Λιανεμπόριο: Τα κοινά διλήμματα από την Αθήνα μέχρι …το Σιάτλ

Καθώς τα μέτρα αποφυγής συγχρωτισμού ενισχύονται σε όλη την Ελλάδα, με περιορισμούς σε κοινωνικές εκδηλώσεις, κλείσιμο μπαρ και εστιατορίων από τις 24.00 και τοπικά lockdown, οι λιανέμποροι δηλώνουν έτοιμοι να ανταποκριθούν σε τυχόν αύξηση της κατ’ οίκον κατανάλωσης τροφίμων & ποτών, αλλά παρόλο που προετοιμάζονται, είναι ζητούμενο αν μπορούν να προβλέψουν το περιβάλλον της επόμενης μέρας.

Σε παγκόσμια κλίμακα, ακόμα και πριν το ξέσπασμα της πανδημικής κρίσης, το κλασικό λιανεμπόριο είχε να αντιμετωπίσει τον σφοδρό ανταγωνισμό της Amazon και των άλλων μεγάλων εταιρειών διαδικτυακών πωλήσεων.

Με την πανδημία, όλες οι προϋπάρχουσες τάσεις επιταχύνθηκαν. Οι καταναλωτές τείνουν να διατηρήσουν τις συνήθειες που απέκτησαν κατά τη διάρκεια της πανδημίας, ιδίως την αποχή τους ή τον περιορισμό των επισκέψεων σε χώρους φυσικής πώλησης προϊόντων, όπως δείχνει έρευνα της “McKinsey” που επικαλείται άρθρο που αναδημοσιεύει ενημερωτικό δελτίο για την αγορά τροφίμων του γραφείου ΟΕΥ του γενικού Προξενείου μας στη Νέα Υόρκη.

Η τάση επιβεβαιώνει στην Ελλάδα. Στοιχεία της Convert Group έδειξαν πρόσφατα ότι οι πωλήσεις των online super markets σημείωσαν αύξηση 150% το α’ εξάμηνο του 2020 σε σχέση με το αντίστοιχο διάστημα έναν χρόνο πριν ενώ μόνο τον Ιούνιο σημειώθηκε αύξηση 170%. Σύμφωνα με την ανάλυση της Convert Group, η συνολική αξία των online αγορών σε τιμές λιανικής με ΦΠΑ το α’ εξάμηνο του έτους ανήλθαν σε 56,3 εκατ. ευρώ, όταν καθ’ όλη τη διάρκεια του 2019 ανέρχονταν σε 46,6 εκατ. ευρώ.

Οι καταναλωτικές τάσεις αλλάζουν παντού στον κόσμο και αμβλύνονται τυχόν διαφορές. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι Αμερικανοί καταναλωτές – με τους οποίους θα θεωρήσει κάποιος ότι έχουμε πολλές διαφορές – σε ποσοστό 70% πιστεύουν ότι ο παραδοσιακός τρόπος λειτουργίας των καταστημάτων τροφίμων θα αποτελέσει οριστικά παρελθόν μετά την πανδημία. Το 64% λέει ότι έχει κάνει χρήση υπηρεσιών παράδοσης κατ’ οίκον, ενώ το 55% κάνει χρήση υπηρεσιών παράδοσης γευμάτων.

Η έρευνα της OnePoll έδειξε επίσης ότι το 68% των ερωτηθέντων επανεκτίμησε τις συνήθειές του αναφορικά με τον τρόπο που ψωνίζει ή μαγειρεύει. Ένα 44% απάντησε ότι η βασικότερη πρόκληση που αντιμετωπίζει είναι οι ελλείψεις ορισμένων αγαθών, ενώ το 42% ανησυχεί αναφορικά με την τήρηση των προδιαγραφών υγιεινής στην παρασκευή και έκθεση στο ράφι των προϊόντων και τέλος, ένα 28% παραδέχθηκε ότι η διαδικασία επίσκεψης σε ένα κατάστημα τροφίμων του προκαλεί αυξημένο στρες.

Τα παραπάνω θα μπορούσαν – με κάποιες εξαιρέσεις και υπό συνθήκες – να αποτελούν ευρήματα δημοσκόπησης σε ελληνικό κοινό, καταδεικνύοντας τις ραγδαίες αλλαγές που δρομολογούνται με την πανδημία. Η προσομοίωση πάντως σε επίπεδο αγοράς δεν είναι εύκολη, αν και λαμβάνοντας υπόψη την ταχύτητα με την οποία αλλάζει το περιβάλλον λόγω πανδημίας, θα πρέπει να προετοιμάζουμε σχετικά σενάρια. Για παράδειγμα, στην τοπική αγορά ο έντονος ανταγωνισμός μεταξύ των αλυσίδων του οργανωμένου λιανεμπορίου μετατοπίζεται σήμερα στην online αγορά, με σκοπό την αύξηση του μεριδίου τους, ενώ τα τελευταία χρόνια προηγήθηκε μπαράζ εξελίξεων όπως συγχωνεύσεις, εξαγορές και εξορθολογισμός δικτύου με γνώμονα την ενίσχυση της βιωσιμότητας των εταιρειών του κλάδου στον οποίο ηγούνται σήμερα οι εταιρείες Σκλαβενίτης, ΑΒ Βασιλόπουλος, ΜΕΤΡΟ, Μασούτης και ΠΕΝΤΕ. Όλες οι εταιρείες επενδύουν σε νέες υπηρεσίες και συνεργασίες προστιθέμενης αξίας εν μέσω πανδημίας.

Οι παγκόσμιοι παίκτες

Την ίδια στιγμή οι μεγάλοι παίκτες της παγκόσμιας αγοράς βρίσκονται αρκετά βήματα μπροστά. Για παράδειγμα η Walmart εγκαινίασε μια νέα συνδρομητική υπηρεσία αγορών με τίτλο “Walmart+”, με κόστος 98 δολ. ετησίως, ελπίζοντας ότι θα αποτελέσει μια αξιόπιστη εναλλακτική της αντίστοιχης υπηρεσίας AmazonPrime, του βασικότερου ανταγωνιστή της και μεγαλύτερης πλατφόρμας διαδικτυακού εμπορίου Amazon. Η πλατφόρμα περιλαμβάνει δυνατότητες όπως αυθημερόν παράδοση προϊόντων, εκπτώσεις σε καύσιμα, ευνοϊκή πρόσβαση σε προσφορές κ.α.. Τα μέλη μπορούν επίσης να κάνουν χρήση της υπηρεσίας “Scan & Go”, που τους επιτρέπει να πληρώνουν στα καταστήματα χωρίς αναμονή στα ταμεία. Παράλληλα, η εταιρεία ετοιμάζει την έκδοση πιστωτικής κάρτας με ευνοϊκούς όρους σε περίπτωση χρήσης της πλατφόρμας.

Η εταιρεία κατέγραψε πωλήσεις ρεκόρ κατά τη διάρκεια της πανδημίας, αλλά το μερίδιο της στις διαδικτυακές πωλήσεις αντιστοιχεί μόνο στο 1/8 του αντίστοιχου της Amazon, που εν πολλοίς αποδίδεται και στο AmazonPrime. Σημειώνεται δε ότι η εταιρεία εισέρχεται δυναμικά στο λιανεμπόριο και μέσω αλυσίδων καταστημάτων τροφίμων όπως τα “Go Grocery”, καταστήματα εξοπλισμένα με κάμερες και αισθητήρες που επιτρέπουν την επί τόπου χρέωση των πελατών με το που παίρνουν ένα προϊόν από το ράφι, καθιστώντας περιττή κάθε διαδικασία πληρωμής σε ταμείο.

Τα διλήμματα

Υπό το πρίσμα των παραπάνω οι λιανέμποροι σε οποιοδήποτε μέρος του πλανήτη, από το Σιάτλ, την Καλιφόρνια ή το Σικάγο, όπου ανοίγουν νέα καταστήματα τροφίμων της Amazon, μέχρι την …Αθήνα αντιμετωπίζουν κάποια κοινά διλήμματα εν μέσω πανδημίας, από τη διαχείριση των οποίων θα κριθεί η επιβίωσή τους. Στο πλαίσιο αυτό επιβάλλεται να αναπροσαρμόσουν τη στρατηγική τους συνολικά με έμφαση σε μια σειρά από προτεραιότητες. Σε άρθρο του Harvard Business Review (https://hbr.org/2020/07/the-pandemic-is-rewriting-the-rules-of-retail) που επικαλείται στοιχεία της έρευνας της McKinsey στην οποία έγινε αναφορά παραπάνω, οι προτεραιότητες αυτές συνοψίζονται ως εξής:

-Πλήρης και απόλυτη εφαρμογή των πρωτοκόλλων υγιεινής, για να διασφαλιστεί η υγεία προσωπικού και πελατών.

-Προσαρμογή στα νέα δεδομένα με υιοθέτηση υπηρεσιών διαδικτυακής εξυπηρέτησης πελατών, που θα καλύπτουν όλο το φάσμα της καταναλωτικής εμπειρίας (επιλογή, πληρωμή, παράδοση), μέσα από σύγχρονα και λειτουργικά συστήματα-πλατφόρμες.

-Αναβάθμιση της παρουσίας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και σύνδεση της με επιλογές αγορών, δυνατότητα αξιολόγησης, προσωποποιημένες παροχές στον καταναλωτή, διαδραστικές υπηρεσίες κλπ.

-Παροχή κινήτρων για επίσκεψη στα καταστήματα με διαμόρφωση πακέτων ολοκληρωμένης εμπειρίας, προσφορές κ.α..