Jo Royle (Common Seas): Για να αντιμετωπίσουμε την πλαστική ρύπανση χρειαζόμαστε συστημική αλλαγή
Πριν από μία δεκαετία, η Jo Royle, αναγνωρισμένη skipper αγώνων αλλά και αποστολών στον ωκεανό, έθεσε ένα παγκόσμιο ρεκόρ για το μεγαλύτερο ταξίδι που έγινε ποτέ με πλοίο κατασκευασμένο από πλαστικά μπουκάλια.
«Κατά τη διάρκεια της καριέρας μου στην ιστιοπλοΐα, συμμετείχα σε πολλούς αγώνες και ωκεάνιες αποστολές –έχω ταξιδέψει σε μερικά από τα πιο απομονωμένα μέρη του πλανήτη. Όταν μαζί με το πλήρωμά μου βρεθήκαμε σε μια έρημη παραλία στο νότιο άκρο της Ανταρκτικής, αντί να πανηγυρίσουμε για τη μεγάλη πιθανότητα να είμαστε οι πρώτοι άνθρωποι που έφτασαν μέχρι εκεί, διαπιστώσαμε ότι τα πλαστικά μάς είχαν προλάβει», θυμάται η Jo.
Αυτό ήταν και η αρχή του τέλους για την ίδια. Η κατάσταση αυτή την έκανε να αφήσει την ιστιοπλοΐα και τη φιλοδοξία της να κάνει μόνη της τον γύρο του κόσμου, και να αφιερώσει την καριέρα της στην αποκατάσταση της φυσικής ισορροπίας ανάμεσα στους ανθρώπους και στη θάλασσα. «Τα τελευταία δέκα χρόνια, ασχολήθηκα με την ίδρυση και δραστηριοποίηση του μη κερδοσκοπικού οργανισμού Pew Charitable Trusts στο Λονδίνο. H εκστρατεία τους για τις θαλάσσιες προστατευόμενες περιοχές, της οποίας ήμουν επικεφαλής, κατάφερε να εξασφαλίσει τη δέσμευση της βρετανικής κυβέρνησης για το πρόγραμμα προστασίας των ωκεανών Blue Belt και τη δημιουργία της μεγαλύτερης πλήρως προστατευόμενης θαλάσσιας περιοχή στον κόσμο», αναφέρει χαρακτηριστικά η Jo.
Η Jo Royle είναι μαζί με τους Αντώνη και Φίλιππο Λαιμό, ιδρυτές της Common Seas, μιας μη κερδοσκοπικής εταιρείας, με αποστολή να μειώσει γρήγορα και σημαντικά την ποσότητα πλαστικού που χρησιμοποιούμε έτσι ώστε να αντιμετωπιστεί η ρύπανση των ποταμών και των θαλασσών μας. Αποτελεί έναν διεθνή οργανισμό με γραφεία στο Ηνωμένο Βασίλειο, στις Μαλδίβες, στην Ινδονησία και στην Ελλάδα και χαράζει την πορεία της προς έναν κόσμο με καθαρές θάλασσες για όλους.
Η προσέγγιση της Common Seas απέναντι στην πλαστική ρύπανση είναι αυτή της συστημικής αλλαγής: επένδυση στην κυκλική οικονομία, ώθηση σε νέες πολιτικές και συμβολή στην πολιτισμική αλλαγή σχετικά με τον τρόπο που φτιάχνουμε, χρησιμοποιούμε και πετάμε τα πλαστικά. Προκειμένου να πετύχει την αλλαγή, η Common Seas συνεργάζεται με κυβερνήσεις, επιχειρήσεις και πολίτες.
Η ιδέα για την Πλαστική και ο συμβολισμός της
Το ρεκόρ που έθεσε η Jo για να κάνει το μεγαλύτερο ταξίδι που έχει γίνει ποτέ με ένα πλοίο κατασκευασμένο από πλαστικό δεν ήταν απλή υπόθεση.
«Η ιδέα για την Πλαστική προέκυψε από την ανάγκη ευαισθητοποίησης του κόσμου για τη διογκούμενη κρίση της πλαστικής ρύπανσης. Αντί όμως να μιλάμε απλώς για το πρόβλημα, θέλαμε να δείξουμε τη λύση», λέει χαρακτηριστικά η Jo η οποία κατασκεύασε το πλοίο και ήταν η skipper. Η Πλαστική ήταν το πρώτο σκάφος στον κόσμο που σχεδιάστηκε και κατασκευάστηκε σύμφωνα με τις αυστηρότερες αρχές κυκλικής οικονομίας. Αυτό σημαίνει ότι τα πάντα στο σκάφος –από το κατάρτι μέχρι την κόλλα– θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν διαφορετικά, να ανακυκλωθούν ή να επαναχρησιμοποιηθούν, αφήνοντας πίσω τους μηδενικά απορρίμματα.
«Το πλήρωμά μου κι εγώ δοκιμάσαμε το σκάφος ταξιδεύοντας από το Σαν Φρανσίσκο στο Σίδνεϊ. Αυτό το μαγικό ταξίδι καλύφθηκε από τα διεθνή μέσα ενημέρωσης, ενώ κάναμε παγκόσμιο ρεκόρ για το μακρύτερο ταξίδι που έγινε ποτέ με σκάφος φτιαγμένο από πλαστικά μπουκάλια. Η ανταπόκριση ήταν συγκλονιστική και καταφέραμε να στείλουμε το μήνυμά μας σε κάθε γωνιά της υφηλίου», θυμάται η Jo.
Σήμερα, δέκα χρόνια μετά, όσα έμαθε από εκείνη την εμπειρία τροφοδοτούν και εμπνέουν ακόμα τη δουλειά της και τον στόχο της, την αποκατάσταση της φυσικής ισορροπίας ανάμεσα στον άνθρωπο και στη θάλασσα.
Ο «θησαυρός» που βρήκε η Common Seas στην Πάρο
Η Πάρος πρόκειται να γίνει το πρώτο νησί της Μεσογείου χωρίς πλαστικά απορρίμματα μέσω του προγράμματος Clean Blue Paros, το οποίο είναι μέρος της Clean Blue Alliance.
Η Clean Blue Alliance είναι μια πρακτική μεθοδολογία που βοηθάει νησιωτικές ή παράκτιες κοινότητες σε διάφορα μέρη του κόσμου να απαλλαχθούν από την πλαστική ρύπανση. Αυτή τη στιγμή, ένα διεθνές αναπτυσσόμενο δίκτυο Clean Blue νησιών δοκιμάζουν, εξελίσσουν, προβάλλουν και επενδύουν σε πρακτικές λύσεις για το πρόβλημα της πλαστικής ρύπανσης. Το πρόγραμμα Clean Blue Paros ξεκίνησε το 2019 –ήταν το πρώτο νησί της Clean Blue Alliance– με τα άλλα Clean Blue προγράμματα να ακολουθούν λίγο αργότερα, στις Μαλδίβες και στην Ινδονησία.
Παρόλο που κάθε Clean Blue πρόγραμμα είναι μοναδικό, ακολουθούν όλα την ίδια μεθοδολογία: έρευνα του προβλήματος, επέμβαση με στοχευμένες λύσεις και επίδραση σε ένα ευρύτερο πλαίσιο. Στην Πάρο οι αρχικές έρευνες της Common Seas έδειξαν ότι τα τέσσερα αντικείμενα που συνέβαλλαν περισσότερο στην πλαστική ρύπανση ήταν τα πλαστικά ποτήρια καφέ, τα καλαμάκια, τα μπουκάλια νερού και οι σακούλες. Σ’ αυτά, λοιπόν, εστιάζουν και οι παρεμβάσεις της. Οι δράσεις είναι πραγματικά πάρα πολλές –αυτό εξάλλου προϋποθέτει και η μέθοδος της συστημικής αλλαγής– αλλά τα παρακάτω είναι μερικά παραδείγματα τού τι κάνει στην πράξη το πρόγραμμα:
Πρώτον, η τοπική ομάδα συνεργάζεται με περισσότερες από 100 τουριστικές επιχειρήσεις προτείνοντας συστήματα για τη μείωση ή την εξάλειψη των πλαστικών μιας χρήσης.
Δεύτερον, εφαρμόζονται τα «Πιάτα της Κοινότητας», ώστε να μη χρησιμοποιούνται πλαστικά μιας χρήσης στα φεστιβάλ και στα πανηγύρια –αποφεύγονται έτσι 8.000 πλαστικά αντικείμενα σε μία μόνο εκδήλωση 2.000 επισκεπτών.
Και τέλος, αποκαθίσταται η σχέση των κατοίκων του νησιού με το νερό της βρύσης, μέσω ελέγχων στο νερό, με την εγκατάσταση φίλτρων νερού και την υλοποίηση μιας εκτεταμένης εκστρατείας για αλλαγή συνηθειών.
Η Jo μάλιστα αναφέρει πως, «η φιλόδοξη αυτή προσέγγισή μας είναι αποτελεσματική χάρη στους συνεργάτες μας. Το Clean Blue Paros εκπροσωπεί μια πρωτοποριακή συνεργασία ανάμεσα στον Δήμο Πάρου, τοπικές επιχειρήσεις, την εταιρεία διαχείρισης απορριμμάτων WATT, την Ελληνική Εταιρεία Αξιοποίησης Ανακύκλωσης, το Παγκόσμιο Ταμείο για τη Φύση, το Cyclades Preservation Fund και την τοπική κοινότητα».
Φυσικά, μια τέτοια λύση είναι πραγματικά αποτελεσματική μόνο αν εφαρμοστεί σε μεγάλη κλίμακα. Το Clean Blue Paros έχει θέσει ως στόχο να κάνει την Πάρο το πρώτο νησί στη Μεσόγειο χωρίς πλαστικά μιας χρήσης. Εφαρμόζοντας λύσεις που είναι αποτελεσματικές για το νησί, αναδεικνύει μια μεθοδολογία που μπορεί να εφαρμοστεί οπουδήποτε –σε όλη τη Μεσόγειο και σε όλο τον κόσμο. «Είμαστε πραγματικά ενθουσιασμένοι με τις δυνατότητες επέκτασης στην Ελλάδα και σύντομα θα μπορούμε να πούμε περισσότερα γι’ αυτό», λέει χαρακτηριστικά η Jo.
Οι απεριόριστες πρωτοβουλίες της Common Seas
«Για να αντιμετωπίσουμε την πλαστική ρύπανση, χρειαζόμαστε συστημική αλλαγή», τονίζει η Jo και συνεχίζει λέγοντας πως «δεν μπορούμε να βγούμε από αυτή την κρίση απλώς ανακυκλώνοντας! Όλη η δουλειά μας στοχεύει στο να κάνει πράξη αυτή τη θεωρία αλλαγής».
«Ξέρουμε ότι η κυβερνητική πολιτική είναι από τα πιο ισχυρά εργαλεία στον αγώνα κατά της πλαστικής ρύπανσης, αλλά μόνο όταν χρησιμοποιείται σωστά. Για να βοηθήσουμε σε αυτό, δημιουργήσαμε ένα σύνολο εργαλείων που βοηθούν τις κυβερνήσεις να κατανοήσουν τις ροές πλαστικών απορριμμάτων της χώρας τους και να λάβουν αποτελεσματικά μέτρα».
Η Jo πιστεύει βαθιά πως για να προχωρήσουμε, χρειαζόμαστε τη νέα γενιά στο πλευρό μας, αν θέλουμε ένα μέλλον απαλλαγμένο από πλαστικά απορρίμματα. Με αυτή τη λογική, δημιουργήθηκε το Ocean Plastics Academy, ένα πακέτο εκπαιδευτικού υλικού, που θα εμπνεύσει και θα εφοδιάσει τους νέους ανθρώπους με τις δεξιότητες και τις γνώσεις που χρειάζονται για να αντιμετωπίσουν την πλαστική ρύπανση. Το υλικό σχεδιάστηκε σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης και άλλους κορυφαίους ερευνητικούς φορείς STEM. Στην Ελλάδα, η Common Seas σύναψε πρόσφατα συνεργασίες με αγγλόφωνα σχολεία και με το υπουργείο Παιδείας, με σκοπό να προσφέρει μια σειρά από ενδιαφέροντα και χρήσιμα εκπαιδευτικά εργαλεία, τα οποία θα είναι σύντομα διαθέσιμα και στην υπόλοιπη χώρα.
Τέλος, είναι ένα βήμα πριν από το ξεκίνημα της νέας καμπάνιας Plastic Drawdown project, όπου θα παρουσιαστεί η καινοτόμος έρευνά τους σχετικά με τις επιπτώσεις της πλαστικής ρύπανσης στον ανθρώπινο οργανισμό. «Γνωρίζουμε ότι η υγεία μπορεί να αποτελέσει σημαντικό κίνητρο για προσωπική και συλλογική αλλαγή, συνεπώς αυτή η καμπάνια δεν θα ευαισθητοποιήσει απλώς τον κόσμο για το πρόβλημα της πλαστικής ρύπανσης, αλλά θα οδηγήσει παράλληλα σε δράση από την πλευρά των κυβερνήσεων, των επιχειρήσεων και των πολιτών», κλείνει η Jo.
*Photo credits κεντρικής φωτογραφίας: Alexandra Fokaeos
Διαβάστε περισσότερα θέματα του Fortune για την Παγκόσμια Ημέρα Νερού στο αφιέρωμα Focus on Water
