Τι κρύβεται πίσω από τον πόλεμο της πατέντας – Τα αντικρουόμενα συμφέροντα

Τον ασκό του Αιόλου, από ό,τι φαίνεται, άνοιξε ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Τζο Μπάιντεν, εκφράζοντας την επιθυμία του να απελευθερωθούν οι πατέντες των εμβολίων. Ειδικότερα, ο πρόεδρος Μπάιντεν υποστήριξε σε δηλώσεις του ότι στηρίζει την πρόταση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας περί κατάργησης της πνευματικής ιδιοκτησίας στα εμβόλια για την Covid-19, καθώς δεχόταν πιέσεις από τους Δημοκρατικούς βουλευτές και από περισσότερες από 100 χώρες. Ο Μπάιντεν που είχε ταχθεί υπέρ της άρσης των πατεντών κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας του, δήλωσε ότι στηρίζει αυτήν την πρόταση.
Σε δηλώσεις της η εκπρόσωπος των ΗΠΑ για θέματα εμπορίου, Κάθρον Τάι, εξέδωσε μια ανακοίνωση λίγο μετά τη δήλωση του Αμερικανού προέδρου, στην οποία δήλωνε ότι η αμερικανική κυβέρνηση στηρίζει αυτό το μέτρο, με το οποίο θα αρθούν προσωρινά ορισμένα πνευματικά δικαιώματα, ώστε να βοηθηθούν οι χώρες να αντιμετωπίσουν την πανδημία. «Πρόκειται για μια παγκόσμια υγειονομική κρίση και οι εξαιρετικές περιστάσεις της πανδημίας της Covid-19 απαιτούν έκτακτα μέτρα.
Η κυβέρνηση πιστεύει ακράδαντα στην προστασία της πνευματικής ιδιοκτησίας, αλλά προκειμένου να τερματιστεί η πανδημία, στηρίζει την άρση αυτής της περιφρούρησης για τα εμβόλια της Covid-19» υποστήριξε η Κάθριν Τάι, η οποία τόνισε πως οι ΗΠΑ θα συμμετάσχουν στις διαπραγματεύσεις στους κόλπους του ΠΟΥ για να διασφαλίσουν ότι η άρση θα υλοποιηθεί, όμως προειδοποίησε ότι οι συζητήσεις αυτές μπορεί να πάρουν χρόνο.  Οι αποφάσεις του ΠΟΥ πρέπει να εγκριθούν ομόφωνα από όλα τα μέλη του.
Υπενθυμίζεται πως οι ΗΠΑ και ορισμένες άλλες χώρες είχαν μπλοκάρει προηγουμένως τις διαπραγματεύσεις στον ΠΟΥ, όταν η Ινδία και η Νότια Αφρική κατέθεσαν πρόταση άρσης των πατεντών, με στόχο να βοηθηθούν οι φτωχές χώρες να παρασκευάσουν εμβόλια για την Covid-19 χρησιμοποιώντας την πνευματική ιδιοκτησία φαρμακευτικών εταιρειών.

Έχει νόημα;

Πρακτικά, οι πατέντες παρέχουν στις φαρμακοβιομηχανίες τα αποκλειστικά δικαιώματα παραγωγής των εμβολίων που ανέπτυξαν. Το καθεστώς προστασίας διαρκεί περίπου 20 χρόνια και καλύπτεται από τη συμφωνία TRIPS του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου. Οι υπέρμαχοι της άρσης υποστηρίζουν ότι οι παραγωγικές μονάδες που διαθέτουν τη σχετική υποδομή και την απαιτούμενη πιστοποίηση θα μπορούν να προχωρήσουν άμεσα στη μαζική παραγωγή εμβολίων και να καλύψουν τις ελλείψεις. Είναι όμως τόσο απλό; Κάθε άλλο, απαντούν οι ειδικοί. Ακόμη και αν η ολομέλεια του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου εγκρίνει την προσωρινή άρση της προστασίας πνευματικών δικαιωμάτων, απαιτείται η μεταφορά τεχνογνωσίας, η εκπαίδευση του προσωπικού και βέβαια υπέρογκες επενδύσεις ώστε να προετοιμαστούν, εξοπλιστούν, επανδρωθούν και αδειοδοτηθούν τα εργοστάσια παραγωγής. Συνεπώς, θα απαιτηθούν πολλοί μήνες για να ξεκινήσει η μαζική παραγωγή εμβολίων.

Τα στρατόπεδα

Δεν πέρασαν 24 ώρες από τη στιγμή που η κυβέρνηση Biden δημοσιοποίησε την πρόθεσή της να στηρίξει την απελευθέρωση των πατεντών για τα εμβόλια του κορωνοϊου, και ειπώθηκε το πρώτο «όχι»
Που δεν ήρθε ούτε από τη Ρωσία, η οποία παράγει το Sputnik, ούτε από την Ευρωπαϊκή Ένωση (συνολικά), αλλά από τη Γερμανία.
Η Καγκελάριος Μέρκελ μέσω εκπροσώπου της ισχυρίστηκε ότι το σχέδιο της απελευθέρωσης θα προκαλέσει σοβαρές επιπλοκές στην παραγωγή των εμβολίων και ως εκ τούτου δεν προκρίνεται από τη γερμανική πλευρά. Yπενθυμίζεται ότι λίγες ώρες μετά τη δημόσια παρέμβαση του αμερικανού προέδρου, τόσο ο Βλαντίμιρ Πούτιν όσο και ο Εμανουέλ Μακρόν τάχθηκαν υπέρ της άρσης της πατέντας για τα εμβόλια ενώ και η πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, έσπευσε να δηλώσει πως η ΕΕ είναι έτοιμη να συζητήσει αυτό το θέμα.

Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου: Σολομώντεια λύση
Σύμφωνα με όσα έχουν γίνει γνωστά, η πρώην υπουργός Οικονομικών της Νιγηρίας, που προΐσταται του Παγκόσμιο Οργανισμού Εμπορίου, προσφέρει μια εναλλακτική προσέγγιση, έναν επονομαζόμενο τρίτο δρόμο:
Οι φαρμακευτικές εταιρείες θα συνάψουν συμφωνίες με τα κράτη, με σκοπό να μοιραστούν μερικές και όλες τις γνώσεις που απαιτούνται για την παραγωγή εμβολίων στον αναπτυσσόμενο κόσμο.
Στο κάτω κάτω, το αίτημα των φτωχότερων εθνών είναι απλό:
Διαθέτοντας μικρή επενδυτική δύναμη και ελάχιστους πόρους για την ανάπτυξη εμβολίων, θα πρέπει να τους επιτρέπεται να κάνουν ό, τι μπορούν για να βοηθήσουν τους πολίτες τους, χωρίς να έχουν τον φόβο τιμωρητικών εμπορικών αντιποίνων.
Η λύση που προτείνει ο ΠΟΕ αναγνωρίζει αφενός ότι ορισμένες μεγάλες ανεπτυγμένες οικονομίες δεν θα επιτρέψουν ποτέ την κατάργηση την προστασία των πνευματικών δικαιωμάτων, ενώ αφετέρου ενθαρρύνει τις μεγάλες φαρμακευτικές να δώσουν περισσότερα εμβόλια στα φτωχότερα έθνη – ακόμα κι αν αυτό σημαίνει να θυσιάσουν κάποια από κέρδη τους.

Κατά της άρσης της πατέντας για τα εμβόλια ο πρόεδρος της Pfizer

Ο ελληνικής καταγωγής πρόεδρος-γενικός διευθυντής του αμερικανικού κολοσσού Pfizer Αλμπέρτ Μπουρλά δήλωσε σήμερα ότι δεν τάσσεται «καθόλου» υπέρ της απόφασης των ΗΠΑ να στηρίξουν την άρση των πατεντών για τα εμβόλια για την Covid-19, εκτιμώντας ότι θα ήταν προτιμότερο να αυξηθεί η παραγωγή στις υπάρχουσες μονάδες.
Σε συνέντευξη που παραχώρησε στο Γαλλικό Πρακτορείο ο Μπουρλά τόνισε ότι το άνοιγμα μονάδων παραγωγής του εμβολίου των BioNTech/Pfizer σε άλλα μέρη, πέρα από αυτά που ήδη υπάρχουν στις ΗΠΑ και την ΕΕ (Βέλγιο και Γερμανία), θα ήταν περίπλοκο, λόγω της έλλειψης πρώτων υλών, με κίνδυνο να μειωθεί ο αριθμός των παραγόμενων δόσεων.

BioNTech: Οι πατέντες κατοχυρώνουν την ποιότητα

Η γερμανική εταιρεία BioNTech εκτιμά ότι η προστασία των πατεντών για τα εμβόλια για την Covid-19 δεν είναι ο παράγοντας εκείνος που περιορίζει την παραγωγή και τον εφοδιασμό των χωρών με το εμβόλιο που έχει αναπτύξει η ίδια σε συνεργασία με την αμερικανική Pfizer.
«Οι πατέντες δεν είναι ο παράγοντας που περιορίζει την παραγωγή ή τον ανεφοδιασμό με το εμβόλιό μας», ανέφερε το εργαστήριο στο Γαλλικό Πρακτορείο, με αφορμή την απόφαση των ΗΠΑ να άρουν τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας για να επιταχύνουν την παραγωγή και τη διανομή των δόσεων σε όλον τον κόσμο. Για την BioNTech, ένα τέτοιο μέτρο δεν θα είχε αποτέλεσμα «βραχυπρόθεσμα ή μεσοπρόθεσμα».
«Οι ειδικοί έχουν ήδη υπογραμμίσει ότι η εγκατάσταση και η έγκριση νέων χώρων παραγωγής παίρνει σε γενικές γραμμές έναν χρόνο», επισήμανε.
Εξάλλου, η παραγωγή των εμβολίων mRNA, όπως εκείνο που παρασκευάζεται σε συνεργασία της BioNTech με την Pfizer «είναι μια σύνθετη διαδικασία, που αναπτύχθηκε σε διάστημα άνω των δέκα ετών.
Όλα τα στάδια πρέπει να καθοριστούν και να εκτελεστούν με ακρίβεια» και από «έμπειρο προσωπικό», εξήγησε η εταιρεία.
Αν δεν τηρηθούν όλες οι προϋποθέσεις, θα μπορούσε να επηρεαστεί η ποιότητα και η αποτελεσματικότητα του εμβολίου. «Και αυτό θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο την υγεία των εμβολιασθέντων»