DW: Tι μπορεί να περιμένει η Ευρώπη από τον Τζο Μπάιντεν;

Οι προσδοκίες από τον νέο πρόεδρο των ΗΠΑ είναι τεράστιες. Από τη μια πλευρά η Ευρώπη ελπίζει οι διαταραγμένες σχέσεις με την Ουάσιγκτον να εξομαλυνθούν. Από την άλλη πλευρά υπάρχει έντονη ανησυχία για το τι θα καταφέρει ο Τζο Μπάιντεν σε επίπεδο εξωτερικής πολιτικής, όταν έχει πρωτίστως να διαχειριστεί την αποκατάσταση μιας διχασμένης χώρας. Τι θα σήμαινε αυτό για τους Ευρωπαίους; Για τον Γάλλο υπ. Ευρωπαϊκών Υποθέσεων Κλεμάν Μπον: «Η Ευρώπη πρέπει να αναλάβει μεγαλύτερη ευθύνη». Για τον ίδιο ακόμη και υπό την κυβέρνηση Μπάιντεν/Χάρις η έννοια της «στρατηγικής αυτονομίας» δεν θα πρέπει να χάσει τη σημασία της.

Όπως εκτιμά ο Γάλλος υπουργός: «Η Ευρώπη πρέπει να καθορίσει τις δικές της αξίες και τα δικά της συμφέροντα. Φυσικά όχι ενάντια στις ΗΠΑ. Θα πρέπει να συνεργαστούμε». Ο Κλεμάν Μπον θεωρείται έμπιστος του προέδρου Εμμανουέλ Μακρόν. «Η συνεργασία χρειάζεται ένα νέο ξεκίνημα» αναφέρει χαρακτηριστικά.

Περί στρατηγικής αυτονομίας

Όταν ο Γάλλος πρόεδρος Μακρόν χρησιμοποίησε τον όρο «στρατηγική αυτονομία» φάνηκε σαν να διαχωρίζει τη στάση του από το Βερολίνο ή τη Βαρσοβία. Ο Κλεμάν Μπον προσπαθεί τώρα να εξειδικεύσει την έννοια αυτή, λέγοντας ότι δεν θα ξεχαστεί φυσικά η εταιρική σχέση εντός του ΝΑΤΟ, «αλλά οι ΗΠΑ θα συνεχίσουν να μας ζητούν να αυτονομηθούμε. Θα μας ζητήσουν να αναλάβουμε περισσότερη ευθύνη και να ξοδέψουμε για παράδειγμα περισσότερα χρήματα για την άμυνα». Στο πλαίσιο αυτό ο Μπον υπερασπίζεται τη νέα συμφωνία ΕΕ και Κίνας, που προκάλεσε έντονη κριτική: «Θα ήταν περίεργο να πιστεύουμε ότι η ΕΕ δεν έχει το δικαίωμα να υπογράφει η ίδια συμφωνίες».

Σε τελική ανάλυση η συμφωνία ΕΕ-Κίνας δεν στρέφεται εναντίον του νέου Αμερικανού προέδρου. «Εντούτοις η Ευρώπη πρέπει να γνωρίζει τι θέλει και να αναλαμβάνει κάθε ευθύνη», αναφέρει ο Μπον. Η γαλλική κυβέρνηση με λίγα λόγια μοιάζει σαν να θέλει να επιδιώξει περισσότερη αυτονομία έναντι των ΗΠΑ, ακολουθώντας τη γαλλική παράδοση που βλέπει τη συμμαχία με τις ΗΠΑ με περισσότερο σκεπτικισμό από ό,τι η υπόλοιπη Ευρώπη.

Να γίνει η Ευρώπη μέρος της λύσης

Και οι Ευρωπαίοι πάντως θα πρέπει να στείλουν άμεσα στην Ουάσιγκτον το μήνυμα ότι η διακυβέρνηση Τραμπ ανήκει στο παρελθόν, αναφέρει η Γιάνα Πουλιέρι από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Διεθνών Σχέσεων στο Βερολίνο. Όπως λέει: «Ήταν τέσσερα δύσκολα χρόνια, τώρα ανασυντασσόμαστε και υποδεχόμαστε με ανοιχτές αγκάλες τον νέο πρόεδρο». Αυτό το μήνυμα όμως θα πρέπει να συνοδευτεί έμπρακτα και από την επιθυμία συνεργασίας. «Δεν είμαστε υποτελείς, ούτε μπορεί κανείς να γυρίσει πίσω το ρολόι, αλλά σε αυτήν την κυβέρνηση θα πρέπει κανείς να δείξει ότι η Ευρώπη δεσμεύεται από την πολυμέρεια και ότι θέλει να αναλάβει περισσότερα καθήκοντα».

Ο Μπάιντεν θα είναι έντονα απασχολημένος με εσωτερικά ζητήματα κι έτσι πιθανώς να καλωσόριζε ευρωπαϊκές προσπάθειες για ανάληψη πρωτοβουλιών, πχ στο ζήτημα της Λευκορωσίας. «Πρέπει να γίνουμε μέρος της λύσης και όχι του προβλήματος», αναφέρει η ειδικός. Η ίδια τάσσεται υπέρ ενός βαθμού στρατηγικής αυτονομίας, ώστε οι διμερείς σχέσεις να βελτιωθούν. «Το Παρίσι ανησυχεί ότι οι φιλοδοξίες των Ευρωπαίων θα μπουν και πάλι στον πάγο. Το Βερολίνο νιώθει ανασφάλεια για την οριακή νίκη Μπάιντεν κι επειδή γνωρίζει ότι οι ΗΠΑ ενδέχεται να μην είναι για πάντα πανταχού παρούσες».

Γι’ αυτούς τους λόγους μετά την ανάληψη της εξουσίας από τον Τζο Μπάιντεν οι Ευρωπαίοι θα πρέπει να ασχοληθούν καταρχάς με τα «εύκολα» θέματα που μπορούν να φέρουν γρήγορα αποτελέσματα: την πολιτική για το κλίμα, τις διαπραγματεύσεις με το Ιράν, τον ρόλο του ΝΑΤΟ. Από την άλλη πλευρά, δύσκολη αναμένεται η εμπορική πολιτική, γι’ αυτό εκεί θα πρέπει να γίνουν μικρά βήματα. «Το κακό ξεκίνημα με την πολιτική έναντι της Κίνας πρέπει να το ξεπεράσουμε». Κατά τον Ράινχαρντ Μπουτικόφερ, ευρωβουλευτή των Πρασίνων στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, θα μπορούσε να είχε γίνει μια καλύτερη επανεκκίνηση των σχέσεων ΕΕ-ΗΠΑ. Για τον ίδιο η συμφωνία ΕΕ-Κίνας είναι ατυχής. Όπως λέει χαρακτηριστικά, το θέμα δεν είναι να ζητήσει η ΕΕ την άδεια των ΗΠΑ, αλλά να επεξεργαστούν από κοινού αυτό και πολλά άλλα θέματα. Για τον Μπουτικόφερ σημαντικά είναι επίσης τα ζητήματα που αφορούν την κλιματική αλλαγή, το εμπόριο αλλά και την πολιτική ασφάλειας.

Nέα σελίδα μακριά από τον εφιάλτη τoυ Τραμπ

Πάντως ένα βασικό ζήτημα που θα ρυθμίσει η κυβέρνηση Μπάιντεν είναι να μπει τέλος «στην περιφρόνηση του Τραμπ για την Ευρώπη», αναφέρει η Τζούντι Ντέμπσι από το Carnegie Europe. O Mπάιντεν άλλωστε γνωρίζει καλά την Ευρώπη, αλλά και την καγκελάριο Άγκελα Μέρκελ. Γεγονός είναι επίσης ότι στο μέλλον οι σχέσεις ΕΕ και ΗΠΑ θα πρέπει να διευρυνθούν και να συμπεριλάβουν στο φάσμα τους κι άλλες σημαντικές δημοκρατίες και συμφωνίες: από τον Καναδά και την Ιαπωνία μέχρι την Ινδία και τη Λατινική Αμερική.

Η Ντέμπσι εκτιμά επίσης ότι ΕΕ και ΗΠΑ μπορούν να ξεπεράσουν τον εφιάλτη των χρόνων Τραμπ, αν γίνει πλήρως κατανοητό πώς λειτουργούν σήμερα οι λαϊκιστές και οι ακροδεξιοί μέσα από το διαδίκτυο και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Η ίδια τέλος παρατηρεί: «Η διακυβέρνηση Τραμπ απέδειξε την ευπάθεια των δημοκρατικών θεσμών αλλά και τη δύναμή τους. Αλλά βέβαια ποια ακριβώς είναι η κληρονομιά του Τραμπ παραμένει ακόμη ανοιχτό ζήτημα προς διερεύνηση».