Πώς φτάσαμε στην «Ελευθερία»: Το σχέδιο άμυνας στην πανδημία, το ολικό reconstruction και ο ρόλος του υπουργείου Υγείας

Η επιχείρηση «Ελευθερία» προχωρά με γοργά βήματα με το περασμένο Σάββατο 29 Μαΐου να θεωρείται ορόσημο, καθώς πρόκειται για την ημέρα που συμπληρώθηκαν 2 εκατομμύρια πολίτες που πλέον είναι εμβολιασμένοι και με τις δύο δόσεις κατά του κορονοϊού. Υπενθυμίζεται παράλληλα πως το Σάββατο άνοιξε η πλατφόρμα ώστε να κλείνουν ραντεβού οι πολίτες στην ηλικιακή ομάδα 30-34  ετών για όλα τα διαθέσιμα εμβόλια, δηλαδή,  Pfizer, Moderna,  AstraZeneca και Johnson & Johnson.

Σίγουρα πρόκειται για ένα γεγονός μεγάλης σημασίας για την πολυπόθητη επιστροφή στην κανονικότητα, καθώς ο μαζικός εμβολιασμός αποτελεί προϋπόθεση για να γυρίσει η Ελλάδα σελίδα και να αφήσει πίσω την πανδημία, που σταμάτησε τον χρόνο. Η εξέλιξη αυτή, σε συνδυασμό με την μαζική συμμετοχή στην διαδικασία των ηλικιών 18 -30, για τους οποίους η πλατφόρμα των ραντεβού άνοιξε το βράδυ της Παρασκευής, «γεννούν» ελπίδες για το μέλλον.

Η Επιχείρηση «Ελευθερία» και η επιχείρηση «Γαλάζια Ελευθερία», προχωρούν κανονικά και σύμφωνα με τον προγραμματισμό και αυτό αποτυπώνεται και στον επταήμερο κυλιόμενο μέσο όρο εμβολιασμών ανά 100.000 κατοίκους, όπου η Ελλάδα έχει περάσει πλέον στην τρίτη θέση μεταξύ 27 χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Επίσης, στο ποσοστό του πληθυσμού που έχει ολοκληρώσει τον εμβολιασμό του η Ελλάδα είναι στην πέμπτη θέση από τις 27 χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Για να φτάσουμε όμως στο σήμερα, συνέβησαν πολλά γεγονότα σε πυκνό χρόνο με το υπουργείο Υγείας να βρίσκεται στο επίκεντρο της αντιμετώπισης της πανδημίας.

Το rebranding της Ελλάδας

Το ξέσπασμα της πανδημίας παγκοσμίως βρήκε την Ελλάδα με ένα Εθνικό Σύστημα Υγείας βαθιά πληγωμένο από τη δεκαετή οικονομική κρίση, την ύφεση και τα μέτρα λιτότητας, τα οποία καθιστούσαν το Δημόσιο Σύστημα Υγείας από κάθε άποψη αδύναμο.

Οι υποδομές, τόσο κτιριακά, όσο και σε εξοπλισμό σύγχρονων μηχανημάτων, όπως και το ανθρώπινο δυναμικό ως προς την επάρκεια γιατρών και κυρίως νοσηλευτών, υπολείπονταν του μέσου ευρωπαϊκού όρου. Κοινώς το Υπουργείο Υγείας είχε να αντιμετωπίσει έναν σύγχρονο, έξυπνο ιό του 21^ου αιώνα με όπλα του 20^ου. Ωστόσο η γρήγορη ενίσχυση του συστήματος με ανθρώπινο δυναμικό, έκτακτο προσωπικό (το Ε.Σ.Υ. ενισχύθηκε με νέο προσωπικό, το οποίο έχει ήδη ξεπεράσει τις 10.000) και ο υπερδιπλασιασμός των μόνιμων κρεβατιών εντατικής θεραπείας ανάμεσα σε άλλα (από 565 πλέον είναι περισσότερες 1500), το βοήθησαν στο να επιδείξει εξαιρετική αντοχή, πολύ μεγαλύτερη από κραταιά συστήματα Υγείας άλλων χωρών.

Η διαχείριση της κρίσης έγινε πριν …έρθει η κρίση

Το Υπουργείο Υγείας δεν περίμενε να σκάσει η κρίση στην ευρωπαϊκή ήπειρο και λειτούργησε από την αρχή προληπτικά. Γυρίζοντας τον χρόνο πίσω, ήταν 4 Ιανουαρίου του 2020, όταν ο Υπουργός Υγείας Βασίλης Κικίλιας συναντήθηκε στο γραφείο του με την Κινέζα Πρέσβη. Στόχος της συνάντησης ήταν η άμεση ενημέρωση για τον άγνωστο τότε κορονοϊό. Από εκεί και πέρα, ξεκίνησε μια σειρά ενεργειών, χωρίς καθυστέρηση, όπως η δημιουργία θεσμικής καθημερινής ενημέρωσης με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας και το Ευρωπαϊκό Κέντρο Λοιμώξεων, ο ορισμός 13 νοσοκομείων αναφοράς σε όλη τη χώρα, η πραγματοποίηση υπό τον συντονισμό του ΕΚΑΒ πάνω από 30 ασκήσεων ετοιμότητας και επιπλέον ο ορισμός της Επιστημονικής Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων, με τον καθηγητή Σωτήρη Τσιόδρα να αναλαμβάνει εκπρόσωπος του Υπουργείο Υγείας.

Στην εξίσωση μπήκε δυναμικά και ο ιδιωτικός τομέας με τις δωρεές του. Είναι αξιοσημείωτος για τα ελληνικά δεδομένα, ο ρυθμός απορρόφησης και αξιοποίησης αυτών των δωρεών προκειμένου να ενισχυθούν τα νοσοκομεία με κλίνες ΜΕΘ.  Συνολικά ολοκληρώθηκαν με διαφάνεια (καθώς έχει συσταθεί ειδική επιτροπή με επικεφαλής τον τέως Πρόεδρο του ΣτΕ Σωτήρη Ρίζο) περισσότερες από 865  δωρεές φορέων, ύψους 89 εκ. ευρώ.

Ο υπουργός Υγείας Βασίλης Κικίλιας (2Α),ο υπουργός Επικρατείας Γεώργιος Γεραπετρίτης(2Δ),ο αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών Μιλτιάδης Βαρβιτσιώτης(Α), ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Κωστής Χατζηδάκης(Κ και ο Γενικός Γραμματέας Διεθνών Οικονομικών Σχέσεων και Εξωστρέφειας του Υπουργείου Εξωτερικών Γρήγορης Δημητριάδης(Δ) παραλαμβάνουν επίσημα από την πρέσβειρα της Κίνας στην Αθήνα Τσιγιουέ Τσανγκ (Zhang Qiyue) (3Α) νοσοκομειακό εξοπλισμό που έφτασε με την πτήση Air China (CA 863) Πεκίνο - Αθήνα, στο αεροδρόμιο Ελευθέριος Βενιζέλος, Σπάτα, Σάββατο 21 Μαρτίου 2020. Παρελήφθη στο αεροδρόμιο Ελευθέριος Βενιζέλος από την ελληνική κυβέρνηση η δωρεά της κινεζικής , νοσοκομειακού εξοπλισμού για την αντιμετώπιση των επειγουσών αναγκών της χώρας μας λόγω κορονοϊού. ΑΠΕ--ΜΠΕ/ΑΠΕ-ΜΠΕ/ΠΑΝΤΕΛΗΣ ΣΑΪΤΑΣ Photo: ΑΠΕ-ΜΠΕ

Τι σημαίνει «ΜΕΘ Covid»

Στα νοσοκομεία έλαβε χώρα κυριολεκτικά ένα ολικό reconstruction. Οι κλίνες Εντατικής, που νοσηλεύουν ασθενείς με Covid-19, έχουν κάποια ιδιαίτερα χαρακτηριστικά σε σχέση με αυτές όπου βρίσκονται όλα τα υπόλοιπα περιστατικά. Εκ πρώτης, τα περιστατικά Covid θα πρέπει να βρίσκονται απολύτως απομονωμένα από όλα τα υπόλοιπα, καθώς ο κορονοϊός έχει υψηλή μεταδοτικότητα και μπορεί να μολύνει εύκολα οποιονδήποτε βρίσκεται σε απόσταση δύο μέτρων. Για παράδειγμα, έναν ασθενή από τροχαίο που βρίσκεται στο διπλανό κρεβάτι.

Τα συστήματα εξαερισμού και ο κλιματισμός θα πρέπει να είναι σύγχρονης τεχνολογίας για να μπορούν να τοποθετηθούν ειδικά φίλτρα HEPA που απομονώνουν τον κορονοϊό, τα οποία δεν επιτρέπουν τη διασπορά του με τα σταγονίδια στον υπόλοιπο χώρο.

Η ΜΕΘ-Covid θα πρέπει επίσης να έχει διαφορετική είσοδο και έξοδο. Μάλιστα, όχι μία αλλά δύο εξόδους, ώστε να υπάρχει ένας πρώτος κενός χώρος από όπου βγαίνει ο γιατρός, αφαιρεί την προστατευτική στολή, περνάει μία ειδική διαδικασία απολύμανσης και ακολούθως εξέρχεται. Απαιτείται επίσης σύστημα ενδοεπικοινωνίας με ειδικά τζάμια και ειδικό χώρο για συνεδρίαση γιατρών και νοσηλευτών μετά την ημερήσια παρακολούθηση και καταγραφή νοσηλείας των περιστατικών. Στα ελληνικά νοσοκομεία η μετατροπή μιας ΜΕΘ σε ΜΕΘ-Covid δεν είναι καθόλου απλή υπόθεση, καθώς στην Αττική ελάχιστα, είναι σχετικά καινούργια. Τα περισσότερα κτίρια που στεγάζονται νοσοκομεία έχουν χτιστεί πριν από 100 χρόνια. Επιπλέον δημιουργήθηκαν ανάγκες για νέους αναπνευστήρες, σύγχρονες οθόνες παρακολούθησης, ειδικά εκπαιδευμένο προσωπικό και άλλα πολλά.

Παράλληλα, οργανώθηκε μια άνευ προηγουμένου αερογέφυρα προμηθειών, εν μέσω μιας παγκόσμιας διαμάχης υλικών. Ενδεικτικά όταν ξεκίνησε η πανδημία, κάθε νοσοκομείο είχε 60 μάσκες και μετά από δύο μήνες η χώρα είχε διασφαλίσει τις αναγκαίες ποσότητες. Δημιουργήθηκαν με χρηματοδότηση από τα ευρωπαϊκά προγράμματα ΕΣΠΑ 2014-2020  500 κινητές ομάδες υγείας ειδικού σκοπού, οι ΚΟΜΥ, οι οποίες ξεκίνησαν και συνεχίζουν τα τεστ πανελλαδικά, όταν ακόμη δεν υπήρχαν ούτε rapid, ούτε φυσικά self tests. Τα στοιχεία περνούν σε ειδικό λογισμικό του ΕΟΔΥ, το ΕΟΔΥ app  και διασυνδέονται με το Εθνικό Μητρώο COVID.

Ο υπουργός Υγείας Βασίλης Κικίλιας την Τρίτη σε συνέδριο για την με θέμα «Το Σύστημα Υγείας στην Covid-19 και στη μετά Covid-19 εποχή» δήλωσε σχετικά:

«Το Εθνικό Σύστημα Υγείας είναι πυλώνας της υγείας στη χώρα μας. Και απέδειξε μέσα στην κρίση, με τις προσπάθειες που κάνουμε όλοι μαζί με τους υγειονομικούς μας, γιατρούς, νοσηλευτές, Διοικητές Υγειονομικών Περιφερειών, Νοσοκομείων και Οργανισμών, φορείς πολιτών, ότι στάθηκε όρθιο παρά την υποχρηματοδότηση, την υποστελέχωση και τα διαχρονικά προβλήματα. Στάθηκε στο ύψος των περιστάσεων και κάτι παραπάνω, προσφέροντας ανθρωπιά, γιατί είναι ένα σύστημα ανθρωποκεντρικό, φτιαγμένο και οργανωμένο έτσι ώστε να υπηρετεί τον άνθρωπο και τις ανάγκες του».

Και συμπλήρωσε: «Με 10.000 υγειονομικούς οι οποίοι προστέθηκαν στο σύστημα αυτούς τους μήνες. Με μία τεράστια προσπάθεια να δημιουργηθούν υποδομές, καθόλου εύκολο εν μέσω πανδημίας. Με μια τιτάνια προσπάθεια εξασφάλισης μέσων ατομικής προστασίας στην πρώτη φάση, μέσω της ΕΚΑΠΥ, όταν οι Γάλλοι συνάδελφοι φορούσαν σακούλες σκουπιδιών και οι Αμερικανοί μάσκες από τζιν».

Ο υπουργός Υγείας Βασίλης Κικίλιας μιλά κατά τη διάρκεια της επίσκεψής του στο Νοσοκομείο Χαλκίδας, Σάββατο 14 Νοεμβρίου 2020. Μετά την επίσκεψη του στο Νοσοκομείο Χαλκίδας ο υπουργός Υγείας δήλωσε: "Ανοίξαμε νέες ΜΕΘ και ΜΑΦ, προσλάβαμε μόνιμους ιατρούς για τη ΜΕΘ και νοσηλευτικό προσωπικό και υποστηρίζουμε πλέον ως μία Υγειονομική Περιφέρεια όλη τη χώρα, με αλληλεγγύη, αλληλοϋποστήριξη και με αυτοθυσία. Σήμερα στη ΜΕΘ-COVID του Νοσοκομείου νοσηλεύονται δύο περιστατικά από την Καρδίτσα". Επίσης ευχαρίστησε τον περιφερειάρχη Στερεάς Ελλάδας Φάνη Σπανό για όλη τη συμβολή και τη βοήθεια σε αυτή την προσπάθεια, τη Δήμαρχο Χαλκιδέων Ελένη Βάκα και την υπουργό Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη για τη βοήθειά της, ώστε να λυθούν κάποια θέματα και να λειτουργήσει το Νοσοκομείο. ΑΠΕ-ΜΠΕ/ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΓΕΙΑΣ/STR Photo: ΑΠΕ-ΜΠΕ

Η πανδημία ως καταλύτης ιστορικών αλλαγών

Σίγουρα, ο ιστορικός του μέλλοντος θα αναφέρεται στο 2020 ως τη χρονιά της μεγάλης πανδημίας αλλά και της μεγάλης ανατροπής. Θα μιλά για τη χρονιά-ορόσημο με τη ριζική μετεξέλιξη των συστημάτων Υγείας τόσο σε εθνικό, όσο και σε υπερεθνικό επίπεδο, καθώς βεβαιότητες σαρώθηκαν, μοντέλα πρόβλεψης καταρρίφθηκαν, εθνικά συστήματα Υγείας κατέρρευσαν, εκατομμύρια ψυχές χάθηκαν και δεκάδες εκατομμύρια νόσησαν, ενώ ολόκληρος ο πλανήτης επιβράδυνε και αποσυντονίστηκε οικονομικά και κοινωνικά.

Εκείνο το παλιό ρητό των γονιών μας «Υγεία πάνω απ’ όλα» απέκτησε ξαφνικά εντελώς διαφορετικό ειδικό βάρος.  Έγινε ένα κυριολεκτικό και καθολικό αξίωμα, καθώς ένας κορονοϊός, ο SARS-CoV-2 ανέτρεψε τις ζωές όλων μας σε όλο τον πλανήτη.

Και σίγουρα η Ιστορία του Κόσμου έχει επιβεβαιώσει ότι μέσα σε συνθήκες κρίσεων ξεφυτρώνουν χώρες, μικρές σε μέγεθος και αδύναμες οικονομικά, που κάνουν «άλματα» στο «κουλουάρ» της διαδρομής τους.