«Γάμος» υγείας – τεχνολογίας έναντια στον Covid-19 

Από τα τέλη του 19ου αιώνα η τεχνολογία διαδραµατίζει καθοριστικό ρόλο στον τοµέα της υγείας, ενώ από τα µέσα του 20ού αιώνα έχει δηµιουργήσει νέα δεδοµένα στα πεδία της έρευνας, της διάγνωσης, των κλινικών δοκιµών και της παροχής ιατρικής φροντίδας. Ο όρος «ψηφιακή υγεία» (digital health) έγινε ευρέως γνωστός την περίοδο 1999-2000, όταν εκατοντάδες εταιρείες ξεκίνησαν να δραστηριοποιούνται στον τοµέα της ψηφιακής παροχής ιατρικών υπηρεσιών.

Η «ψηφιακή υγεία» είναι ένας ορισµός-οµπρέλα που περιλαµβάνει διάφορους κλάδους, όπως προγράµµατα ψηφιακής περίθαλψης, διαχείριση δεδοµένων, ανακάλυψη, ανάπτυξη και παραγωγή νέων φαρµάκων, εξελιγµένα χειρουργεία, καθώς και διαγνωστικές διαδικασίες υψηλής ακρίβειας. Στόχος είναι η αποτελεσµατικότερη παροχή ιατροφαρµακευτικής περίθαλψης.

Η χρήση της τεχνολογίας στην υγεία δεν είναι απλή υπόθεση. Απαιτούνται πολλές µελέτες και δοκιµές προκειµένου να διαπιστωθεί αν µια καινοτοµία µπορεί να δώσει λύση ή να συµβάλει σε απλά ή δύσκολα ιατρικά ζητήµατα. Οι νέες µέθοδοι και τα καινούργια συστήµατα που χρησιµοποιούνται για να καταγράψουν τους ασθενείς και να αναλύσουν δεδοµένα και συµπτώµατα, ώστε να βρεθεί η καταλληλότερη και πιο αποτελεσµατική θεραπεία, στηρίζονται σε «βαριά» εργαλεία, όπως αυτά της τεχνητής νοηµοσύνης (AI), της µηχανικής µάθησης (Machine Learning), της ροµποτικής (Robotics), των ευφυών συστηµάτων (Intelligence Systems) και πολλών άλλων.

Το ξέσπασµα της πανδηµίας έκανε τις κυβερνήσεις σε όλο τον κόσµο να ξανασκεφτούν τον ρόλο της τεχνολογίας στον τοµέα της υγείας. Ο Παγκόσµιος Οργανισµός Υγείας (ΠΟΥ) δίνει µεγάλη βάση στη σηµασία της «ψηφιακής υγείας» και έχει επικεντρωθεί στο να βοηθήσει τις χώρες να σχεδιάσουν, να υιοθετήσουν και να επωφεληθούν από ασφαλείς λύσεις στον τοµέα των κλινικών δοκιµών και της δηµόσιας υγείας. Με λίγα λόγια, αυτή η πρωτοβουλία του ΠΟΥ έχει ως σκοπό να επιταχύνει την επίτευξη των στόχων στους τοµείς της υγείας και της ευηµερίας.

Στην Ελλάδα, η «ψηφιακή υγεία» δεν είναι ένας άγνωστος όρος. Στην περίπτωση του κορωνοϊού, όµως, τα πράγµατα ήταν διαφορετικά, αλλά µε την καλή έννοια. Μέσα σε ένα κλίµα µακροχρόνιας οικονοµικής αβεβαιότητας, µικρής σχετικά ελληνικής αγοράς και πολύπλοκης γραφειοκρατείας, υπήρξαν αξιόλογες προσπάθειες και πρωτοβουλίες, που όχι µόνο έδωσαν άµεσες και αποτελεσµατικές λύσεις στη διαχείριση διαφόρων (χρόνιων) αδυναµιών του Εθνικού Συστήµατος Υγείας, αλλά διακρίθηκαν ακόµη και παγκοσµίως για τη συµβολή τους στην αντιµετώπιση αυτού του πρωτόγνωρου «εχθρού». Μέσα στη φρενίτιδα του κορωνοϊού, πολλά εθνικά συστήµατα υγείας ανά τον κόσµο στηρίχτηκαν στην πολύτιµη βοήθεια των εθελοντών. Αυτό, όµως, που φάνηκε να µην είναι τόσο εύκολο ήταν η διαχείριση και η διασύνδεσή τους µε τις κοινωνικές υπηρεσίες, ώστε να εξυπηρετούνται όλες οι ανάγκες των ευπαθών οµάδων.

Η ελληνική Novoville, που δραστηριοποιείται στον τοµέα των τεχνολογικών λύσεων για την Τοπική Αυτοδιοίκηση, µε αφορµή τον εθνικό διαγωνισµό καινοτοµίας του βρετανικού NHS, TECHFORCE19, για τη µείωση των επιπτώσεων της επιδηµίας COVID-19 µέσω τεχνολογικών λύσεων, διακρίθηκε µεταξύ 1.600 και πλέον εταιρειών και ανέπτυξε ένα σύστηµα διαχείρισης και οργάνωσης του εθελοντισµού, προκειµένου να συνδράµει στις αυξηµένες ανάγκες παροχής βοήθειας σε ευπαθείς οµάδες του πληθυσµού. Το «Get Volunteering», που «τρέχει» ήδη µέσα από την πλατφόρµα της Novoville σε δήµο της Κεντρικής Αγγλίας, ήταν η αφορµή να συµβάλει η εταιρεία στην προσπάθεια επούλωσης των πληγών που έχει επιφέρει η πανδηµία. Όπως σηµειώνουν οι ιδρυτές της, «ένα ποιοτικό στοιχείο που διακρίνει κανείς σε σχέση µε άλλες παγκόσµιες κρίσεις είναι ο οριζόντιος ρόλος της τεχνολογίας: από τον τρόπο που επικοινωνούµε, συν-εργαζόµαστε, διασκεδάζουµε µέχρι και, ίσως πολύ σηµαντικότερο, τον τρόπο που αυτή αξιοποιείται για να προσφέρει απτές λύσεις στην αντιµετώπιση της ίδιας της πανδηµίας».

Από την άλλη, έχουµε γίνει −και είµαστε ακόµα− θεατές της «µάχης» που γίνεται για να βρεθεί το κατάλληλο φάρµακο και, φυσικά, το εµβόλιο για τον ιό. Ο ΠΟΥ έχει ενηµερώσει πως δεν είναι βέβαιο ότι οι επιστήµονες θα καταφέρουν να αναπτύξουν ένα αποτελεσµατικό εµβόλιο, καθώς η διαδικασία µπορεί να διαρκέσει µέχρι και έναν ολόκληρο χρόνο. Αυτό, όµως, που είναι βέβαιο είναι ότι οι ερευνητές σε όλο τον κόσµο, αλλά και στην Ελλάδα, έχουν εντατικοποιήσει τις προσπάθειές τους προς την εύρεση φαρµακευτικής αγωγής.

Νέα δεδομένα

Αναµφίβολα, στην περίπτωση του κορωνοϊού, η τεχνολογία θα φέρει τα πάνω κάτω σε πολλούς τοµείς της ιατρικής. Η αναγνώριση, η παρακολούθηση και η πρόβλεψη των κρουσµάτων θα γίνεται µε διαφορετικό τρόπο, έτσι ώστε οι επιστήµονες να είναι σε θέση να τα εντοπίζουν άµεσα. Ο διαφορετικός, όµως, αυτός τρόπος συνεπάγεται και τη χρήση ορισµένων τεχνολογικών µέσων, όπως εφαρµογών, κινητών και φορητών συσκευών που φοριούνται ή τοποθετούνται πάνω µας, ψηφιακών υπηρεσιών µε δυνατότητα χρέωσης ή πληρωµής για συγκεκριµένες υπηρεσίες και προγραµµάτων λογισµικού που παρακολουθούν και αναλύουν την υγεία του ανθρώπου µέσω συνδεδεµένων συσκευών.

Σε παγκόσµιο επίπεδο, η εφαρµογή ψηφιακών λύσεων υγείας εξαρτάται από µεγάλα συστήµατα δεδοµένων, που ξεκινούν από την καταγραφή κάθε γέννησης και θανάτου και φτάνουν σε πιο εξελιγµένα συστήµατα, τα οποία παρακολουθούν ασθενείς, κρούσµατα και πολλά άλλα πράγµατα που προϋποθέτουν τη συγκατάθεση του ατόµου σχετικά µε τις πληροφορίες που πρέπει να µοιραστεί για να λάβει µια οποιαδήποτε ψηφιακή ιατρική υπηρεσία. Υπό αυτή την έννοια, και πιο έντονα από το ξέσπασµα του κορωνοϊού και µετά, έχει προκύψει µια κρίσιµη συζήτηση σχετικά µε τις προκλήσεις που παρουσιάζονται στην προστασία των προσωπικών µας δεδοµένων. Ο David Meyer έγραψε στο αµερικανικό Fortune πως ίσως η ιδιωτικότητα είναι το επόµενο θύµα του κορωνοϊού. Αναφέρει, µάλιστα, πως χώρες όπως η Κίνα, η Νότιος Κορέα, το Ιράν και το Ισραήλ έχουν θεσπίσει µέτρα παρακολούθησης µέσω τεχνολογικών εφαρµογών. Κολοσσοί όπως η Google και εταιρείες τηλεπικοινωνιών όπως η Vodafone και η British Telecom εντατικοποίησαν τις συζητήσεις τους µε τις κυβερνήσεις σχετικά µε το πώς µπορούν να βοηθήσουν. Το µόνο σίγουρο είναι ότι η ιδιωτικότητα, η διαφάνεια και η συγκατάθεση στο ζήτηµα των προσωπικών δεδοµένων είναι υψίστης σηµασίας και σίγουρα δεν θα σταµατήσουν να µας απασχολούν.

$106 δισ.

Η αξία της αγοράς του Digital Health για το 2019. Σύµφωνα µε εκτιµήσεις του Global Market Insights, θα φτάσει τα 640 δισ. µέχρι το 2026.

Ο Παγκόσµιος Οργανισµός Υγείας δίνει µεγάλη βάση στη σηµασία της «ψηφιακής υγείας» ωσ εργαλειου για την επιτευξη των στοχων του.

Ελληνικές τεχνολογικές πρωτοβουλίες στη µάχη κατά της πανδηµίας. 

EnzyQuest
Η ελληνική startup έλαβε πρόσφατα χρηµατοδότηση ύψους 400.000 ευρώ από το Uni.Fund και βρίσκεται στην τελική ευθεία ώστε να λάβει τα απαραίτητα πιστοποιητικά από τον ΕΟΦ για τα δύο διαγνωστικά τεστ που έχει αναπτύξει για τον κορωνοϊό. Η EnzyQuest δραστηριοποιείται στον τοµέα της ανάπτυξης ενζύµων/αντιδραστηρίων που χρησιµοποιούνται σε ερευνητικές µεθόδους στη βιοτεχνολογία και αποτελεί spin-off του Ιδρύµατος Τεχνολογίας και Έρευνας (ΙΤΕ).

3DHUB
Η πρωτοβουλία Hellas COVID-19 3D Printing Supplies της 3DHUB αποτέλεσε µια συλλογική, εθελοντική προσπάθεια, που κατάφερε να συσπειρώσει την ελληνική κοινότητα επαγγελµατιών και ερασιτεχνών οι οποίοι δραστηριοποιούνται στον χώρο της τρισδιάστατης εκτύπωσης, µε σκοπό την παραγωγή ασπίδων για το ιατρικό προσωπικό των νοσοκοµείων αναφοράς.

Purposeful
Η Purposeful είναι εταιρεία βιοτεχνολογίας που δραστηριοποιείται στην ανακάλυψη εναλλακτικών χρήσεων υπαρχόντων φαρμάκων στην αγορά. Με αφορμή τον κορωνοϊό, η εταιρεία αξιοποίησε τις γνώσεις της στην αντιμετώπιση της πανδημίας. Έχει δημιουργήσει μια λίστα 42 υποσχόμενων φαρμάκων και διερευνά πιθανή χρηματοδότηση για την in vitro αξιολόγηση των δυνατοτήτων τους από το Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο.

Tendertec
Η Tendertec αναπτύσσει συστήματα απομακρυσμένης παρακολούθησης υπερηλίκων και άλλων ευπαθών ομάδων, που βασίζονται σε θερμικές κάμερες. και τεχνητή νοημοσύνη. Τα συστήματα αυτά χρησιμοποιούνται για να εντοπιστούν περιπτώσεις που χρήζουν άμεσης βοήθειας, περιορίζοντας τις άσκοπες μετακινήσεις και τη μεταδοτικότητα του ιού.

*Το άρθρο δημοσιεύεται στο περιοδικό Fortune που κυκλοφορεί στα περίπτερα και ψηφιακά μέσω της Readpoint.gr.