Ενεργειακή κρίση και πανδημία “ροκανίζουν” την υψηλή οικονομική ανάπτυξη της Ευρωζώνης

«Η οικονομική ανάπτυξη στην ΕΕ έφτασε σε επίπεδο προ πανδημίας το τρίτο τρίμηνο του 2021 και όλα τα κράτη-μέλη προβλέπεται να έχουν περάσει αυτό το ορόσημο ως το τέλος του 2022», τονίζει η Επιτροπή.

Ειδικότερα, μετά από μια αξιοσημείωτη ανάκαμψη κατά 5,3% το 2021 τόσο στην ευρωζώνη, όσο και στην ΕΕ, προβλέπεται ότι η οικονομία της ΕΕ θα αναπτυχθεί κατά 4% το 2022 και 2,8% το 2023. Η ανάπτυξη στην ευρωζώνη προβλέπεται να φτάσει το 4% το 2022 και 2,7% το 2023.

«Μετά την έντονη ανάκαμψη της οικονομικής δραστηριότητας, που ξεκίνησε την άνοιξη του 2021 και συνεχίστηκε αμείωτη μέχρι τις αρχές του φθινοπώρου, η δυναμική ανάπτυξης στην ΕΕ εκτιμάται ότι επιβραδύνθηκε στο 0,4% το τελευταίο τρίμηνο του 2021, από 2,2% το τρίτο τρίμηνο», τονίζει η Επιτροπή. Αυτή η επιβράδυνση ήταν πιο απότομη από ό,τι προβλεπόταν, καθώς εντάθηκαν οι αντίθετοι άνεμοι προς την ανάπτυξη: ιδίως, η αύξηση των κρουσμάτων COVID- 19, οι υψηλές τιμές ενέργειας και οι συνεχείς διακοπές στον εφοδιασμό.

Σύμφωνα με την Επιτροπή, η ανάπτυξη συνεχίζει να διαμορφώνεται από την πανδημία, με πολλές χώρες της ΕΕ να βρίσκονται υπό πίεση, κυρίως λόγω της αυξημένης πίεσης στα συστήματα υγειονομικής περίθαλψης και των ελλείψεων προσωπικού λόγω ασθένειας και της καραντίνας. Τα προβλήματα εφοδιασμού, συμπεριλαμβανομένων των ελλείψεων ημιαγωγών (μικροτσιπ) και ορισμένων μεταλλικών προϊόντων, προβλέπεται να συνεχίσουν να επιβαρύνουν την παραγωγή, τουλάχιστον καθ’ όλη τη διάρκεια του πρώτου εξαμήνου του 2022. Επιπλέον, οι τιμές της ενέργειας αναμένεται τώρα να παραμείνουν υψηλές για περισσότερο από ότι αναμενόταν στις φθινοπωρινές προβλέψεις, ασκώντας μια πιο παρατεταμένη οπισθοδρόμηση στην οικονομία και υψηλότερες πληθωριστικές πιέσεις.

Οι προβλέψεις της Επιτροπής προϋποθέτουν ότι η πίεση στην οικονομία που προκαλείται από το τρέχον κύμα COVID- 19, θα είναι βραχύβια. Η οικονομική δραστηριότητα αναμένεται να ανακτήσει δυναμική, καθώς οι συνθήκες προσφοράς ομαλοποιούνται και οι πληθωριστικές πιέσεις μετριάζονται. Μια συνεχώς βελτιούμενη αγορά εργασίας, υψηλές αποταμιεύσεις των νοικοκυριών, ακόμη ευνοϊκές συνθήκες χρηματοδότησης και η πλήρης ανάπτυξη του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (RRF) είναι όλα έτοιμα να διατηρήσουν μια παρατεταμένη και εύρωστη φάση ανάκαμψης.

Ανοδική αναθεώρηση των προοπτικών για τον πληθωρισμό

Η πρόβλεψη της Επιτροπής για τον πληθωρισμό έχει αναθεωρηθεί σημαντικά προς τα πάνω σε σύγκριση με τις φθινοπωρινές προβλέψεις. Αυτό αντανακλά τις επιπτώσεις των υψηλών τιμών της ενέργειας, αλλά και τη διεύρυνση των πληθωριστικών πιέσεων σε άλλες κατηγορίες αγαθών από το φθινόπωρο.

Αφού έφτασε σε ποσοστό ρεκόρ 4,6% το τέταρτο τρίμηνο του περασμένου έτους, ο πληθωρισμός στην ευρωζώνη προβλέπεται να κορυφωθεί στο 4,8% το πρώτο τρίμηνο του 2022 και να παραμείνει πάνω από το 3% μέχρι το τρίτο τρίμηνο του έτους. Καθώς οι πιέσεις από τους περιορισμούς της προσφοράς και τις υψηλές τιμές της ενέργειας εξασθενούν, ο πληθωρισμός αναμένεται να μειωθεί στο 2,1% το τελευταίο τρίμηνο του έτους, πριν κινηθεί κάτω από τον στόχο του 2% της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας για το 2023.

Συνολικά, ο πληθωρισμός στην ευρωζώνη προβλέπεται να αυξηθεί από 2,6% το 2021 (2,9% στην ΕΕ) σε 3,5% (3,9% στην ΕΕ) το 2022, πριν υποχωρήσει στο 1,7% (1,9% στην ΕΕ) το 2023.

Η αβεβαιότητα και οι κίνδυνοι παραμένουν υψηλοί

«Παρόλο που ο αντίκτυπος της πανδημίας στην οικονομική δραστηριότητα έχει αποδυναμωθεί με την πάροδο του χρόνου, τα συνεχιζόμενα μέτρα περιορισμού και οι παρατεταμένες ελλείψεις προσωπικού θα μπορούσαν να επιβαρύνουν την οικονομική δραστηριότητα. Θα μπορούσαν επίσης να επηρεάσουν τη λειτουργία των κρίσιμων αλυσίδων εφοδιασμού για περισσότερο από το αναμενόμενο», τονίζει η Επιτροπή. Αντίθετα, η ασθενέστερη αύξηση της ζήτησης βραχυπρόθεσμα μπορεί να βοηθήσει στην επίλυση των σημείων συμφόρησης του εφοδιασμού κάπως νωρίτερα από ό,τι αναμενόταν.

Ανοδικά, η ζήτηση των νοικοκυριών θα μπορούσε να αυξηθεί πιο έντονα από το αναμενόμενο, όπως έχει ήδη συμβεί με το άνοιγμα των οικονομιών το 2020, και οι επενδύσεις που ενισχύονται από το RRF θα μπορούσαν να δημιουργήσουν ισχυρότερη ώθηση για δραστηριότητα.

«Ο πληθωρισμός μπορεί να αποδειχθεί υψηλότερος από το αναμενόμενο, εάν οι πιέσεις κόστους μετακυλίονται τελικά από τις τιμές παραγωγού στις τιμές καταναλωτή σε μεγαλύτερο βαθμό από τον προβλεπόμενο», επισημαίνει η Επιτροπή, σημειώνοντας παράλληλα, ότι «οι κίνδυνοι για την ανάπτυξη και τις προοπτικές πληθωρισμού επιδεινώνονται σημαντικά από τις γεωπολιτικές εντάσεις στην Ανατολική Ευρώπη».

Ο Επίτροπος Οικονομίας Πάολο Τζεντιλόνι δήλωσε: «Πολλαπλοί αντίθετοι άνεμοι έχουν παγώσει την οικονομία της Ευρώπης αυτόν τον χειμώνα: η ταχεία εξάπλωση της Omicron, μια περαιτέρω άνοδος του πληθωρισμού που οφείλεται στην εκτίναξη των τιμών της ενέργειας και στις επίμονες διαταραχές της εφοδιαστικής αλυσίδας. Με αυτούς τους αντίθετους ανέμους που αναμένεται να εξασθενήσουν σταδιακά, προβλέπουμε ότι η ανάπτυξη θα επιταχύνει ξανά ήδη αυτή την άνοιξη. Οι πιέσεις στις τιμές είναι πιθανό να παραμείνουν ισχυρές μέχρι το καλοκαίρι, μετά το οποίο ο πληθωρισμός προβλέπεται να μειωθεί, καθώς η αύξηση των τιμών της ενέργειας μετριάζεται και τα σημεία συμφόρησης στην προσφορά χαλαρώνουν. Ωστόσο, η αβεβαιότητα και οι κίνδυνοι παραμένουν υψηλοί».

Από την πλευρά του, ο Αντιπρόεδρος της Επιτροπής για θέματα οικονομίας, Βάλντις Ντομπρόβσκις, δήλωσε: «Η οικονομία της ΕΕ έχει πλέον ανακτήσει όλο το έδαφος που έχασε κατά τη διάρκεια της κορύφωσης της κρίσης, χάρη στις επιτυχημένες εκστρατείες εμβολιασμού και τη συντονισμένη στήριξη της οικονομικής πολιτικής. Η ανεργία έχει φτάσει σε ιστορικό χαμηλό. Αυτά είναι μεγάλα επιτεύγματα. Καθώς η πανδημία είναι ακόμη σε εξέλιξη, η άμεση πρόκλησή μας είναι να διατηρήσουμε την ανάκαμψη σε καλό δρόμο. Η σημαντική άνοδος του πληθωρισμού και των τιμών της ενέργειας, μαζί με τα σημεία συμφόρησης στην αλυσίδα εφοδιασμού και στην αγορά εργασίας, εμποδίζουν την ανάπτυξη. Κοιτάζοντας το μέλλον, ωστόσο, αναμένουμε να επιστρέψουμε σε υψηλή ταχύτητα αργότερα αυτό το έτος, καθώς ορισμένα από αυτά τα σημεία συμφόρησης χαλαρώνουν. Τα θεμελιώδη μεγέθη της ΕΕ παραμένουν ισχυρά και θα ενισχυθούν περαιτέρω καθώς οι χώρες αρχίζουν να εφαρμόζουν πλήρως τα Σχέδια Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας».

Η εκτόξευση των τιμών της ενέργειας συνεχίζει να τροφοδοτεί τον πληθωρισμό και να φρενάρει την ευρωπαϊκή οικονομία

Οι Βρυξέλλες αναθεώρησαν προς τα επάνω τις προβλέψεις για τον πληθωρισμό στην ευρωζώνη για το 2022, στο 3,5% (από 2,2%) και προς τα κάτω τις προβλέψεις για την οικονομική ανάπτυξη, στο 4% (έναντι 4,3%). «Οι τιμές της ενέργειας θα παραμείνουν υψηλές περισσότερο από το προβλεφθέν, φρενάροντας για μεγαλύτερο διάστημα την οικονομία και προκαλώντας πληθωριστικές πιέσεις», εξηγεί η Κομισιόν.

Αφού επλήγη το 2020 από τις συνέπειες της πανδημίας, η οικονομική δραστηριότητα γνώρισε ισχυρή ανάκαμψη από την άνοιξη 2021.

Ομως, υπέστη ισχυρή επιβράδυνση στο τέλος του έτους, ως αποτέλεσμα του συνδυασμού της αύξησης των τιμών της ενέργειας, της αύξησης των κρουσμάτων της Covid-19 λόγω της εμφάνισης των παραλλαγών Δέλτα και Ομικρον, καθώς και της αναταραχής που παρατηρείται στις εφοδιαστικές αλυσίδες της βιομηχανίας.

Η κατάσταση αυτή επιβαρύνει την ανάπτυξη στις αρχές του 2022, αλλά «οι αντίθετοι άνεμοι θα καμφθούν προοδευτικά», σύμφωνα με τον ευρωπαίο επίτροπο αρμόδιο για την Οικονομία Πάολο Τζεντιλόνι.

«Προβλέπουμε επιτάχυνση της ανάπτυξης από την άνοιξη. Οι πιέσεις επί των τιμών θα παραμείνουν ισχυρές μέχρι το καλοκαίρι και στην συνέχεια ο πληθωρισμός αναμένεται να μειωθεί», δήλωσε.

Κρίνοντας ότι τα θεμελιώδη μεγέθη της οικονομίας είναι «στιβαρά», η Κομισιόν αναθεώρησε προς τα επάνω την πρόβλεψη για την ανάπτυξη κατά το 2023 στο 2,7% (έναντι 2,4%) στις 19 χώρες της Ευρωζώνης.

Σε ό,τι αφορά την αύξηση των τιμών, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προβλέπει ότι ο πληθωρισμός θα φθάσει στο υψηλότερο σημείο, στο 4,8% σε ετήσια βάση, κατά το πρώτο τρίμηνο του 2022 και θα υποχωρήσει κατά το δεύτερο εξάμηνο του έτους.

Η Eurostat δημοσίευσε ρεκόρ ποσοστό πληθωρισμού 5,1% σε ετήσια βάση τον Ιανουάριο, πολύ υψηλότερο του στόχου του 2% που είχε θέσει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα.

Η Κομισιόν προβλέπει ότι ο πληθωρισμός θα διαμορφωθεί κάτω από τον στόχο της ΕΚΤ μόνο το επόμενο έτος, στο 1,7% για το 2023.

Υψηλοί κίνδυνοι

Η αύξηση των τιμών αποτελεί πονοκέφαλο για πολλά χαμηλότερων εισοδημάτων νοικοκυριά, αλλά και για την ΕΚΤ, η οποία τελεί υπό πίεσιν για την αύξηση των επιτοκίων, ώστε να ανασχεθούν οι πληθωριστικές πιέσεις, πράγμα που εμπεριέχει το ρίσκο της ανάσχεσης και της οικονομικής ανάπτυξης.

Το Συμβούλιο των Κυβερνητών της ΕΚΤ «θα εξετάσει πολύ προσεκτικά» κατά την διάρκεια της συνεδρίασης του Μαρτίου τις νέες προβλέψεις για τον πληθωρισμό και την ανάπτυξη στην Ευρωζώνη, πριν από την λήψη οποιασδήποτε απόφασης για την εξέλιξη της νομισματικής πολιτικής, εξήγησε η πρόεδρός της Κριστίν Λαγκάρντ.

Η Λαγκάρντ εξέπληξε την περασμένη εβδομάδα τους παρατηρητές αλλάζοντας τόνο σχετικά με τον πληθωρισμό, τονίζοντας ότι τα ρίσκα της διατήρησης σε υψηλά επίπεδα των τιμών βραχυπρόθεσμα είναι υψηλά και δεν απέκλεισε την πιθανότητα αύξησης των επιτοκίων μέχρι το τέλος του έτους.

Στην Γερμανία, η αύξηση των τιμών θα φθάσει το 3,7% αυτήν την χρονιά, θα διαμορφωθεί στο 3,6% στην Ισπανία, στο 3,8% στην Ιταλία, και 2,8% στην Γαλλία, έναντι 3,9% στο σύνολο της Ευρωπαϊκής Ενωσης.

Σε ό,τι αφορά την ανάπτυξη, η Γαλλία και η Γερμανία θα βρεθούν στο 3,6%, έναντι 4% για την Ευρωπαϊκή Ενωση, και αναμένεται να ξαναβρούν τον βηματισμό τους έπειτα από την μεγαλύτερη του αναμενόμενου ύφεση το 2020. Η Ισπανία θα βρεθεί στο 5,6% και η Ιταλία στο 4,1%.

Ωστόσο, οι αβεβαιότητες σχετικά με τις οικονομικές προβλέψεις παραμένουν πολύ υψηλές, προειδοποίησε ο Πάολο Τζεντιλόνι.

Ειδικότερα, ο πληθωρισμός είναι πιθανόν να αυξηθεί περισσότερο από το αναμενόμενο, αν οι αυξήσεις των τιμών έχουν αντανάκλαση στους μισθούς, αυξάνοντας το κόστος των επιχειρήσεων. Αλλά ένα τέτοιο φαινόμενο «δεν είναι ορατό προς το παρόν», διαβεβαίωσε ο Πάολο Τζεντιλόνι κατά την διάρκεια συνέντευξης Τύπου.

Οι γεωπολιτικές εντάσεις περί την Ουκρανία συνιστούν επίσης σοβαρό κίνδυνο. Η Ρωσία είναι ο πρώτος προμηθευτής φυσικού αερίου της Ευρώπης και μία πολεμική αναμέτρηση με την Μόσχα θα μπορούσε να εκτοξεύσει τις τιμές της ενέργειας σε απροσμέτρητα ύψη.