Πότε θα ξεπεράσει η Κίνα τις ΗΠΑ ως η μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου; Ίσως ποτέ

του Clay Chandler

Τις τελευταίες μέρες είχαμε έναν καταιγισμό σημαντικών εξελίξεων που σχετίζονται με την Κίνα: Η Evergrande δεν κατέβαλε τόκο 83,5 εκατομμυρίων δολαρίων σε offshore ομόλογο και δεν προχώρησε με την εισαγωγή της θυγατρικής της εταιρείας κατασκευής ηλεκτρικών οχημάτων στο χρηματιστήριο της Σαγκάης. Οι ηγέτες των ΗΠΑ, της Ιαπωνίας, της Ινδίας και της Αυστραλίας συνήλθαν στην Ουάσινγκτον για την τελευταία τετραμερή συνάντηση· η ενεργειακή κρίση της Κίνας εξαπλώθηκε από τους κατασκευαστές στα νοικοκυριά· και οι ΗΠΑ και η Κίνα αντάλλαξαν διπλωματικούς ομήρους, καθώς οι κινήσεις της κυβέρνησης Μπάιντεν επέτρεψαν στις καναδικές αρχές να απελευθερώσουν την οικονομική διευθύντρια της Huawei Technologies, Meng Wenzhou, και το Πεκίνο ανταπέδωσε αμέσως απελευθερώνοντας τους “δύο Μάικλ”, Καναδούς πολίτες που κρατούνται στην Κίνα με κατηγορίες για κατασκοπεία.

Αλλά αν διαβάσετε μόνο ένα πράγμα για την Κίνα αυτή την εβδομάδα, θα πρότεινα το δοκίμιο που έγραψε ο ιστορικός του Στάνφορντ, Niall Ferguson, για το Bloomberg. Αφορά τον χειρισμό του Πεκίνου στο θέμα της Evergrande. Ο Ferguson υποστηρίζει, όπως και εμείς στο Fortune, ότι ενώ η Evergrande μπορεί να χρεοκοπήσει, η κατάρρευσή της θα είναι μια «ελεγχόμενη κατεδάφιση», η οποία είναι απίθανο να προκαλέσει μια «στιγμή τύπου Lehman» – δηλαδή μια παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση σε όλο το σύστημα, παρόμοια με εκείνη που ακολούθησε την κατάρρευση της τέταρτης μεγαλύτερης επενδυτικής τράπεζας της Wall Street το 2008.

«Μια στιγμή τύπου Lehman Brothers δεν ήταν ποτέ στα χαρτιά», γράφει ο Ferguson. «Το κρατικά ελεγχόμενο χρηματοπιστωτικό σύστημα της Κίνας έχει κρατικά ελεγχόμενες κρίσεις».

Σωστά. Αλλά στην πορεία προς αυτό το μάλλον συμβατικό συμπέρασμα, ο Ferguson επαναφέρει μια αντισυμβατική πρόβλεψη: ότι η Κίνα μπορεί να μην ξεπεράσει ποτέ τις ΗΠΑ ως η μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο. Το επιχείρημά του είναι μια πιο προκλητική εκδοχή της εκτίμησης που έχω προτείνει εδώ και σχεδόν έναν χρόνο: ότι η πρόσφατη προσπάθεια του κυβερνώντος Κομμουνιστικού Κόμματος να ενισχύσει τον κρατικό έλεγχο σχεδόν σε κάθε τομέα της κινεζικής οικονομίας είναι βέβαιο ότι θα αποθαρρύνει την καινοτομία και θα επιβαρύνει την ανάπτυξη.

Πόσο βαρύ είναι όμως το τίμημα; Αυτό είναι το ερώτημα των …πολλών τρισεκατομμυρίων δολαρίων. Πριν από τρία χρόνια, ο Niall Ferguson στοιχημάτισε ως γνωστόν με τον Κινέζο οικονομολόγο Justin Lin 3.000 δολάρια ότι η οικονομία της Κίνας, μετρούμενη με βάση το ΑΕΠ σε τρέχοντα δολάρια, δεν θα ξεπεράσει εκείνη των ΗΠΑ για τουλάχιστον άλλα 20 χρόνια. «Επιμένω σε αυτό το στοίχημα», γράφει στο τελευταίο του σχόλιο, «ακόμη κι αν η στιγμή τύπου Lehman για το κινεζικό χρηματοπιστωτικό σύστημα δεν έρθει ποτέ».

Αυτή παραμένει μια αιρετική άποψη. Στο τέλος του περασμένου έτους, το ΑΕΠ της Κίνας ανερχόταν σε περίπου 15 τρισεκατομμύρια δολάρια, περίπου ένα τέταρτο μικρότερο από το ΑΕΠ των ΗΠΑ των 21 τρισεκατομμυρίων δολαρίων. Αλλά η συντριπτική πλειοψηφία των οικονομολόγων – για να μην αναφέρουμε τους εμπειρογνώμονες της Παγκόσμιας Τράπεζας, του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και των περισσότερων μεγάλων παγκόσμιων επενδυτικών τραπεζών – αναμένουν ότι η Κίνα θα ξεπεράσει τις ΗΠΑ ως η μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου σε όρους τρέχοντος ΑΕΠ μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 2030. Πράγματι, πέρυσι, καθώς γινόταν ολοένα και πιο προφανές ότι η οικονομία της Κίνας ανακάμπτει από το COVID-19 νωρίτερα και ταχύτερα από τις ΗΠΑ, μια πληθώρα μεγάλων επενδυτικών τραπεζών επιτάχυνε τα χρονοδιαγράμματά της για το πότε η Κίνα θα ξεπεράσει τις ΗΠΑ – ορισμένες από αυτές ακόμη και κατά πέντε χρόνια.

Τα μαθηματικά που διέπουν αυτούς τους υπολογισμούς είναι απλά, όπως εξηγεί αυτή η ανάλυση των οικονομολόγων του Bloomberg. Ο πληθυσμός της Κίνας με 1,4 δισεκατομμύρια ανθρώπους είναι τέσσερις φορές μεγαλύτερος από αυτόν των ΗΠΑ. Αλλά το κατά κεφαλήν ΑΕΠ της Κίνας είναι λιγότερο από το 20% του σημερινού επιπέδου των ΗΠΑ. Το κατά κεφαλήν οικονομικό προϊόν της Κίνας θα πρέπει να συγκλίνει ελάχιστα με αυτό των ΗΠΑ, ώστε το συνολικό μέγεθος της οικονομίας της Κίνας να γίνει το νούμερο 1 στον κόσμο.

Φυσικά, υπάρχουν και άλλες απρόβλεπτες μεταβλητές. Μπορεί η οικονομία της Κίνας να αναπτυχθεί πραγματικά με τον ρυθμό 8% και πλέον που προβλέπεται για φέτος – ή ακόμη και με τον πιο συντηρητικό επίσημο στόχο του Πεκίνου για ανάπτυξη 6%; Είναι αξιόπιστα τα επίσημα στοιχεία του ΑΕΠ της Κίνας; Μπορεί το Πεκίνο να αντιστρέψει τη μείωση των γεννήσεων ώστε να μην συρρικνωθεί το εργατικό δυναμικό του; Μήπως οι ΗΠΑ, που βρίσκονται τώρα στα πρόθυρα της υιοθέτησης του πιο φιλόδοξου προγράμματος κρατικών δαπανών στην ιστορία τους, αναπτύσσονται ταχύτερα από ό,τι υποτίθεται προηγουμένως;

Η πιο δύσκολη μεταβλητή από όλες είναι η παραγωγικότητα – η αναλογία ανθρώπων, μηχανών και χρημάτων που απαιτούνται για την παραγωγή κάθε δολαρίου οικονομικής παραγωγής. Και οι οικονομολόγοι δεν ήταν ποτέ πολύ καλοί στην πρόβλεψη των μακροπρόθεσμων τάσεων της παραγωγικότητας…