λέει ο Ben Cerveny, πρόεδρος του Ιδρύματος για τον Δημόσιο Κώδικα. Οι περισσότερες πόλεις είτε προσπαθούν να δημιουργήσουν το δικό τους λογισμικό- παρά τους περιορισμένους πόρους και την έλλειψη εξειδικευμένης γνώσης- είτε εξαρτώνται από προϊόντα τρίτων που δεν γνωρίζουν πώς να προσαρμόσουν ή να αναβαθμίσουν.

Μία λύση είναι η κοινή χρήση εργαλείων από διάφορες πόλεις. Ο Cerveny αναφέρει το Decidim της Βαρκελώνης, μια πλατφόρμα για τη συμμετοχή των πολιτών στη λήψη αποφάσεων, ως ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα. Ο Cerveny υποστηρίζει επίσης μια ανοιχτή διαδικασία ανάπτυξης λογισμικού. Το open source μπορεί να προσφέρει στις πόλεις πρόσβαση σε νέες ιδέες, ενώ βοηθά και τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής να κατανοήσουν καλύτερα το ίδιο το λογισμικό. Σε τελική ανάλυση, λέει ο Cerveny, «το λογισμικό θα είναι σχεδόν πάντα ο τρόπος με τον οποίο εφαρμόζεται η πολιτική στο μέλλον».

Το πρόβλημα: κλιματική αλλαγή

Η λύση: Η ιδέα ότι υπάρχει ένας μόνο τρόπος για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής είναι μέρος του ίδιου του προβλήματος. Στην πραγματικότητα, τα αποτελέσματα ξεδιπλώνονται ήδη μπροστά στα μάτια μας και οι πόλεις πρέπει να κάνουν μια σειρά «δύσκολων επιλογών αναφορικά με το πού, τι και ποιόν να προστατεύσουν», λέει ο Jonathan Woetzel, επικεφαλής της πρωτοβουλίας Cities Special Initiative της McKinsey. Ο ίδιος επισημαίνει το εθνικό σχέδιο «ψύξης» της Ινδίας ως ένα μοντέλο που πρέπει να ακολουθηθεί. Εκτός από την προσπάθεια περιορισμού των εκπομπών, η χώρα προωθεί «δροσερές στέγες» και άλλες αλλαγές στα κτίρια που έχουν σχεδιαστεί για να καταστήσουν τις υψηλότερες θερμοκρασίες πιο ανεκτές.

Οι πόλεις θα χρειαστεί επίσης να αναπτύξουν πολιτικές που θα ενθαρρύνουν τους πολίτες να αλλάξουν τη συμπεριφορά τους για να προσαρμοστούν στις νέες κλιματικές συνθήκες (σκεφθείτε π.χ. την αλλαγή των σχολικών διακοπών). Και οι μεγαλύτερες μητροπόλεις πρέπει να μοιράζονται τις βέλτιστες πρακτικές – και τους οικονομικούς πόρους- με τους μικρότερους γείτονές τους: «Πρέπει να συνεργαστούμε για να αντιμετωπίσουμε αυτές τις προκλήσεις» καταλήγει ο Woetzel.

Το πρόβλημα: αναποτελεσματικά λεωφορεία 

Η λύση: Τα λεωφορεία, τα οποία είναι φθηνότερα και λιγότερο περίπλοκα στην εγκατάσταση και κυκλοφορία τους στις πόλεις σε σχέση με τα τρένα, αποτελούν ουσιώδη πτυχή των δημόσιων συγκοινωνιών. Όμως, ο αριθμός των επιβατών μειώνεται. Στις ΗΠΑ, για παράδειγμα, οι μεταφορές με λεωφορείο μειώθηκαν κατά 11% από το 2000 έως το 2018. Για να προσελκύσουν περισσότερους επιβάτες στα λεωφορεία- και να απομακρύνουν περισσότερα αυτοκίνητα από τον δρόμο – μια μελέτη του 2018 που συνέταξαν ερευνητές του Πανεπιστημίου McGill διαπιστώνει ότι οι πόλεις πρέπει να αντιστρέψουν την τρέχουσα τάση συρρίκνωσης των δρομολογίων των λεωφορείων και των διαδρομών που διανύουν.

Μια πιο φουτουριστική λύση; Τα ηλεκτρικά λεωφορεία, τα οποία είναι πιο ήσυχα, πιο άνετα και – το σημαντικότερο – πιο φιλικά προς το περιβάλλον, λέει η εκπρόσωπος του Ινστιτούτου Πολιτικής Μεταφορών και Ανάπτυξης των ΗΠΑ Jemilah Magnusson. Στη Σενζέν της Κίνας, ο πλήρως ηλεκτρικός στόλος άνω των 16.000 λεωφορείων έχει οδηγήσει σε μείωση των ετήσιων εκπομπών CO2 κατά 1,4 εκατομμύρια τόνους, σύμφωνα με στοιχεία του Ινστιτούτου.

Το πρόβλημα: έλλειψη οικονομικά προσιτής στέγης

Η λύση: Δεν υπάρχει ούτε μια πόλη των ΗΠΑ όπου ένας εργαζόμενος πλήρους απασχόλησης που παίρνει τον κατώτατο μισθό να μπορεί να αντέξει οικονομικά την ενοικίαση ενός διαμερίσματος δύο υπνοδωματίων, σύμφωνα με τον Εθνικό Συνασπισμό Υπέρ της Στέγασης των Ατόμων Χαμηλού Εισοδήματος στις ΗΠΑ. Αν και εργοδότες όπως η Amazon και η Microsoft έχουν λάβει μέτρα για την αντιμετώπιση του ζητήματος, ο Διευθύνων Σύμβουλος του Ινστιτούτου Οικονομικά Προσιτής Στέγασης, David A. Smith, πιστεύει ότι υπάρχει δυνατότητα για τις επιχειρήσεις να συμβάλλουν στην επίλυση του προβλήματος σε πολύ μεγαλύτερη κλίμακα.

Ο ίδιος επισημαίνει τον Νόμο περί Κοινοτικής Επανεπένδυσης του 1977, ο οποίος ώθησε τις τράπεζες να παρέχουν περισσότερες πιστώσεις στους τοπικούς δανειολήπτες χαμηλού και μέτριου εισοδήματος. Ένας παρόμοιος νόμος που θα είχε ως στόχο να ενθαρρύνει τους εργοδότες να παρέχουν χρηματοδότηση για την ανάπτυξη κατοικιών θα μπορούσε να έχει τεράστιο αντίκτυπο, επισημαίνει ο Smith, «υπό την προϋπόθεση ότι θα τεθεί σε εφαρμογή σε συνεργασία με τη βιομηχανία».

Το πρόβλημα: αστική απομόνωση

Η λύση: Η κοινωνία είναι αντιμέτωπη με μια «επιδημία μοναξιάς» που επεκτείνεται ραγδαία, λέει ο πρώην Αρχίατρος Δημόσιας Υγείας των ΗΠΑ, Vivek Murthy, και η αστική εξάπλωση είναι ένας σημαντικός παράγοντας που τροφοδοτεί το συγκεκριμένο φαινόμενο. Τα τρία τέταρτα της οικιστικής γης στις περισσότερες πόλεις προορίζονται αποκλειστικά για αυτόνομες κατοικίες που φιλοξενούν μία μόνο οικογένεια, λέει η Ellen Dunham-Jones, διευθύντρια Αστικού Σχεδιασμού στη Σχολή Αρχιτεκτονικής του Πανεπιστημίου του Georgia Tech. Και όταν οι πόλεις κτίζουν πολυκατοικίες, αυτές τείνουν να είναι τεράστιες για να μεγιστοποιούν την αποδοτικότητα, λέει η ίδια.

Εν τέλει, και τα δύο αυτά στυλ κτιρίων αφήνουν τους κατοίκους απομονωμένους και, συχνά, δίχως ιδιαίτερες σχέσεις με τους γείτονες. Για να οικοδομηθούν αστικές διασυνδέσεις, οι αστικοί σχεδιαστές προσπαθούν όλο και περισσότερο να μετατρέπουν τους αχρησιμοποίητους βιομηχανικούς χώρους – όπως χώροι στάθμευσης και αποβάθρες φορτοεκφόρτωσης – σε κοινόχρηστους χώρους, λέει η Dunham-Jones. Ένα παράδειγμα: η πόλη Τούλσα στις ΗΠΑ μετέτρεψε μια γεμάτη σκουπίδια πρώην αποθήκη φορτηγών σε πάρκο και χώρο για κοινοτικές δραστηριότητες που προσελκύει περίπου 3.000 άτομα την εβδομάδα.