Ένα πρωτότυπο θερμοκήπιο, όπου φύονται γνώσεις, συνεργασίες και αναπτύσσονται παιδικές δεξιότητες, δημιουργήθηκε στο δημοτικό σχολείο των Ριζίων του νομού Έβρου, ένα χωριό που χάρη στην ενέργεια των κατοίκων του διεκδικεί και κατακτά προοπτικές ανάπτυξης. Τους σπόρους του θερμοκηπίου, που οραματίστηκε η εκπαιδευτικός Ρούλα Λεύκελη και υλοποιήθηκε με την αρωγή της Ένωσης «Μαζί για το Παιδί», φύτεψαν και φροντίζουν οι μαθητές της έκτης τάξης, ενώ το εκπαιδευτικό πρόγραμμα αγκάλιασε στο σύνολό της η τοπική κοινωνία.

Διδάσκοντας μαθητές, διαμορφώνοντας στάση ζωής

«Η χαρά της δημιουργικότητας και το συναίσθημα ότι έχεις βάλει το λιθαράκι σου, ούτως ώστε ο μαθητής που έχεις σήμερα στα χέρια σου να βλέπεις στα επόμενα χρόνια να εξελίσσεται και να προσπαθεί και ν’ αντιμετωπίζει κάθε είδους δυσκολία και να προσαρμόζεται στις εκάστοτε συνθήκες», ήταν το έναυσμα για την κ. Λεύκελη να προχωρήσει στην οργάνωση του συγκεκριμένου εκπαιδευτικού προγράμματος. «Βλέπουμε ότι γύρω μας όλα εξελίσσονται ταχύτατα, δεν μπορεί λοιπόν η εκπαιδευτική διαδικασία να μένει σ’ αυτά τα στεγανά πρότυπα, πρέπει να εξελίσσεται και αυτή, να εναρμονίζεται με τις απαιτήσεις της σύγχρονης πραγματικότητας. Επομένως κι εμείς, από την πλευρά μας, πρέπει να εξελισσόμαστε, να επιμορφωνόμαστε και να δίνουμε περισσότερα εφόδια στους μαθητές μας», εξηγεί στη συνέντευξη που παραχώρησε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ. «Όταν σκέφτηκα ν’ αρχίσω το πρόγραμμα είχα στο μυαλό μου ότι πρέπει να είναι προσαρμοσμένο στα βιώματα και στις εμπειρίες των μαθητών μας. Ξεκινώντας από ένα θερμοκήπιο θα μπορέσουμε να προχωρήσουμε στο κοντινό μέλλον στην αναδιαμόρφωση όλου του αύλειου χώρου, ώστε να είναι ελκυστικός και ταυτόχρονα παραγωγικός. Ονειρευόμαστε τη δημιουργία μιας υπαίθριας αίθουσας διδασκαλίας, παρτέρια με λουλούδια, όλα σε συνάρτηση με το θερμοκήπιό μας που θα καθορίζει τις δράσεις της σχολικής αυλής και το οποίο είναι το κρυφό αναλυτικό πρόγραμμα. Προβάλλει την τακτική του σχολείου και όταν ο μαθητής έχει ενεργό ρόλο, τότε σαφώς τον σέβεται», συμπληρώνει η κ. Λεύκελη.

Οι σπόροι που ανθίζουν στις παιδικές ψυχές και απλώνουν ρίζες στο μέλλον

«Το πρόγραμμα έχει να κάνει με τη δημιουργία, με την ανάπτυξη της περιβαλλοντικής συνείδησης των μαθητών, με την καλλιέργεια των δεξιοτήτων τους και κατ’ επέκταση με τη διαμόρφωση στάσης ζωής. Δεν είναι απλά η απόκτηση γνώσεων, είναι κάτι βαθύτερο, είναι η ανάπτυξη δεξιοτήτων. Όλοι οι μαθητές μας έρχονται με διάθεση. Περιμένουν την ώρα που θ’ ασχοληθούν με το πρόγραμμα. Έχουν μάθει να συνεργάζονται. Δεν τους ενδιαφέρει ποιος θα είναι ο συνεργάτης στην ομάδα, τους ενδιαφέρει η συνεργασία και το αποτέλεσμα. Διδάσκονται να είναι υπεύθυνοι. Όταν ήταν ανοιχτά τα σχολεία, αυτοί ήξεραν κάθε μέρα και στο διάλειμμα ή και σε κάποια ώρα προς το τέλος της ημέρας τι θα κάνει ο καθένας. Δηλαδή πότε θ’ αναλάβει η μία ομάδα να σκαλίσει, η άλλη να ποτίσει, η άλλη να παρακολουθεί μη τυχόν κι έχουν αρρωστήσει τα φυτά. Η ευθύνη ήταν αποκλειστικά σ’ αυτούς. Μέσα από το πρόγραμμα, έχουν μάθει ν’ ανταποκρίνονται σε μία τηλεδιάσκεψη, οποιοσδήποτε κι αν είναι απέναντί τους ξέρουν πώς να τοποθετηθούν, πώς θα διατυπώσουν τις ερωτήσεις και την άποψή τους. Γνώρισαν καλύτερα κάποια επαγγέλματα και κάποιοι εξέφρασαν το ενδιαφέρον τους για το επάγγελμα του γεωπόνου και του επιχειρηματία των θερμοκηπίων. Αυτό το πρόγραμμα έδωσε ένα κίνητρο στους μαθητές μας και έχουν συνδέσει πλέον τη σχολική γνώση με την καθημερινή ζωή. Φέτος συμμετέχουν μόνο οι μαθητές της έκτης δημοτικού, επειδή ακριβώς τηρούμε το πρωτόκολλο του κορονοϊού, στο οποίο αναφερόταν ότι πρέπει να υπάρχει συγκεκριμένη ομάδα και να μην μπλέκονται όλοι οι μαθητές. Ωστόσο, εμείς τους μαθητές μας, κατά διαστήματα, τους βάλαμε να γίνουν μέντορες στους μικρότερους μαθητές. Δηλαδή, όταν οι μικρότερες τάξεις κλήθηκαν να διδαχθούν το αντικείμενο της μελέτης πάνω στα φυτά, τότε ανέλαβαν ρόλο οι μαθητές της έκτης τάξης να το κάνουν. Βέβαια, ο στόχος είναι από του χρόνου να εμπλακούν όλοι οι μαθητές».

Η ένωση «Μαζί για το Παιδί», η γέφυρα που ένωσε το όνειρο με την πραγματικότητα

«Η αλήθεια είναι ότι οποιαδήποτε καινοτόμος πρακτική χρειάζεται μία διαδικασία, και σαφώς χρειάστηκε ένα υποστηρικτικό πλαίσιο. Εμείς το είχαμε ως όραμα στη σχολική μας μονάδα, αλλά δόθηκε η ευκαιρία υλοποίησης όταν μας προσέγγισε η ένωση Μαζί για το Παιδί”, η οποία εφαρμόζει το πρόγραμμα Εκπαίδευση στις Ακριτικές Περιοχές. Πραγματικά, η συμπαράσταση της Ένωσης, η οποία ενδιαφέρθηκε για το τι θα ήταν αυτό που θα βοηθούσε ώστε να εξελιχθεί και να προχωρήσει η εκπαιδευτική διαδικασία, είναι συγκινητική και νομίζω ότι το έχουν καταλάβει και οι ίδιοι. Το έχουν εισπράξει από τους μαθητές μας, αλλά και από την τοπική κοινωνία, ότι γι’ εμάς ήταν ένα πολύ μεγάλο βήμα. Μας βοήθησε. Βοήθησε γονείς, μαθητές, εκπαιδευτικούς, άλλαξε η διάθεση όλων μας. Το ότι τα παιδιά επιστρέφουν ικανοποιημένα, ενθουσιασμένα, συζητούν με τους γονείς με ποιους ήρθαν σ’ επαφή, τι μάθανε και στη συνέχεια το μεταφέρουν και σ’ εμάς. Κρατάμε τη συνεργασία μας και προχωράμε. Με την ένωση “Μαζί για το Παιδί”, έχουμε οργανώσει κι άλλα πράγματα για του χρόνου, είναι πολύ σημαντικός ο ρόλος που διαδραμάτισε, ο οποίος μας άνοιξε νέους δρόμους στην εκπαίδευση».

Η λειτουργία του θερμοκηπίου

«Τα εγκαίνια έγιναν τέλη Σεπτεμβρίου-αρχές Οκτωβρίου του 2020. Σε εβδομαδιαία βάση αφιερώνουμε τουλάχιστον δύο ώρες στο συγκεκριμένο πρόγραμμα και μέσα από το θερμοκήπιο οι μαθητές μας είχαν την ευκαιρία να διδαχθούν το γνωστικό αντικείμενο της φυσικής, της γεωγραφίας, των μαθηματικών, αλλά και της γλώσσας, γιατί μέσα από τις δράσεις του προγράμματος κλήθηκαν οι ίδιοι ν’ αναζητήσουν υλικό, να το συντάξουν, να το παρουσιάσουν, να εφαρμόσουν στην πράξη γνώσεις και των φυσικών επιστημών, γνώσεις των μαθηματικών, αλλά και να συνδυάσουν και γνώσεις της γεωγραφίας. Ακόμη και στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση, όταν δηλαδή ήταν κλειστά τα σχολεία, εμείς συνεχίσαμε το πρόγραμμα, κι αυτό για να δείξω στους μαθητές ότι τελικά κανένα σχέδιο δεν μένει σταθερό μπροστά στη θέα ενός εχθρού. Για να σκεφτούν ότι σε μια οποιαδήποτε δυσκολία πρέπει να είμαστε έτοιμοι, να έχουμε ένα δεύτερο σχέδιο δράσης για να συνεχίσουμε. Καταλαβαίνετε ότι αυτό το πρόγραμμα είναι για να βοηθήσει τους μαθητές στον τρόπο με τον οποίο πρέπει να σκέφτονται, για να ετοιμάζονται για την κοινωνική πραγματικότητα. Ουσιαστικά θέλουμε να δημιουργήσουμε μαθητές, αυριανούς πολίτες».

Το δίκτυο συνεργασιών και τα νέα ερεθίσματα

Η κ. Λεύκελη τονίζει ότι κύριο χαρακτηριστικό του προγράμματος είναι η εξωστρέφεια, η οποία έχει ήδη αποφέρει καρπούς και συγκεκριμένα ένα αξιόλογο δίκτυο συνεργασιών με φορείς απ’ όλη την Ελλάδα. «Ήρθαμε σ’ επαφή με το Τμήμα Αγροτικής Ανάπτυξης του Δ.Π.Θ. στην Ορεστιάδα. Μέσα από εκεί έχουμε εξωτερικό συνεργάτη, ένα μεταδιδακτορικό ερευνητή, τον κ. Σαμαρά, ο οποίος έρχεται σ’ επαφή μαζί μας μέσω της τηλεκπαίδευσης και ενισχύει το γνωστικό υπόβαθρο των μαθητών, αναφορικά με τη βιολογική αντιμετώπιση των ζιζανίων του εδάφους του θερμοκηπίου. Μέσω του εγκεκριμένου από το υπουργείο Παιδείας Οργανισμού “The tipping Point in Education”, στον οποίο υπάρχουν μέντορες, εθελοντές απ’ όλη τη χώρα, αλλά και από όλο τον κόσμο, ο καθένας στο αντικείμενό του, ήρθαμε σ’ επαφή με εταιρεία η οποία ενίσχυσε το γνωστικό υπόβαθρο των μαθητών βάζοντάς τους στη διαδικασία της κομποστοποίησης, θέμα για το οποίο είμαστε σε επαφή και με το Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Παρανεστίου. Μέσω της επιχείρησης “Myrovolos Organics” στη Χίο, τα παιδιά, τα οποία καλλιεργούν και αρωματικά φυτά, είδαν τη σημασία τους, την προώθησή τους, την αγορά, τον τρόπο καλλιέργειάς τους, τη βιολογική καλλιέργεια αυτών των φυτών. Φέτος εστιάζουμε, έχουμε επικεντρωθεί στις παραδοσιακές ποικιλίες των σπόρων και γι’ αυτό έχουμε συνεργασία με τους “Σπορίτες” του Έβρου και της Ροδόπης, από τους οποίους έχουμε παραλάβει παραδοσιακές ποικιλίες σπόρων, οι μαθητές μας έχουν χωριστεί σε ομάδες και η κάθε ομάδα έχει τη δική της ατζέντα και παρακολουθεί και καταγράφει τις σημειώσεις για την ανάπτυξη των φυτών. Ο φετινός στόχος είναι να φτάσουμε στο Φεστιβάλ των παραδοσιακών σπόρων στην αυλή του σχολείου μας, να πάρουν οι μαθητές αυτά τα φυτά, να τα καλλιεργήσουν και το Σεπτέμβρη να έχουμε ένα μέρος από αυτόν τον σπόρο στο σχολείο μας, ούτως ώστε σιγά-σιγά να δημιουργήσουμε δική μας αποθήκη παραδοσιακών σπόρων, δική μας τράπεζα παραδοσιακών ποικιλιών».

Το Μαζί για το Παιδί ξεκίνησε να λειτουργεί στην Ελλάδα το 1996. Πρόκειται για μία ένωση μη κερδοσκοπικών σωματείων και ιδρυμάτων, που εργάζονται για την ευημερία περισσότερων από 30.000 παιδιών ετησίως. Κύριος στόχος, η προσφορά βοήθειας σε παιδιά και νέους που αντιμετωπίζουν τη φτώχεια, την αναπηρία, την κακοποίηση, την αρρώστια. Το 2016 τιμήθηκε με το Αργυρό Μετάλλιο της Ακαδημίας Αθηνών για την κοινωνική της προσφορά, ενώ το 2019 έλαβε βραβείο BRAVO για την ενεργοποίηση χιλιάδων πολιτών στο πλαίσιο της δράσης «Ίσες ευκαιρίες για τα παιδιά: Δράσεις για την Υγεία και την Παιδεία σε ακριτικές περιοχές της Ελλάδας».