Τι πρέπει να γνωρίζουμε για τις ευρωεκλογές
Οι αρμοδιότητες και οι υποχρεώσεις των νέων μελών του ευρωκοινοβουλίου, μέσα από απλά ερωτήματα.
Οι ευρωεκλογές που διεξάγονται 22 με 25 Μαΐου 2014 δίνουν στους ψηφοφόρους την ευκαιρία να επηρεάσουν τη μελλοντική πολιτική πορεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, επιλέγοντας τα μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (ευρωβουλευτές) που θα εκπροσωπούν τα συμφέροντά τους για τα επόμενα πέντε χρόνια.
Πόσοι είναι οι ευρωβουλευτές που θα εκλεγούν;
Υπάρχουν 751 έδρες στο ευρωκοινοβούλιο. Οι ευρωβουλευτές θα αντιπροσωπεύουν πάνω από 500 εκατομμύρια πολίτες σε 28 κράτη μέλη. Οι έδρες κατανέμονται μεταξύ των διαφόρων κρατών από τις Συνθήκες της ΕΕ, στη βάση της «φθίνουσας αναλογικότητας», δηλαδή οι χώρες με τους μεγαλύτερους πληθυσμούς έχουν περισσότερες έδρες από τις μικρότερες.
Το ρεκόρ υποψηφίων ανήκει στην Ελλάδα. Σε σχέση με το εκλογικό της Σώμα, η χώρα μας έχει τους περισσότερους υποψήφιους ευρωβουλευτές (1.299) από όλες τις χώρες της ΕΕ. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι η Ελλάδα με 21 έδρες στη νέα Ευρωβουλή έχει περισσότερους υποψήφιους από τη Γερμανία (1.053) με 96 έδρες και την Ιταλία (807) με 73 έδρες.
Σε απόλυτους αριθμούς, τους περισσότερους υποψήφιους ευρωβουλευτές έχουν η Γαλλία (3.753) και η Ισπανία (2.106). Σύμφωνα με την υπηρεσία Τύπου του ΕΚ, στις ευρωεκλογές του 2014 υπάρχουν συνολικά 948 λίστες με 16.351 υποψήφιους από τα 8 κράτη-μέλη.
Γιατί είναι αυτές οι εκλογές διαφορετικές;
Αυτές είναι οι πρώτες εκλογές μετά την υπογραφή της Συνθήκης της Λισαβόνας το 2009, η οποία έδωσε στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο μια σειρά σημαντικών νέων αρμοδιοτήτων.
Για πρώτη φορά, τα κράτη μέλη της ΕΕ θα διορίσουν τον επόμενο πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που θα διαδεχθεί τον Χοσέ Μανουέλ Μπαρόζο το φθινόπωρο του 2014 και το νέο κοινοβούλιο πρέπει να εγκρίνει αυτόν τον υποψήφιο. Αυτό σημαίνει ότι οι ψηφοφόροι έχουν πλέον σαφή λόγο στο ποιος αναλαμβάνει τα ηνία της διακυβέρνησης της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Ποιος είναι ο ρόλος του κοινοβουλίου;
Το κοινοβούλιο έχει δικαίωμα ελέγχου ή εποπτείας έναντι των άλλων θεσμικών οργάνων της ΕΕ: παρακολουθεί πώς λειτουργούν και πώς ξοδεύουν τα χρήματα των φορολογουμένων.
Ποιες αρμοδιότητες έχει;
Οι ευρωβουλευτές είναι οι νομοθέτες της ΕΕ: χωρίς τη συμβολή και την έγκρισή τους, οι περισσότεροι νόμοι της ΕΕ δεν μπορεί να τεθούν σε λειτουργία. Με τη Συνθήκη της Λισαβόνας, το κοινοβούλιο απέκτησε πραγματική εξουσία πάνω σε σημαντικούς τομείς πολιτικής -κυρίως τη γεωργία και των ατομικών ελευθεριών- για τους οποίους προηγουμένως είχε μόνο συμβουλευτικό ρόλο.
Νομοθετικές εξουσίες
Η συνήθης νομοθετική διαδικασία, γνωστή και ως «συναπόφαση», είναι η κύρια νομοθετική διαδικασία της ΕΕ, και χρησιμοποιείται για την κατάρτιση και την έγκριση σχεδόν όλων των ευρωπαϊκών νομοθεσιών. Δίνει στο ευρωκοινοβούλιο τη δυνατότητα να αποδεχθεί, να απορρίψει ή να τροποποιήσει τα νομοσχέδια για την ενιαία αγορά, το περιβάλλον, την προστασία των καταναλωτών, των πολιτικών ελευθεριών, της γεωργίας, των μεταφορών, της έρευνας και άλλους τομείς.
Διαβούλευση: για ορισμένους τύπους νομοθεσίας (π.χ. φορολογική, ανταγωνισμού, για τα νέα κράτη μέλη της ευρωζώνης) το κοινοβούλιο εκφράζει μόνο συμβουλευτική γνώμη. Ωστόσο, ο αριθμός των τομέων πολιτικής που διέπεται από την παρούσα διαδικασία έχει συρρικνωθεί σημαντικά, με το μεγαλύτερο μέρος της νομοθέτησης να εμπίπτει στο πλαίσιο της συναπόφασης.
Συναίνεση: εάν η ΕΕ σχεδιάζει να δεχθεί νέα κράτη μέλη ή να συνάψει συμφωνίες με τρίτες χώρες, απαιτείται η σφραγίδα της έγκρισης του ευρωκοινοβουλίου.
Δικαίωμα πρωτοβουλίας: το ευρωκοινοβούλιο μπορεί να ζητήσει από την Επιτροπή να προτείνει νέα νομοθεσία, και συχνά το κάνει, μετά την εξέταση του ετήσιου προγράμματος εργασιών της επιτροπής.
Δημοσιονομικές εξουσίες
Οι μακροπρόθεσμες δαπάνες του προϋπολογισμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης πρέπει να εγκριθούν από τις εθνικές κυβερνήσεις και τους βουλευτές, και στη συνέχεια κάθε χρόνο οι δύο πλευρές αποφασίζουν από κοινού πώς θα δαπανηθεί ο ετήσιος προϋπολογισμός. Πολιτικές όπως η γεωργία, η περιφερειακή ανάπτυξη, η ενέργεια, οι μεταφορές, το περιβάλλον, η αναπτυξιακή βοήθεια και η επιστημονική έρευνα λαμβάνουν χρηματοδότηση από την ΕΕ.
Δημοκρατικός έλεγχος και ελεγκτικές αρμοδιότητες
Μια βασική λειτουργία κάθε κοινοβουλίου είναι ο έλεγχος ή η εποπτεία των άλλων κλάδων της εξουσίας, για να διασφαλιστεί η δημοκρατική λογοδοσία.
Κοινοβουλευτικός έλεγχος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας: για τη διασφάλιση της εγκυρότητας της ευρωπαϊκής νομισματικής πολιτικής, ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας αναφέρεται στην επιτροπή Οικονομικών του ΕΚ κάθε τρεις μήνες και παρουσιάζει την ετήσια έκθεση της τράπεζας στο κοινοβούλιο. Με τη νέα της ιδιότητά ως εποπτικός μηχανισμός των τραπεζών της ΕΕ, η ΕΚΤ θα υπόκειται σε ισχυρή κοινοβουλευτική εποπτεία από τους βουλευτές, οι οποίοι επίσης έχουν την εξουσία να εγκρίνουν τους διορισμούς στα κορυφαία κλιμάκια του εποπτικού οργάνου.
Κοινοβουλευτικές έρευνες: το ευρωκοινοβούλιο έχει τη δύναμη να δημιουργήσει μια προσωρινή επιτροπή, είτε για να ερευνήσει ένα θέμα δημοσίου συμφέροντος (μια πρόσφατη περίπτωση ήταν η επιτροπή για το οργανωμένο έγκλημα, τη διαφθορά και το ξέπλυμα χρήματος), ή να εξετάσει τις καταγγελίες περί παραβιάσεων ή κακής διαχείρισης του κοινοτικού δικαίου.
Εξωτερική πολιτική και ανθρώπινα δικαιώματα
Ο ύπατος εκπρόσωπος για την κοινή εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφάλειας της ΕΕ (ΚΕΠΠΑ) αναφέρεται στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το οποίο έχει το δικαίωμα να ενημερώνεται και να γνωμοδοτεί σχετικά με την πολιτική και μπορεί επίσης να χρησιμοποιεί τις δημοσιονομικές εξουσίες του για να διαμορφώνει την κλίμακα και το πεδίο εφαρμογής της.
Η έγκριση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου είναι απαραίτητη για κάθε διεύρυνση της ΕΕ και για τη σύναψη εμπορικών συμφωνιών και άλλων διεθνών συμφωνιών με κράτη μη μέλη της ΕΕ. Οι ευρωβουλευτές καταβάλουν επίσης σημαντική ενέργεια για θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων και την προώθηση των δημοκρατικών αξιών σε ολόκληρο τον κόσμο και η απονομή του βραβείου Ζαχάρωφ για την ελευθερία της σκέψης είναι το ετήσιο αποκορύφωμα των εργασιών του κοινοβουλίου σε αυτόν τον τομέα.
Αιτήσεις
Το ΕΚ διαδραματίζει ηγετικό ρόλο στην προώθηση της διαφάνειας και τη δυνατότητα πρόσβασης του κοινού στις Βρυξέλλες. Κάθε Ευρωπαίος πολίτης έχει το δικαίωμα υποβολής αίτησης στους ευρωβουλευτές σχετικά με περιβαλλοντικά προβλήματα, διαφωνίες με τις τελωνειακές αρχές, τη μεταφορά συνταξιοδοτικών δικαιωμάτων και άλλα θέματα, εφόσον εμπίπτουν στην αρμοδιότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Πότε θα μάθουμε τη νέα σύσταση του ΕΚ;
Στις 23:00 της Κυριακής (ώρα Ελλάδος), το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο (ΕΚ) αναμένεται να δώσει στη δημοσιότητα την πρώτη κατανομή των εδρών της Ευρωβουλής ανά πολιτική ομάδα, η οποία θα βασίζεται σε εκτιμήσεις και σε exit polls.
Ωστόσο, σύμφωνα με την υπηρεσία Τύπου του ΕΚ, τα πρώτα ασφαλή αποτελέσματα δεν θα πρέπει να αναμένονται πριν τη 1:00 (ώρα Ελλάδος) της Δευτέρας. Οι εκτιμήσεις των αποτελεσμάτων θα καθυστερήσουν διότι, όπως εξήγησε η υπηρεσία Τύπου του ΕΚ, οι κάλπες δεν κλείνουν την ίδια ώρα σε όλες τις χώρες, π.χ. στην Ιταλία οι κάλπες κλείνουν την Κυριακή στις 23:00.
Μόνο 17 κράτη- μέλη θα ανακοινώσουν τα αποτελέσματα των exit- polls γύρω στις 19:00 (ώρα Ελλάδος): Αυστρία, Βέλγιο, Βουλγαρία, Κύπρος, Δανία, Φιλανδία, Γαλλία, Γερμανία, Ελλάδα, Ιρλανδία, Λετονία, Ολλανδία, Πολωνία, Πορτογαλία, Ρουμανία, Σλοβακία, Σουηδία και ίσως η Ουγγαρία.
Διαβάστε ακόμη:
Δεύτερη ημέρα Ευρωεκλογών με ανοιχτές κάλπες σε Ιρλανδία και Τσεχία
