Margrethe Vestager: Μεταφέρει με καθήκον την Ευρώπη στην ψηφιακή εποχή

Ως υπεύθυνη της αντιμονοπωλιακής πολιτικής της ΕΕ, η Margrethe Vestager απέκτησε τη φήμη του «μπάτσου» της Silicon Valley, επιβάλλοντας κυρώσεις ύψους δισεκατομμυρίων σε τιτάνες όπως η Apple και η Google. Το 2019, πρόσθεσε μια νέα γραμμή στο βιογραφικό της: αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, με καθήκον να μεταφέρει την Ευρώπη στην ψηφιακή εποχή. Μιλήσαμε μαζί της για το μέλλον των μεγάλων εταιρειών τεχνολογίας και την εταιρική υπευθυνότητα.

ΕΥΡΩΠΗ ΕΝΑΝΤΙΟΝ SILICON VALLEY

Στο παρελθόν υπήρχε η αντίληψη ότι εσείς και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είσαστε πολύ αυστηροί με την επιβολή αντιμονοπωλιακών πολιτικών και πολιτικών προστασίας της ιδιωτικής ζωής ιδιαιτέρως σε αμερικανικές εταιρείες. Πιστεύετε ότι η στάση του κόσμου ως προς την ευθύνη των τεχνολογικών γιγάντων πλησιάζει τον τρόπο σκέψης σας;

VESTAGER: Νοµίζω, πολύ. Πρόκειται για µια πολύπλοκη συζήτηση που διεξάγεται τα τελευταία δύο µε τρία χρόνια µε ακαδηµαϊκές εκθέσεις, έρευνα, πολιτικές εκθέσεις, οµάδες προβληµατισµού, πολιτικά κόµµατα. Αυτό αντικατοπτρίζει το γεγονός ότι η ψηφιακή αγορά δεν ρυθµίζεται − αντίθετα µε όλες τις άλλες αγορές µε τις οποίες έχουµε συνηθίσει να ασχολούµαστε. Έχουµε µια ρυθµιζόµενη χρηµατοπιστωτική αγορά, έχουµε µια ρυθµιζόµενη αγορά ενέργειας. Τόσο πολλές αγορές ρυθµίζονται. Μόνο η τεχνολογία δεν είναι ρυθµιζόµενη. Και εξαιτίας αυτού γίνεται όλο και πιο σαφές ότι δεν είναι δεδοµένο ότι αυτές οι αγορές θα παραµείνουν ανοιχτές και ανταγωνιστικές.

Αυτό που πρέπει να κάνουν οι αντιµονοπωλιακές νοµοθεσίες είναι να επιτρέπουν στην καινοτοµία να αξίζει τον κόπο, για να παραµένει ανοιχτή η αγορά.

ΔΙΑΝΟΜΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ

Πέρυσι, η Επιτροπή πρότεινε δύο πρωτοποριακά κείμενα τεχνολογικής νομοθεσίας.   Ας ξεκινήσουμε με τον Νόμο για τις Ψηφιακές Αγορές, ο οποίος θα αναγκάσει «φύλακες» όπως την Google και την Amazon να αντιμετωπίζουν τους πελάτες τους πιο δίκαια, για παράδειγμα, επιτρέποντας στους επιχειρηματικούς «δρώντες» να έχουν πρόσβαση στα δεδομένα που δημιουργούν. Μήπως η ιδέα της «αποθήκευσης δεδομένων» εντάσσεται στην κλασική μας αντίληψη για την αντι-ανταγωνιστική συμπεριφορά ή μήπως η άνοδος της ψηφιακής οικονομίας έχει αλλάξει το πώς ορίζουμε το «άνοιγμα» και τον ανταγωνισμό;

Εάν διαθέτετε µεγάλο όγκο δεδοµένων, καθίσταται δύσκολο για άτοµα µε λιγότερα δεδοµένα αλλά καλύτερη τεχνολογία να σας ανταγωνιστούν. Ίσως µόνο το ότι έχετε πολλά δεδοµένα σάς επιτρέπει να παραµείνετε κυρίαρχοι, όχι ότι είστε εξαιρετικοί σε αυτό που κάνετε. Και αυτό, φυσικά, γίνεται πρόβληµα για την καινοτοµία. Νοµίζω ότι είναι τα ίδια προβλήµατα που πάντα βλέπαµε. Είναι απληστία, είναι δύναµη, είναι φόβος. Εάν ρωτούσατε τους ανθρώπους στην αγορά πριν από 100 χρόνια, θα έλεγαν ότι κάποιοι προσπαθούν να ωφεληθούν ή προσπαθούν να κάνουν τον ρυθµιστή να τους κάνει κάποια χάρη.

Όµως, έχει υπάρξει µια αλλαγή µε την ταχύτητα και το εύρος των ψηφιακών τεχνολογιών. Ως ρυθµιστής πρέπει να έχεις διπλή προσέγγιση: Από τη µία πλευρά για να αναγνωρίσεις τι είναι ίδιο και, στη συνέχεια, να αντιµετωπίσεις τα δεδοµένα µε τρόπο που σέβεται το γεγονός ότι η δυναµική είναι τόσο διαφορετική.

ΜΕΣΑ ΣΤΟΥΣ ΑΛΓΟΡΙΘΜΟΥΣ

Το άλλο μεγάλο «πακέτο» που προτείνατε είναι ο Νόμος για τις Ψηφιακές Υπηρεσίες, ο οποίος έχει να κάνει με την προστασία των καταναλωτών στο διαδίκτυο. Όπως και η νομοθεσία GDPR της ΕΕ (ο πιο σκληρός διαδικτυακός νόμος περί απορρήτου  στον κόσμο   ζητά να εξηγηθούν οι αλγόριθμοι των εταιρειών, αν και το πλήρες νόημα αυτής της έννοιας δεν έχει ακόμη κριθεί στο δικαστήριο. Σε ποιον βαθμό θα πρέπει οι εταιρείες να κρατούν τους αλγόριθμούς τους ιδιωτικούς;

Έχουµε δικούς µας τρόπους αντιµετώπισης της ισχυρής κανονιστικής νοοτροπίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση και του σεβασµού των ορίων για στοιχεία επιχειρηµατικού απορρήτου. Προσπαθήσαµε να εξισορροπήσουµε τα πράγµατα. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η προσέγγιση ήταν η δυνατότητα επεξήγησης, το να δούµε πώς λειτουργούν τα πράγµατα, και όχι η υποχρέωση ότι οι ρυθµιστικές αρχές θα πρέπει να εξετάζουν τον κώδικα γραµµή-γραµµή.

Ο Νόμος για τις Ψηφιακές Υπηρεσίες φαίνεται να θέτει νέες υποχρεώσεις σε πλατφόρμες κοινωνικών μέσων όπως το Facebook και το Twitter, αλλά δεν τους λέει ξεκάθαρα τι είδους πληροφορίες πρέπει να αφαιρέσουν από τις πλατφόρμες τους. Η προσέγγισή σας σχετικά με το περιεχόμενο εξακολουθεί να είναι η αυτορρύθμιση;

Χρεώνει µεγάλη ευθύνη στις πλατφόρµες. Ο νόµος από µόνος του δεν αφορά το περιεχόµενο, επειδή θα υπάρχουν διαφορές µεταξύ των κρατών µελών της ΕΕ. Για παράδειγµα, η ρητορική µίσους δεν απαγορεύεται σε κάθε κράτος-µέλος µε τον ίδιο τρόπο. Οπότε εδώ οι πλατφόρµες θα πρέπει να εφαρµόσουν τις εθνικές διατάξεις όσον αφορά το περιεχόµενο.

Όταν λέµε ότι πρέπει να αφαιρείται γρήγορα το παράνοµο περιεχόµενο, πρέπει να υπάρχει ένα σύστηµα στο οποίο οι άνθρωποι να µπορούν να διαµαρτυρηθούν για την αφαίρεση πραγµάτων, ενώ ταυτόχρονα λέµε «Μη χρησιµοποιείτε φίλτρα σάρωσης για να “ανεβάσετε” δεδοµένα».  Εάν υπάρχει φίλτρο σάρωσης στο «ανέβασµα» των δεδοµένων, τότε ο κίνδυνος λογοκρισίας γίνεται µεγάλος και δεν θέλουµε να αναλάβουµε αυτόν τον κίνδυνο.

Αυτή είναι µια ισχυρή αρχή σε έναν ψηφιακό κόσµο, παρόλο που έχει περισσότερη ένταση πόρων για έλεγχο και κατάργηση υλικού µετά την ανάρτησή του.

Μήπως οι πλατφόρμες αποφασίσουν ότι είναι ευκολότερο να συμμορφωθούν με την υπερβολική κατάργηση περιεχομένου, από το να αφαιρούν πολύ λίγα και να αντιμετωπίζουν νομικές συνέπειες; 

Αυτό που καταλαβαίνω από τους συναδέλφους µου είναι ότι εξακολουθούν να θεωρούν πως αφαιρούνται πολύ λίγα δεδοµένα. Επίσης, νοµίζω ότι οι άνθρωποι θα αντιδρούσαν έντονα εάν αφαιρούσαν πάρα πολλά.

Η «ψηφιακή κυριαρχία», η ιδέα ότι η Ευρώπη δεν πρέπει να εξαρτάται από άλλα μέρη του κόσμου για τεχνολογία όπως η τεχνητή νοημοσύνη και οι υψηλής απόδοσης υπολογιστές, έχει γίνει λέξη-κλειδί της ΕΕ. Η επίτευξη της ψηφιακής κυριαρχίας είναι δική σας δουλειά τώρα, οπότε τι σημαίνει για εσάς;

Η Ευρώπη πάντα ήταν µια µεγάλη ρυθµιστική αρχή, και αυτό είναι µέρος της δύναµής µας, επειδή επιτρέπει πιο συµπεριληπτικές κοινωνίες χωρίς αποκλεισµούς και εξασφαλίζει ίσους όρους ανταγωνισµού.

Το θέµα είναι ότι, εάν θέλεις να είσαι καλός ρυθµιστής, πρέπει πραγµατικά να κατανοείς τι αντιµετωπίζεις και γι’ αυτό καθίσταται όλο και πιο σηµαντικό να µπορείς να κάνεις κάποια πράγµατα µόνος σου.

Για να δώσω ένα κοινότοπο παράδειγµα, νοµίζω ότι µπορώ καλύτερα να εκτιµήσω ένα ωραίο ρούχο όταν είµαι ο ίδιος ράφτης. Ξέρω την προσπάθεια που χρειάζεται για να φτιάξω ένα παλτό ή ένα φόρεµα. Αλλά το γεγονός ότι το κάνω περιστασιακά για τον εαυτό µου δεν µε κάνει να θέλω να δηµιουργήσω ολόκληρη την γκαρνταρόµπα µου.Βρισκόµαστε στη διαδικασία δηµιουργίας ενός δικτύου υπολογιστών υψηλής απόδοσης. Θέλουµε να αναπτύξουµε τουλάχιστον έναν κβαντικό υπολογιστή πριν από το 2025. Εποµένως, θέλουµε όχι µόνο να µάθουµε πού µπορούµε να δώσουµε έµφαση όταν πρόκειται για κανονισµούς, αλλά και να προωθήσουµε την καινοτοµία.

ΑΝΤΙΜΕΤΩΠIΖΟΝΤΑΣ ΤΟ ΜEΛΛΟΝ

Πώς «βλέπετε» τον κόσμο και ειδικότερα την Ευρώπη όταν τελειώσει η πανδημία;

Είναι ένα µεγάλο ερώτηµα. Νοµίζω ότι, στην πράξη, θέλουµε µια νέα ισορροπία εργασίας και ζωής, ώστε να µπορούµε να δουλεύουµε περισσότερο από το σπίτι, γιατί τώρα όλοι γνωρίζουν ότι αυτό είναι εφικτό. Τουλάχιστον στον οργανισµό µου η παραγωγικότητα έχει αυξηθεί, εποµένως είναι ντροπή για τους ανθρώπους που λένε ότι δεν εργάζονται στο σπίτι.

Θα πρέπει να συνειδητοποιήσουµε, επίσης, ότι η επόµενη κρίση µπορεί να µην είναι οικονοµική, µπορεί να µην είναι άλλη µία πανδηµία. Έτσι θα προετοιµαστούµε για µια κρίση, αλλά συνειδητοποιώντας ότι για την αντιµετώπισή της χρειαζόµαστε φίλους. Πρέπει να εξαρτιόµαστε ο ένας από τον άλλο, γιατί η εξάρτηση δεν είναι απαραίτητα αδυναµία. Η δύναµη της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι ότι τα κράτη-µέλη εξαρτώνται το ένα από το άλλο, ότι η ενιαία αγορά είναι για όλους.

Το 2019, το όνομά σας ακούστηκε για την προεδρία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, αλλά η θέση κατέληξε στην Ursula von der Leyen. Ποιες είναι οι φιλοδοξίες σας μετά τη θητεία σας αυτή;

Ξέρω ότι δεν θα µε πιστέψετε, αλλά δεν το έχω σκεφτεί καθόλου. Πρώτον, επειδή είµαστε πολύ απασχοληµένοι αυτήν τη στιγµή πολεµώντας την Covid-19 και διαµορφώνοντας το µέλλον, και δεύτερον επειδή, σύµφωνα µε την εµπειρία µου, για να είναι η επόµενή σου δουλειά καλή, καλύτερα να παραµείνεις συγκεντρωµένος για να κάνεις καλή δουλειά σε αυτό που κάνεις τώρα. Όταν σκέφτεσαι δύο, τρία, τέσσερα χρόνια µπροστά, τότε χάνεις επίσης την επαφή και, στη συνέχεια, οι άνθρωποι θα σκεφτούν: «Γιατί θα ήταν καλή για οτιδήποτε στο µέλλον εάν δεν είναι στη δουλειά που έχει τώρα;»

Πρωτοστατήσατε στη χρήση της αντιμονοπωλιακής νομοθεσίας για την αντιμετώπιση της φοροαποφυγής, στοχεύοντας αυτά που θεωρούσατε ως παράνομες συμφωνίες κρατικών ενισχύσεων μεταξύ της Apple και των ιρλανδικών φορολογικών αρχών, της Amazon και της φορολογικής υπηρεσίας του Λουξεμβούργου κ.λπ. Αυτή η στρατηγική έχει δεχθεί νομικά πλήγματα, κυρίως στην περίπτωση της Apple. Πιστεύετε ότι αυτή ήταν η σωστή προσέγγιση;

Νοµίζω ότι οι υποθέσεις των κρατικών ενισχύσεων ήταν χρήσιµες. Μόλις πρόσφατα, έγινε αποδεκτή η αναφορά ανά χώρα, και ο ΟΟΣΑ προχωρά στην ψηφιακή φορολογία. Η προσέγγιση για τις κρατικές ενισχύσεις δεν θεωρήθηκε ποτέ το µοναδικό εργαλείο. Η φορολογική δικαιοσύνη που έχει σταθερές βάσεις χρειάζεται κατάλληλη οριζόντια νοµοθεσία και, προφανώς, κατάλληλη εφαρµογή.

BETWEEN THE LINES

Μεγάλες εταιρείες τεχνολογίας  (1)

Μερικές από τις εταιρείες των ΗΠΑ που έχουν δεχθεί τεράστια πρόστιμα ή υποχρέωση
καταβολής καθυστερούμενων φόρων.

15 ΔΙΣ. ΔΟΛAΡΙΑ – APPLE (2016)

Καταβολή καθυστερούμενων φόρων στην Ιρλανδία (ακυρώθηκε).

295 ΕΚΑΤ. ΔΟΛAΡΙΑ – AMAZON (2017)

Καταβολή καθυστερούμενων φόρων στο  Λουξεμβούργο.

5 ΔΙΣ. ΔΟΛAΡΙΑ – GOOGLE (2018)

Πρόστιμο για δεσπόζουσα θέση της μηχανής αναζήτησης σε συσκευές Android.

1,2 ΔΙΣ.  ΔΟΛAΡΙΑ – QUALCOMM (2018)

Πρόστιμο για παραβάσεις σχετιζόμενες με τη  νομοθεσία κατά των τραστ σε σχέση με την Apple.

(2) Αργοί ρυθμοί: Η νομοθεσία παραμένει σε επίπεδο προτάσεων προς το παρόν. Όλη η νομοθεσία της ΕΕ πρέπει επίσης να εξεταστεί από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και τα κράτη μέλη, μια διαδικασία που διαρκεί συχνά χρόνια.

(3) Η Apple αντεπιτίθεται: Το τμήμα της Vestager έκρινε ότι η  Apple έπρεπε να πληρώσει 15 δισεκατομμύρια δολάρια σε ιρλανδικούς φόρους, ισχυριζόμενη ότι τους απέφυγε μέσω μιας χαριστικής συμφωνίας. Το Γενικό Δικαστήριο της ΕΕ ανέτρεψε την απόφαση το 2020 λόγω έλλειψης αποδεικτικών στοιχείων. Η Επιτροπή κάνει έφεση στην απόφαση αυτή.

(4) Φορολογική διαφάνεια: Τον Μάρτιο, τα κράτη μέλη της ΕΕ συμφώνησαν να προωθήσουν έναν νόμο που θα αναγκάζει τις μεγάλες πολυεθνικές να δημοσιοποιούν τον φόρο εισοδήματος που καταβάλλουν σε κάθε χώρα.

(5) Προστασία των δεδομένων μας: Ο Γενικός Κανονισμός για την Προστασία Δεδομένων της ΕΕ, ο οποίος τέθηκε σε ισχύ το 2018, θεωρητικά δίνει στους ανθρώπους στην Ευρώπη ισχυρό έλεγχο της χρήσης των προσωπικών τους δεδομένων. Στην πράξη, η καθολική εφαρμογή αντιμετώπισε προκλήσεις.

(6) Αστυνόμευση του cloud: Οι διαδικτυακές πλατφόρμες μερικές φορές χρησιμοποιούν φίλτρα για να σαρώσουν τα δεδομένα που ανεβάζουν οι χρήστες, για παράδειγμα για έλεγχο παραβιάσεων των πνευματικών δικαιωμάτων. Η ΕΕ απαγορεύει στα κράτη-μέλη να υποχρεώνουν τις πλατφόρμες να σαρώνουν όλο το περιεχόμενο που δημιουργείται από τους χρήστες.

*Το άρθρο δημοσιεύεται στο νέο τεύχος του Fortune που κυκλοφορεί στα περίπτερα.