Μια συζήτηση με τον Michel Vounatsos για το μέλλον της υγείας όλων μας
Όταν το 2017 ανέλαβε τη θέση του CEO της Biogen, έπειτα από μια εντυπωσιακή καριέρα 20 χρόνων στη Merck, παρότι η κορυφαία εταιρεία βιοτεχνολογίας είναι ο παγκόσμιος ηγέτης στα φάρμακα για τη σκλήρυνση κατά πλάκας, ο Michel Vounatsos πόνταρε το μέλλον της στην αντιμετώπιση του Αλτσχάιμερ. Το νέο προϊόν βρίσκεται ήδη για αξιολόγηση στην FDA και, εάν εγκριθεί, θα είναι το πρώτο σε αυτόν τον χώρο από το 2003. Παράλληλος στόχος του είναι η Biogen να μηδενίσει τις εκπομπές ρύπων από ορυκτά καύσιμα σε όλες τις λειτουργίες της έως το 2050.
Επιτρέψτε μου να ξεκινήσω τη συζήτησή μας ρωτώντας το εξής: Φαίνεται ότι η Biogen είναι στα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων με κάποια καλά νέα για τη νόσο Αλτσχάιμερ. Ποιες είναι, εν συντομία, οι τελευταίες εξελίξεις και με ποιους τρόπους η ανακάλυψη της Biogen θα μπορούσε να βοηθήσει τους πάσχοντες;
Έχουµε εντείνει τις προσπάθειές µας στην έρευνα και ανάπτυξη στη νευροεπιστήµη και τις χειρουργικές ασθένειες, και το Αλτσχάιµερ βρίσκεται στην πρώτη γραµµή της έρευνάς µας σήµερα. Έχουµε πέντε µόρια σε ανάπτυξη. Είµαστε πρωτοπόροι και ηγέτες σε αυτόν τον χώρο. Γιατί; Επειδή η ανεκπλήρωτη ιατρική ανάγκη είναι τεράστια και θέλουµε πραγµατικά να καλυφθεί. Η ανεκπλήρωτη ιατρική ανάγκη σηµαίνει ότι αυτός ο πληθυσµός έχει µείνει χωρίς ελπίδα. Πρέπει να έχουµε κατά νου ότι υπάρχουν περίπου 50 εκατοµµύρια ασθενείς που ζουν µε τη νόσο Αλτσχάιµερ και µε άνοια σε όλο τον κόσµο. Και όπως µπορείτε να φανταστείτε, είναι το κορυφαίο προϊόν που διαθέτουµε, στοχεύοντας την τοξική της µορφή, µια πρωτεΐνη που εκλύεται και δεσµεύεται στον εγκέφαλο. Το προϊόν αποβάλλει αυτή την πρωτεΐνη. Τη διαβρώνει, την εξαλείφει. Και έχει δείξει σηµαντική επίδραση στη µείωση της γνωστικής πτώσης. Εποµένως, είναι απαραίτητο αυτό το πρώτο προϊόν που δηµιουργήσαµε να ενισχύσει την επένδυση από την άποψη της έρευνας και ανάπτυξης και από άλλες εταιρείες. Το έχουµε δει µε τον ιό HIV. Το έχουµε δει µε τη σκλήρυνση κατά πλάκας. Το έχουµε δει µε τη µείωση της χοληστερόλης. Ξεκινήσαµε επηρεάζοντας την LDL-χοληστερίνη και µετά σώσαµε ζωές µε τις στατίνες. Πρέπει, λοιπόν, να έχουµε µια αφετηρία και εδώ. Σε αυτό το πλαίσιο, συνεργαζόµαστε µε τις ρυθµιστικές αρχές σε όλο τον κόσµο, ξεκινώντας από τις ΗΠΑ, όπου έχουµε προχωρήσει πολύ.
Καταλαβαίνω, λοιπόν, ότι είστε αισιόδοξος. Είχα στο μυαλό να σας ζητήσω ένα χρονοδιάγραμμα για την εξουσιοδότηση μέσω των ρυθμιστικών αρχών παγκοσμίως, αλλά απαντήσατε ήδη.
Ναι, η απόφαση θα ληφθεί έως τις αρχές Μαρτίου.
Θα μπορούσε η ανθρωπότητα ως το 2030, να έχει αντιμετωπίσει ζητήματα όπως ο καρκίνος
ή άλλες ασθένειες με τη βοήθεια της τεχνητής νοημοσύνης;
Βάσει της παραγωγικότητας των εργαστηρίων σε όλο τον κόσµο και της ταχύτητας ανακάλυψης των νέων εµβολίων, φαίνεται ότι το σύστηµα λειτουργεί καλά. Και ο ρυθµός της καινοτοµίας είναι σχεδόν πρωτοφανής. Άτοµα µε ορισµένους καρκίνους µπορούν να ζήσουν µια φυσιολογική ζωή και επανέρχονται θεραπευµένοι – αυτό ήταν ένα όνειρο πριν από λίγα χρόνια. Σήµερα, µε τη νόσο του AIDS, µπορείτε να ζήσετε µια φυσιολογική ζωή και να την αντιµετωπίσετε όπως µια χρόνια ασθένεια. Τα επόµενα επιστηµονικά σύνορα είναι η νευροεπιστήµη, η νόσος Αλτσχάιµερ, τα εγκεφαλικά και οι εκφυλιστικές νευρολογικές ασθένειες. Εδώ εστιάζει η Biogen µε την εξειδικευµένη γνώση της.
«Χωρίς υγεία δεν υπάρχει οικονομική πολιτική. Οι ηγέτες δεν δίστασαν να κλείσουν την οικονομία προκειμένου να προστατέψουν την ανθρωπότητα. Η πανδημία COVID-19 είναι ένα πρόβλημα που απαιτεί παγκόσμια λύση».
Το 2020 ήταν μια χρονιά που όλα τα μεγάλα φαρμακευτικά προϊόντα ήταν πρώτο θέμα στις ειδήσεις λόγω της πανδημίας COVID-19. Αναρωτιέμαι ποια συμπεράσματα μπορούν να εξαχθούν από τον τρόπο με τον οποίο η ιατρική κοινότητα αντιμετώπισε τον κορωνοϊό και τι θα μπορούσαμε να πούμε για το μέλλον της υγείας τα επόμενα χρόνια;
Υπάρχουν τόσο πολλά διδάγµατα από αυτή την τροµερή πανδηµία… Και τα διδάγµατα αφορούν πολλές κοινότητες, αλλά και τα κράτη και τον καθέναν. Πρώτα απ’ όλα, θα ήθελα να πω ότι χωρίς υγεία δεν υπάρχει οικονοµική πολιτική.
Οι ηγέτες δεν δίστασαν να «κλείσουν» την οικονοµία προκειµένου να προστατέψουν την ανθρωπότητα. Είναι ένα παγκόσµιο πρόβληµα και για ένα παγκόσµιο πρόβληµα πρέπει να έχουµε µια παγκόσµια λύση. Η συνεργασία µεταξύ των ειδικών του δηµοσίου και του ιδιωτικού τοµέα από όλο τον κόσµο είναι κρίσιµη. Επίσης, θα ήταν πολύ σηµαντικό να δούµε πώς θα γίνει η διαχείριση του οικονοµικού reset. Θα παρακολουθήσουµε και θα µετρήσουµε τον τρόπο µε τον οποίο η οικονοµία ανακάµπτει µε το ΑΕΠ, την απασχόληση, το εµπορικό ισοζύγιο, ή θα καταγράψουµε επίσης στοιχεία που σχετίζονται µε το κλίµα και την ισότητα; Νοµίζω ότι αυτό είναι πολύ σηµαντικό. Υπάρχουν, όµως, και θετικά λόγω αυτής της τροµερής αναστάτωσης, π.χ. η ψηφιοποίηση. Νοµίζω ότι έχουµε κερδίσει δέκα χρόνια. Έχουµε εξελίξει τον τρόπο µε τον οποίο χρησιµοποιούµε τα ψηφιακά µέσα, τον τρόπο που δηµιουργούµε ψηφιακά δεδοµένα και την ευκαιρία που προσφέρει αυτό για analytics και τεχνητή νοηµοσύνη, που θα βοηθούσαν όλες τις εταιρείες
αλλά και τα κράτη. Αυτό σηµαίνει ότι δεν πρέπει να είµαστε µόνο ηγέτες ανθρώπων, αλλά και ηγέτες συνόλων δεδοµένων.
Τώρα, επιτρέψτε μου να εισαγάγω στη συζήτηση και το κλίμα. Η Biogen ξεκίνησε πρόσφατα το Healthy Climate Healthy Lives, μια πρωτοβουλία με 20ετή ορίζοντα για την εξάλειψη των ορυκτών καυσίμων σε όλη τη λειτουργία της. Θα μπορούσατε να εξηγήσετε τι συνεπάγεται αυτή η δράση και αν βλέπετε άλλες εταιρείες του κλάδου να ακολουθούν το παράδειγμά σας;
Η κλιµατική αλλαγή και οι συνέπειές της είναι ένα θέµα που αφορά όλους. Δεν είναι κάτι που επηρεάζει µερικούς ανθρώπους στην Ανταρκτική ή την Ωκεανία. Είναι στο κατώφλι του σπιτιού καθενός από εµάς. Και αρχίζουµε να βλέπουµε τον αντίκτυπο. Πιστεύω ότι υπάρχει µια συσχέτιση µεταξύ της υγείας, του κλίµατος και της ισότητας. Μελετάµε κατά πόσο π.χ. η άνοια σχετίζεται µε την κλιµατική αλλαγή. Ξέρετε, ο αντίκτυπος των τοξικών εκποµπών προκαλεί περίπου εννέα εκατοµµύρια θανάτους ετησίως σε όλο τον κόσµο. Αυτό είναι περισσότερο από τους θανάτους από το κάπνισµα. Πρέπει, λοιπόν, να δράσουµε τώρα. Αυτό είναι και ευθύνη του δηµόσιου τοµέα. Θέλω να συγχαρώ τις ελληνικές αρχές για τον καθορισµό ορισµένων φιλόδοξων, µετρήσιµων στόχων, ώστε το 2050 η Ελλάδα να είναι µια χώρα µηδενικών εκποµπών άνθρακα. Αυτό είναι υπέροχο. Και πρέπει να γιορτάζουµε κάθε ορόσηµο και κάθε επίτευγµα. Στην Biogen έχουµε µια µακρά ιστορία εταιρικής ευθύνης και βιωσιµότητας, και κυρίως στον τοµέα της αλλαγής του κλίµατος. Είµαστε ουδέτεροι ως προς τον άνθρακα από το 2014. Οπότε οφείλω στους προκατόχους µου όλη τη δουλειά που έχει γίνει µέχρι τώρα. Αλλά αυτό δεν είναι αρκετό. Γι’ αυτό θέλουµε να πάµε τις προσπάθειές µας στο επόµενο επίπεδο, το οποίο είναι ουσιαστικά µηδενικές εκποµπές ορυκτών καυσίµων έως το 2050. Μιλάµε για τρεις πυλώνες του ίδιου οράµατος. Αυτό δηµιουργεί µια δυναµική, µια µεγάλη εταιρική ταυτότητα και υπερηφάνεια στη βάση των εργαζοµένων, που είναι τόσο σηµαντική στις ηµέρες µας. Θεωρώ θεµελιωδώς ότι αυτό είναι το καλύτερο δώρο που µπορούµε να προσφέρουµε στα παιδιά και τα εγγόνια µας.
Ελπίζουμε ότι θα το πετύχετε. Επιστρέφοντας στον ιατρικό τομέα, είστε δραστήριοι στην καταπολέμηση της σκλήρυνσης κατά πλάκας. Είμαι περίεργος, τι είδους εξελίξεις έχουν υπάρξει μέχρι τώρα σε αυτό το μέτωπο και τι πρέπει να περιμένει ένας ασθενής με σκλήρυνση κατά πλάκας στο εγγύς μέλλον;
Πιστεύω ότι υπάρχουν κάποιες αποτελεσµατικές θεραπείες και είµαι υπερήφανος που ηγούµαι µιας εταιρείας που πρωτοπορεί και πάλι σε αυτόν τον χώρο επειδή η Biogen έχει µετασχηµατίσει το τοπίο γύρω από τη σκλήρυνση κατά πλάκας. Έχουµε έξι θεραπείες που τροποποιούν την ασθένεια και συνεχίζουµε να επενδύουµε τροµερά επειδή δεν υπάρχει θεραπεία. Έτσι σήµερα µπορούµε να ζήσουµε µια σχεδόν κανονική ζωή, παραγωγική ζωή, έχοντας σκλήρυνση κατά πλάκας. Σε κάθε περίπτωση, πρέπει να συνεχίσουµε να προσπαθούµε να προσθέτουµε καινοτοµία προς τον στόχο που θέλει κάθε ασθενής: τη σταθεροποίηση της ασθένειας και τη βελτίωση της λειτουργικότητας των ασθενών µέσα από την επαναµυελίνωση. Επενδύουµε σε αυτόν τον χώρο. Είναι µια έρευνα υψηλού κινδύνου, αλλά συνεχίζουµε να προσπαθούµε να µάθουµε από τις αποτυχίες που αντιµετωπίζουµ, έτσι ώστε µια µέρα να φέρουµε ένα προϊόν και µια λύση στους ασθενείς που το χρειάζονται.
«Πρέπει να σκεφτούμε πώς μπορούμε να στραφούμε σε μια πολιτική ιατρικής φροντίδας και όχι περίθαλψης, όπου απλώς θα αντιδρούμε όταν υπάρχει πανδημία, ώστε να προστατεύσουμετους πιο ευάλωτους».
Σε πιο προσωπικό επίπεδο, είμαι περίεργος να μάθω πώς ένας Γάλλος υπήκοος ελληνικής καταγωγής που μεγάλωσε στο Μαρόκο και βρίσκεται στο τιμόνι μίας από τις πιο ισχυρότερες και μεγαλύτερες πολυεθνικές στη φαρμακευτική βιομηχανία μπορεί να ηγείται ανθρώπων διαφορετικού πολιτισμικού, εκπαιδευτικού και επιχειρηματικού υποβάθρου. Με απλά λόγια, πώς τα καταφέρνετε;
Είναι ένα δώρο να έχεις την ευκαιρία να εκτεθείς σε πολυπολιτισµικό περιβάλλον. Οι Έλληνες είναι παντού, γιατί είναι στα γονίδιά τους να πηγαίνουν και να βρίσκουν καλύτερα µέρη, όπου µπορούν να συνεισφέρουν. Για εµάς στην Biogen, η ποικιλοµορφία είναι ζωτικής σηµασίας για να τροφοδοτούµε την αποδοτικότητα, να έχουµε διαφορετικούς τρόπους διαχείρισης των ευκαιριών που αντικατοπτρίζουν καλύτερα τον κόσµο και τη βάση πελατών µας, επειδή αυτή η βάση είναι εντελώς διαφορετική και δεν υπάρχει κανένα µέγεθος που να ταιριάζει σε όλους. Αυτό που έχω µάθει είναι να είµαι ευέλικτος διανοητικά, µαζί µε την οικογένειά µου, γιατί ταξιδεύουµε σε όλο τον κόσµο. Πρέπει να βάζουµε στην άκρη τα κλισέ και τις προκαταλήψεις, και να προσπαθούµε να κατανοούµε την τοπική ευκαιρία, έτσι ώστε να µπορούµε καλύτερα να βλέπουµε τη λύση στο εκάστοτε πρόβληµα και να υποστηρίζουµε τη χώρα ή τις περιοχές όπου βρισκόµαστε.
Κάποιες ιδέες ή σκέψεις σχετικά με τη χρηματοδότηση; Ίσως ένα κέντρο στην Αθήνα ή τη Θεσσαλονίκη;
Έχω το προνόµιο να βρίσκοµαι εδώ και µαζί µε µερικούς ανθρώπους να υποστηρίζουµε τους policy leaders που έχουµε στην Ελλάδα, οι οποίοι προσπαθούν να ενισχύσουν τις επιστήµες ζωής σε αυτήν τη σπουδαία χώρα. Έχω την ευκαιρία να έρχοµαι, γιατί έχω ένα εξοχικό. Δεν θέλω να γυρίσω την πλάτη στις ρίζες µου. Μας αρέσει η Ελλάδα. Εγώ προσωπικά θα προσπαθήσω να δω πώς µπορούµε να βοηθήσουµε τους ηγέτες µας. Τα πάντα ξεκινούν από την ηγεσία που πρέπει να ενδιαφέρεται να προσελκύσει επενδύσεις στις επιστήµες της ζωής. Και πάλι, χωρίς υγεία δεν υπάρχει οικονοµία. Υπάρχει, λοιπόν, σαφής συσχέτιση µεταξύ της κατάστασης της υγείας και της κατάστασης της οικονοµίας. Νοµίζω ότι αυτό το έχει καταλάβει η ηγεσία σήµερα και θέλω να τη συγχαρώ.
Ευχαριστώ πολύ. Ήταν τιμή και χαρά να σας έχουμε μαζί μας. Και ελπίζουμε ότι αφού τελειώσει η πανδημία, θα μπορέσουμε να σας δούμε προσωπικά και να σας καλωσορίσουμε εδώ, στην Ελλάδα.
BETWEEN THE LINES
(1) Για το νέο φάρμακο κατά του Αλτσχάιμερ: Αυτές τις μέρες, ολοκληρώνεται η αξιολόγηση από την Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ, έχουν κατατεθεί τα χαρτιά στην ΕΕ από τον Οκτώβριο, ενώ έχει υποβληθεί αίτηση στην Ιαπωνία και σε όλο τον κόσμο. Εάν εγκριθεί, αυτή θα είναι η πρώτη θεραπεία που θα τροποποιήσει την εξέλιξη της νόσου.
(2) Για την πανδημία: Υπάρχει μια σαφής συσχέτιση, κατά την Biogen, μεταξύ της υγείας, του κλίματος και της ισότητας. Και η διαπίστωση, μέσω της πανδημίας, ότι οι πιο ευάλωτοι είναι αυτοί που πλήττονται περισσότερο. Και πρέπει να αναλογιστούν οι παγκόσμιοι ηγέτες πώς θα κάνουν το βήμα προς τα εμπρός.
(3) Το όραμα της Biogen για την κλιματική κρίση: Πρώτος πυλώνας είναι να συνεχίσει να μετασχηματίζει τον τρόπο παραγωγής, τον τρόπο διαχείρισης ενός πολύ μεγάλου στόλου, τον τρόπο που μολύνει το περιβάλλον με τα πλαστικά. Ο δεύτερος είναι η συνεργασία της εταιρείας με το Χάρβαρντ και το MIT στη Βοστώνη, για να ορίσουν μετρήσεις και να ερευνήσουν τη συσχέτιση μεταξύ του κλίματος και της υγείας. Και ο τρίτος,
η ενδυνάμωση της βάσης των εργαζομένων ώστε να απαλλαγούν από τα ορυκτά καύσιμα και στο σπίτι, που το θεωρούν το πλέον συναρπαστικό.\
(4) Για τη σκλήρυνση κατά πλάκας: Η ποιότητα ζωής των ασθενών βελτιώνεται, ζουν μια παραγωγική ζωή. Αλλά δεν υπάρχει θεραπεία. H Biogen, ως ηγέτης σε αυτόν τον χώρο, συνεχίζει
να είναι πλήρως αφοσιωμένη στον στόχο.
Αυτό είναι το θεμέλιο της εταιρείας.
(5) Για την ποικιλομορφία και τη συμπερίληψη:
Η Biogen είναι μια μεγάλη εταιρεία βιοτεχνολογίας, αλλά και μια μεγάλη παγκόσμια εταιρεία. Βρίσκεται σε πολλές χώρες σε όλο τον κόσμο και πρέπει να επιδεικνύει ποικιλομορφία όσον αφορά την κουλτούρα και τη νοοτροπία, ώστε να μπορεί να απαντά καλύτερα στην ευκαιρία που υπάρχει παντού.
