Το κίνημα των riders, μήνυμα για …providers
H επιτάχυνση των διαδικασιών για την υιοθέτηση ευρωπαϊκής οδηγίας που να διασφαλίζει τα δικαιώματα όλων των εργαζομένων σε ψηφιακές πλατφόρμες θα δώσει λύση στους χιλιάδες διανομείς που διεκδικούν δίκαιες και διαφανείς συνθήκες εργασίας.
Αυτό επισημαίνει ο δικηγόρος – εργατολόγος Γιάννης Καρούζος, σε ερώτημα του Fortune Greece για τις προοπτικές βελτίωσης του θεσμικού πλαισίου που διέπει τις εργασιακές σχέσεις στις ψηφιακές πλατφόρμες. Εξάλλου, τα ζητήματα που αναδείχθηκαν με την υπόθεση της efood, σήμερα φαίνεται να αφορούν τους riders, τους συνεργάτες των εταιρειών delivery αλλά στην πραγματικότητα αφορούν και άλλες κατηγορίες επαγγελματιών.
Το μοντέλο της συνεργατικής οικονομίας ή επιγραμμικής οικονομίας της περιστασιακής απασχόλησης (online gig economy) αναπτύσσεται ραγδαία λαμβάνοντας ώθηση και από τις νέες τάσεις που αναδύθηκαν με την πανδημία. Σε αυτό το περιβάλλον υπάρχουν ευκαιρίες αλλά υπάρχουν και απειλές για τους εργαζόμενους, όπως φαίνεται και από τη δυναμική του κινήματος των riders σε άλλες χώρες, σύμφωνα με τα όσα μας μεταφέρει από την διεθνή εμπειρία του ο κ. Καρούζος.
Υπενθυμίζεται ότι το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο συνεδρίασε στις 16 Σεπτεμβρίου για το θέμα και υιοθέτησε ψήφισμα σχετικά με τις δίκαιες εργασιακές συνθήκες, τα δικαιώματα και την κοινωνική προστασία για τους εργαζόμενους σε πλατφόρμα. Διατυπώθηκε η ρητή πρόθεση να υποβληθεί πρόταση για οδηγία που να διασφαλίζει ένα υγιές και ασφαλές εργασιακό περιβάλλον παρέχοντας στους εν λόγω εργαζόμενους πρόσβαση σε επαρκή και διαφανή κοινωνική προστασία.
Οι ευρωπαϊκές πρακτικές
Η Ελλάδα είναι μια από τις χώρες της ΕΕ, όπως η Ιταλία και η Ισπανία, που έχουν θεσπίσει συγκεκριμένο πλαίσιο για τους εργαζόμενους σε πλατφόρμα, στο πλαίσιο του πρόσφατου νόμου 4808/2021. Ενδεικτικά σημειώνεται ότι στην Ισπανία έχει θεσπιστεί αποκλειστικά σχέση εξαρτημένης εργασίας μεταξύ εργοδότη και εργαζόμενου στις πλατφόρμες.
Στη Γαλλία, την Ιταλία και το Ηνωμένο Βασίλειο υπάρχει πλήρης προστασία σε σχέση με το ωράριο, τον βασικό μισθό και την προστασία της υγείας και της ασφάλειας. Επιπλέον, όπως σημειώνει ο κ. Καρούζος, στο Ηνωμένο Βασίλειο λαμβάνονται ειδικά μέτρα για τον περιορισμό των εργαζομένων που θα θεωρούνται “αυτοαπασχολούμενοι”, μέσω ενδιάμεσης κατηγορίας “ανεξάρτητων εργαζομένων” ή ενός μαχητού τεκμηρίου απασχόλησης.
Μαχητό τεκμήριο απασχόλησης ενσωματώνεται και στις πρακτικές που υιοθετούνται σε Βέλγιο και Κάτω Χώρες ενώ ειδικά στο Ηνωμένο Βασίλειο επεκτείνονται οι διατάξεις ασφάλειας και υγείας στην εργασία, στην προστασία τρίτων, και όχι μόνο των εργοδοτών και των απευθείας εργαζομένων τους. Επίσης, ειδική προστασία για τους εργαζόμενους, ανεξάρτητα από το καθεστώς απασχόλησής τους, σχετικά με εργατικά ατυχήματα, την επαγγελματική κατάρτιση και τη συνδικαλιστική δράση υιοθετεί η Γαλλία.
«Ατελές» το πλαίσιο στην Ελλάδα
Λίγες χώρες έχουν δημιουργήσει ένα πλήρες πλαίσιο που να ικανοποιεί τον κόσμο της εργασίας. Στην περίπτωση της Ελλάδας, το πλαίσιο κρίνεται ελλειπές από νομικούς επιστήμονες ενώ έχει προκαλέσει κύμα αντιδράσεων τις τελευταίες ημέρες, με πλήθος μηνυμάτων συμπαράστασης στους διανομείς από το ευρύ κοινό, σε συνέχεια των πρακτικών που εφαρμόστηκαν στην efood για την μετάβαση συμβάσεων ορισμένου χρόνου σε freelance – οι οποίες εν τέλει ακυρώθηκαν.
Αν και ο ανταγωνισμός στην αγορά έχει καταλυτικό ρόλο στις εξελίξεις, με ενδεικτική την ανακοίνωση της νεοεισερχόμενης Rocket που υιοθετεί συμβάσεις αορίστου χρόνου για τους νέους συνεργάτες της στη διανομή, απαιτούνται βελτιώσεις. Ο κ. Καρούζος εξηγεί με βάση το πρόσφατο περιστατικό στην efood, που εμπίπτει στο πλαίσιο του νόμου, ότι με τη μετάβαση των εργαζομένων από τη σύμβαση εξαρτημένης εργασίας σε καθεστώς ανεξαρτήτων υπηρεσιών, ο εργαζόμενος χάνει μια σειρά από δικαιώματα και παροχές όπως ενδεικτικά: η προστασία των διατάξεων της εργατικής νομοθεσίας περί κατώτατων μισθών, η προστασία των ανώτατων χρονικών ορίων εργασίας, η καταβολή αποδοχών για υπερωριακή απασχόληση, η προστασία των διατάξεων περί ελάχιστης ανάπαυσης του μισθωτού και της χορήγησης ρεπό, η χορήγηση ημερών αδείας καθώς και των αποδοχών αυτών, η καταβολή Δώρων και επιδομάτων, η καταβολή αποζημίωσης απόλυσης και η προστασία των διατάξεων του Ν. 3850/2010 σχετικά με την υγεία και την ασφάλεια στον χώρο εργασίας.
Ο κ. Καρούζος τονίζει ότι δεν υπάρχει νομοθετικό πλαίσιο που να νομιμοποιεί αυτές τις πρακτικές σημειώνοντας ότι η διάταξη είναι ατελής διότι δεν καθιερώνει ως ελάχιστη προστασία των αποδοχών του εργαζομένου τον ελάχιστο μισθό, δεν προβλέπει ασφάλιση και υποχρεωτική ανάπαυση σε ένα επάγγελμα που οι εργαζόμενοι απασχολούνται 12 με 14 ώρες ημερησίως. “Εν τέλει είναι καταστροφική”, τονίζει ο κ. Καρούζος μιλώντας για την συγκεκριμένη διάταξη που έχει βρεθεί στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος τις τελευταίες ημέρες.
Αναφερόμενος δε στο κίνημα των διανομέων σημειώνει ότι είναι ακόμη στην παρθενογέννεσή του στη χώρα μας, καθώς στο εξωτερικό υπάρχουν αυτοτελή σωματεία, ανά κλάδο και φορέα απασχόλησης. Επομένως, προβάλλοντας τις προκλήσεις στο μέλλον, σημειώνει ότι το σύνθημα δεν είναι “προλετάριοι όλου του κόσμου ενωθείτε” αλλά “πάροχοι όλου του κόσμου ενωθείτε”, μεταφέροντας την παράφραση του γνωστού μηνύματος των Μάρξ και Ένγκελς σε μια εποχή μεγάλων αλλαγών όπου το ψηφιακό μοντέλο της οικονομίας αλλάζει άρδην το περιβάλλον εργασίας, τις εργασιακές σχέσεις, ακόμη και τον ανταγωνισμό φέρνοντας ταυτόχρονα ευκαιρίες και απειλές.
