Αίγυπτος: Ακόμα ένα βήμα προς τον εμφύλιο

Η αιματοχυσία στους δρόμους του Καίρου ήταν η μεγαλύτερη από την ανατροπή του Χόσνι Μουμπάρακ το 2011. Την εισβολή των δυνάμεων ασφαλείας στα δυο ανοικτά στρατόπεδα καθιστικής διαμαρτυρίας των οπαδών του έκπτωτου προέδρου Μοχάμεντ Μόρσι στο κέντρο του Καίου, ακολούθησε μια νέα σφαγή με πάνω από 420 νεκρούς και 3.752 τραυματίες, σύμφωνα με την επίσημη εκδοχή. Οι Ισλαμιστές ανεβάζουν τον αριθμό των θυμάτων σε περισσότερα από 2.200 και τουλάχιστον 10.000 τους τραυματίες.

Διαφορετικές είναι επίσης και οι εκδοχές για το τι οδήγησε σε αυτό το μακελειό, ποιος πυροβολούσε ποιόν, κι εάν πράγματι υπάρχουν και 43 αστυνομικοί νεκροί, όπως υποστηρίζει το υπουργείο Εσωτερικών. Στον τραγικό απολογισμό πάντως συμπεριλαμβάνονται και τρεις δημοσιογράφοι- ο ένας Βρετανός- αλλά και η 17χρονη κόρη του ηγετικού στελέχους των ισλαμιστών, του Μοχάμεντ Ελ Μπελτάγκι, ο οποίος κατηγορείται από τις δικαστικές αρχές για απαγωγές και βασανισμούς αστυνομικών.

Η Αιγυπτιακή Προεδρία κήρυξε για ένα μήνα σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης την χώρα- καθώς οι ταραχές εξαπλώνονταν από τον βορρά μέχρι τον νότο- και επεβλήθη απαγόρευση κυκλοφορίας τόσο στο Κάιρο όσο και σε άλλες 10 επαρχίες, μετά τις επιθέσεις σε χριστιανικές εκκλησίες, αστυνομικά τμήματα και κυβερνητικά κτίρια.

Διαβάστε ακόμη: Αίγυπτος: H πιο αιματηρή μέρα από την ανατροπή Μουμπάρακ

Νέες διαδηλώσεις για τους «μαζικούς θανάτους»
Η Μουσουλμανική Αδελφότητα, ωστόσο, με σημερινή της ανακοίνωση καλεί τους οπαδούς της σε νέες διαδηλώσεις το απόγευμα από το τέμενος Al Iman για να εκδηλώσουν την οργή τους για τους μαζικούς θανάτους.

Η απόφαση να διαλυθούν και με τη βία οι καθιστικές διαμαρτυρίες των ισλαμιστών, που οργανώθηκαν μετά την ανατροπή του Μόρσι στις 3 Ιουλίου, ήταν το τέλος των άκαρπων πολιτικών διαπραγματεύσεων προκειμένου να τερματιστεί η σύγκρουση μεταξύ του Στρατού και της Αδελφότητας. Και είχε άμεσες συνέπειες και για την εύθραυστη μεταβατική κυβέρνηση, με την παραίτηση του αντιπροέδρου Μοχάμεντ Ελ Μπαραντέι σε ένδειξη διαμαρτυρίας για την αιματοχυσία, αλλά και τις φήμες για επικείμενες αποχωρήσεις κι άλλων μελών της, από το μεταρρυθμιστικό, φιλελεύθερο στρατόπεδο.

Προειδοποιήσεις μέχρι την τελευταία στιγμή
Το πρακτορείο Reuters υποστηρίζει σε αποκλειστικό του ρεπορτάζ, ότι η Δύση προειδοποιούσε- μέχρι την τελευταία στιγμή- την στρατιωτική ηγεσία της χώρας να αποφύγει την βία. «Υπήρχε ένα πολιτικό σχέδιο που είχε πέσει στο τραπέζι και το οποίο είχε γίνει αποδεκτό και από την Μουσουλμανική Αδελφότητα» είπε ο απεσταλμένος της Ε.Ε. Μπερναντίνο Λεόν, ο οποίο είχε τεθεί επικεφαλής της κοινής προσπάθειας Αμερικανών- Ευρωπαίων μαζί με τον Υφυπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ, Ουίλιαμ Μπέρνς. «Θα μπορούσαν να είχαν το είχαν ακολουθήσει. Κι επομένως ό,τι συνέβη θα μπορούσε να είχε αποφευχθεί».

Σκληρή στάση κρατάει η Ουάσιγκτον
Ο Αμερικανός υπ. Εξωτερικών Τζόν Κέρι ήταν ασυνήθιστα ευθύς στις δηλώσεις του για την επιβολή κατάστασης έκτακτης ανάγκης, μια τακτική ελέγχου της χώρας, που ακολουθούσε στα 30 χρόνια της διακυβέρνησης του ο Χόσνι Μουμπάρακ:
«Την τελευταία εβδομάδα» είπε ο Κέρι, «με κάθε ευκαιρία, εγώ και άλλοι προτρέπαμε την κυβέρνηση να σεβαστεί το δικαίωμα της διαδήλωσης και της ελευθερίας της έκφρασης και παροτρύναμε επίσης όλα τα κόμματα να λύσουν την αντιπαράθεση ειρηνικά, υπογραμμίζοντας ότι και οι διαδηλωτές θα πρέπει να αποφύγουν την βία και την υποκίνηση της βίας».

Οι ΗΠΑ, που χορηγούν στην Αίγυπτο 1,3 δισ δολάρια σε στρατιωτική βοήθεια και περίπου 250 εκατομμύρια ετησίως οικονομική ενίσχυση, εξετάζουν τώρα την ματαίωση μεγάλης κοινής στρατιωτικής άσκησης με την Αίγυπτο, σκληραίνοντας τη στάση τους απέναντι στη στρατιωτική ηγεσία της χώρας.

Μερικά από τα πιο σαφή μηνύματα προς αυτή την κατεύθυνση, είχαν φθάσει προσωπικά στον επικεφαλής του Στρατού, στρατηγό αλ Σίσι, στα σχεδόν καθημερινά τηλεφωνήματα που δεχόταν από τον αμερικανό υπ. Αμυνας Τσάκ Χέιγκελ. Η Ουάσιγκτον «στρατολόγησε» και την Αραβική σύμμαχο χώρα, την Σαουδική Αραβία, προκειμένου να φθάσει και από το Ριάντ το ίδιο μήνυμα στον Σίσι ότι πρέπει να βρει μια ειρηνική λύση στο αδιέξοδο, εάν θέλει να «συνεχίσει να έχει διεθνή οικονομική και πολιτική υποστήριξη», είπε στο Reuters διπλωματική πηγή.

Διαβάστε επίσης: Καταδικάζουν ΗΠΑ και Ευρώπη τα επεισόδια στην Αίγυπτο

Η Δύση προσπάθησε να πείσει και τις δυο πλευρές να πουν «ναι» σε μια σειρά μέτρων οικοδόμησης εμπιστοσύνης, όπως η απελευθέρωση κρατουμένων και μια «έντιμη έξοδος από την πολιτική σκηνή για τον Μόρσι», που θα οδηγούσαν τελικά σε ένα αναθεωημένο Σύνταγμα και νέες εκλογές το 2014. Όπως είπαν όμως, πηγές του στρατού στο Reuters, οι Ένοπλες Δυνάμεις, δεν πίστευαν ότι τελικά η Μουσουλμανική Αδελφότητα θα συμφωνούσε και ότι ο στόχος της ήταν απλώς να κερδίσει χρόνο για να οργανώσει την αντεπίθεση της, καθώς «λέει διαφορετικά πράγματα στους μεσολαβητές και διαφορετικά στους οπαδούς της».

Τόσο ο Σϊσι όσο και ο σκληροπυρηνικός υπουργός Εσωτερικών Μοχάμεντ Ιμπαραχίμ, είχαν προειδοποιηθεί δε, με ξεκάθαρο τρόπο, ότι κινδυνεύει η συνοχή της κυβέρνησης και ότι ο αντιπρόεδρος Μπαραντέι θα υπέβαλε την παραίτηση του εάν επέλεγαν την βία αντί για τις διαπραγματεύσεις, στερώντας έτσι τους στρατιωτικούς από το βασικό φιλελεύθερο, πολιτικό τους «άλλοθι». «Δεν μπορώ πλέον να φέρω την ευθύνη για αποφάσεις με τις οποίες δεν συμφωνώ…», έγραψε στην επιστολή παραίτησης του ο Μπαραντέι, μια κίνηση που θέτει εν εμφιβόλω τα σχέδια να εμφανιστεί μια νέα ηγεσία στην θέση του Μόρσι, πιο δημοκρατική και πιο πολιτικά και θρησκευτικά αντιπροσωπευτική.

Κακός οιωνός για όλη την περιοχή
Με αυτές τις διαδικασίες πλέον να ψυχορραγούν στο Κάιρο, το φλερτ της Αιγύπτου με τον εμφύλιο, είναι κακός οιωνός για όλη την ευρύτερη περιοχή. Στη Τυνησία, για παράδειγμα, το «λίκνο» της αραβικής άνοιξης, η μετριοπαθής ισλαμική κυβέρνηση που ανέλαβε μετά την ανατροπή του προέδρου Μπεν Αλι, παραπατάει, κλυδωνιζόμενη από τις δολοφονίες στελεχών της αντιπολίτευσης και τις μαζικές διαδηλώσεις που ακολούθησαν. Στην Λιβύη, η βία εξακολουθεί να βασιλεύει, σχεδόν δυο χρόνια μετά τις συγκρούσεις που ανέτρεψαν- με την βοήθεια της Δύσης- τον συνταγματάρχη Καντάφι. Στην Συρία, οι δυνάμεις της αντιπολίτευσης βλέπουν μπροστά τους το αδιέξοδο, έχοντας εμπλακεί σε έναν καταστροφικό εμφύλιο με τον Μπασάρ αλ Ασαντ, ο οποίος δεν δείχνει καμία διάθεση να απαγκιστρωθεί από την εξουσία, την ώρα που αυξάνουν οι ενδείξεις ότι ο εξτρεμισμός αποκτά ρίζες σε ορισμένες περιοχές της χώρας.

Οι πολιτικοί αναλυτές θυμίζουν ότι τέτοιες μεγάλες πολιτικές αλλαγές χρειάζονται δεκαετίες για να ανθίσουν, ωστόσο οι κίνδυνοι εκτροπής είναι μεγάλοι. «Το παλαιό καθεστώς ανατράπηκε και το νέο καθεστώς κατακτά την εξουσία μέσα σε αιματοχυσία, επομένως θα χρειαστεί καιρός για σταθεροποιηθούν», λέει ο Σαρκίς Ναούμ, πολιτικός αναλυτής στην εφημερίδα An Nahar του Λιβάνου, εκτιμώντας ότι το ίδιο πολιτικό τέλμα που έθρεψε επί δεκαετίες την αυταρχική διακυβέρνηση, δεν επιτρέπει στις Αραβικές χώρες να εκμεταλλευτούν τις εξεγέρσεις για να θέσουν τα θεμέλια του εκδημοκρατισμού.

Δεν είναι τυχαίο ότι η Τουρκία, ήταν από τις πρώτες χώρες μαζί με το Κατάρ, που καταδίκασαν με πολύ σκληρά λόγια την αιματοχυσία στην Αίγυπτο. Έχοντας ο ίδιος καταστείλει με πρωτοφανή βία τις διαδηλώσεις στην δική του χώρα, ο Ταγίπ Ερντογάν, έκανε λόγο για «μακελειό», υπερασπίστηκε με πάθος το δικαίωμα ελευθερίας της έκφρασης στην Αίγυπτο και ζήτησε την άμεση παρέμβαση του Αραβικού Συνδέσμου, του Συμβουλίου Ασφαλείας και της διεθνούς κοινότητας.

Διαβάστε:  To μεγάλο «ξεκαθάρισμα λογαριασμών» του Ερντογάν

«Όσοι σιωπούν είναι το ίδιο ένοχοι. Απευθύνομαι στις Δυτικές χώρες. Σιωπήσατε στην Γάζα. Σιωπήσατε στην Συρία. Σιωπείτε στην Αίγυπτο. Πώς μπορείτε τότε να μιλάτε για δημοκρατία, ελευθερία, παγκόσμιες αξίες και ανθρώπινα δικαιώματα»; είπε ο Τούρκος πρωθυπουργός σε συνέντευξη Τύπου στην Άγκυρα, αποφεύγοντας ωστόσο να μιλήσει για την στάση που κρατούν οι αραβικές χώρες.

Για την Μόνα Γιακούμπια σύμβουλο Μέσης Ανατολής στο αμερικανικό κέντρο μελετών Stimson, είναι ίσως πρόωρο να ερμηνευτούν τα γεγονότα στην Αίγυπτο ως η οριστική κατάρρευση των επαναστατικών ιδεών, αλλά σίγουρα οι εξελίξεις δεν ευνοούν την αισιοδοξία. «Δεν ξεγράφω αυτά τα κινήματα, αλλά πιστεύω ότι αρχίζει μια περίοδος ακραίας αναταραχής. Εάν η Αίγυπτος βυθιστεί στην αστάθεια, στο χάος ή στον εμφύλιο, οι επιπτώσεις θα είναι τεράστιες σε όλο τον αραβικό κόσμο».

Φωτογραφίες: Reuters