Πώς η συμφωνία Ιράν – Κίνας αλλάζει τις γεωπολιτικές ισορροπίες στη Μέση Ανατολή
Το Ιράν και η Κίνα υπέγραψαν το Σάββατο 27 Μαρτίου μια 25ετή συμφωνία στρατηγικής συνεργασίας για την αντιμετώπιση οικονομικών ζητημάτων, εν μέσω της επιβολής καταστροφικών κυρώσεων των ΗΠΑ στην Τεχεράνη, σύμφωνα με κρατικά μέσα του Ιράν.
Η συμφωνία, που ονομάζεται Συνολική Στρατηγική Εταιρική Σχέση, καλύπτει μια ποικιλία οικονομικών δραστηριοτήτων: από το εμπόριο πετρελαίου και την εξόρυξή του έως την προώθηση της βιομηχανικής δραστηριότητας στο Ιράν, καθώς και συνεργασίες στους κλάδους των μεταφορών και της γεωργίας.
Μέχρι στιγμής δεν έχουν αποκαλυφθεί πρόσθετες λεπτομέρειές της. Σημειώνεται πως ο υπουργός Εξωτερικών του Ιράν Τζαβάντ Ζαρίφ και ο Κινέζος ομόλογός του Wang Yi συμμετείχαν σε τελετή που σηματοδότησε τη σχετική εκδήλωση για τη σύναψη του εν λόγω συμφώνου.
Οι New York Times ανέφεραν ότι η Κίνα θα επενδύσει περίπου 400 δισεκατομμύρια δολάρια στο Ιράν, παίρνοντας ως αντάλλαγμα πετρέλαιο. Οι δύο χώρες θα ενισχύσουν επίσης τη στρατιωτική συνεργασία τους με κοινά γυμνάσια, έρευνα και ανταλλαγή πληροφοριών.
Αναβαθμίζεται η συνεργασία Ιράν – Κίνας
Η Κίνα ήταν ο κορυφαίος εμπορικός εταίρος του Ιράν και ένας από τους μεγαλύτερους αγοραστές ιρανικού πετρελαίου πριν ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ επαναφέρει τις σαρωτικές μονομερείς κυρώσεις το 2018, μετά την εγκατάλειψη μιας πολυμερούς πυρηνικής συμφωνίας από την Τεχεράνη.
Η συμφωνία που υπεγράφη το Σάββατο θα μπορούσε να υπονομεύσει την αμερικανική επιρροή στη Μέση Ανατολή. Σε κάθε περίπτωση, οι συνεχιζόμενες αμερικανικές κυρώσεις κατά του Ιράν εμποδίζουν το εμπόριο με την Κίνα, παρά τη συμφωνία του Σαββάτου.
Έκθεση των Times ανέφερε ότι το Ιράν είναι έτοιμο να φιλοξενήσει συνομιλίες μεταξύ Ισραήλ και Παλαιστινίων, υποδηλώνοντας ότι η επιρροή των ΗΠΑ στην περιοχή θα μπορούσε να περιοριστεί έτι περαιτέρω. «Πιστεύουμε ότι αυτή η συμφωνία μπορεί να είναι πολύ αποτελεσματική σε ό,τι αφορά εμβάθυνση των σχέσεων Ιράν-Κίνας» δήλωσε ο εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών του Ιράν, Σάβτιτ Κατιτζάντεχ, υπενθυμίζοντας ότι το σύμφωνο είχε προταθεί για πρώτη φορά κατά τη διάρκεια επίσκεψης στην Τεχεράνη από τον Κινέζο Πρόεδρο Σι Τζίνπινγκ, τον Ιανουάριο του 2016.
Ο Σι και ο Ιρανός ομόλογός του Χασάν Ρουχάνι συμφώνησαν τότε να καταρτίσουν έναν οδικό χάρτη για «αμοιβαίες επενδύσεις στους τομείς των μεταφορών, της ενέργειας, της βιομηχανίας και των υπηρεσιών».
«Η κυβέρνηση και ο λαός του Ιράν προσπαθούν, όπως πάντα, να διευρύνουν τις σχέσεις τους με αξιόπιστες, ανεξάρτητες χώρες όπως η Κίνα», δήλωσε ο ανώτατος ηγέτης Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ, τότε, χαρακτηρίζοντας την προτεινόμενη συμφωνία συνεργασίας ως «σωστή και λογική».
«Μια ζώνη, ένας δρόμος»
Ο Σι πρωτοστάτησε στην πρωτοβουλία «Μια ζώνη, ένας δρόμος», ένα σχέδιο χρηματοδότησης έργων υποδομής και αύξησης της κυριαρχίας της Κίνας στο εξωτερικό.
Η συμφωνία με την Κίνα σηματοδότησε την πρώτη φορά που το Ιράν υπέγραψε τόσο μακρόχρονη συμφωνία με μια παγκόσμια δύναμη. Το 2001, το Ιράν και η Ρωσία είχαν συνυπογράψει μια δεκαετή συμφωνία συνεργασίας, στον πυρηνικό τομέα, η οποία επεκτάθηκε στα 20 χρόνια, μέσω δύο πενταετών παρατάσεων.
Πριν από την τελετή το Σάββατο, ο Γι συναντήθηκε με τον Ρουχάνι και τον ειδικό Ιρανό απεσταλμένο που ήταν υπεύθυνος για τη συμφωνία, τον Αλί Λαριτζάνι. Η συμφωνία υποστηρίζει επίσης τον τουρισμό και τις πολιτιστικές ανταλλαγές, και συνήφθη στην 50ή επέτειο από τη δημιουργία διπλωματικών σχέσεων μεταξύ Κίνας και Ιράν. Οι δύο χώρες ανέκαθεν είχαν ζεστές σχέσεις, ενώ συμμετείχαν σε μια κοινή ναυτική άσκηση το 2019 με τη Ρωσία στον Βόρειο Ινδικό Ωκεανό.
Η συμφωνία για τα πυρηνικά
Σύμφωνα με πληροφορίες, το Ιράν και η Κίνα έχουν εμπορικές σχέσεις περίπου 20 δισεκατομμυρίων δολαρίων ετησίως τα τελευταία χρόνια. Αυτές ήταν σχεδόν 52 δισεκατομμύρια δολάρια το 2014, ωστόσο, λόγω της μείωσης των τιμών του πετρελαίου και των αμερικανικών κυρώσεων που επιβλήθηκαν το 2018, περιορίστηκαν.
Το σύμφωνο για τα πυρηνικά προσέφερε στο Ιράν ανακούφιση από τις διεθνείς κυρώσεις, αλλά αφού ο Τραμπ απέσυρε από αυτό τις ΗΠΑ, η χώρα της Μέσης Ανατολής ξεπέρασε τις δεσμεύσεις της, μεταξύ άλλων εμπλουτίζοντας το ουράνιο πέρα από τα όρια της συμφωνίας και κλείνοντας την πόρτα στις επιθεωρήσεις του ΟΗΕ στις εγκαταστάσεις του. Ορισμένες άλλες παγκόσμιες δυνάμεις παραμένουν δεσμευμένες στη συμφωνία.
Ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν θέλει να διαπραγματευτεί αυστηρότερους όρους για μια συμφωνία με το Ιράν, συμπεριλαμβανομένου του περιορισμού της παραγωγής πυραύλων. Το Ιράν έχει αποκλείσει τέτοιες συνομιλίες και απαιτεί από τις ΗΠΑ να άρουν πρώτα τις κυρώσεις, προκαλώντας… αδιέξοδο. Ένας Αμερικανός αξιωματούχος είπε το Σάββατο ότι δεν έχει σημασία «ποιος θα υποχωρήσει πρώτος, υποδηλώνοντας ότι η Ουάσινγκτον θα μαλακώσει τη θέση της στην αντιπαράθεση με την Τεχεράνη.
Ανησυχία Ισραήλ
Ισραηλινοί αξιωματούχοι, συμπεριλαμβανομένου του πρωθυπουργού Μπέντζαμιν Νετανιάχου, έχουν εκφράσει την αντίθεσή τους στην επιθυμία της κυβέρνησης Μπάιντεν να επανενταχθεί το Ιράν στη συμφωνία για τα πυρηνικά. Ορισμένοι κορυφαίοι Ισραηλινοί αξιωματούχοι τους τελευταίους μήνες προειδοποίησαν για στρατιωτική δράση προκειμένου να διακοπεί το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν. Σε κάθε περίπτωση, στελέχη των κυβερνήσεων του Ισραήλ και των ΗΠΑ συμφώνησαν να δημιουργήσουν μια κοινή ομάδα για ανταλλαγή πληροφοριών σχετικά με το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν μετά και τη συμφωνία με την Κίνα.
