Ο Ερντογάν επιμένει στα χαμηλά επιτόκια, αλλά οι Τούρκοι δεν μπορούν να αγοράσουν ούτε δαμάσκηνα
Για τους Τούρκους, το ταπεινό πράσινο δαμάσκηνο («erik» στα τουρκικά) αντιπροσωπεύει την αρχή της άνοιξης. Ως γνωστόν, πρόκειται για έναν έντονα ξινό καρπό που είναι διαθέσιμος προς βρώση μόνο μία φορά τον χρόνο, γύρω στον Απρίλιο, όταν η δαμασκηνιά καρποφορεί.
Για πολλές δεκαετίες, το δαμάσκηνο ήταν ένα προσιτό είδος διατροφής για την εργατική τάξη, έστω και ως λιχουδιά μια φορά. Όμως, η άνοδος των τιμών και η πτώση της τουρκικής λίρας τα τελευταία χρόνια έχουν κάνει αυτό τον «προάγγελο της άνοιξης» να λείπει από τα τουρκικά τραπέζια.
Μοιραία, ο εκνευρισμός στη γείτονα είναι μεγάλος, με την τιμή του κατά τ’ άλλα «ταπεινού» φρούτου να γίνεται πρώτο θέμα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, με ένα κιλό δαμάσκηνα να διατίθενται προς πώληση αντί 690-750 τουρκικών λιρών (47-51 δολ.).
Σε μια χώρα όπου ο μηνιαίος κατώτατος μισθός είναι περίπου 290 δολάρια, η τιμή του δαμάσκηνου έχει αυξηθεί σε ποσό τέτοιο που πολλοί άνθρωποι θα διέθεταν για ενοίκιο.
«Νέο οικονομικό μοντέλο»
Ο Τούρκος Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν βρίσκεται στην εξουσία από το 2002. Τότε «έτρεξε» μια πλατφόρμα για την καταπολέμηση του υπερπληθωρισμού, που ταλαιπωρούσε εδώ και καιρό την Τουρκία.
Οι πρώτες ημέρες διακυβέρνησης του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΚ) του ισλαμιστικού-συντηρητικού Κόμματος θα μείνουν στη μνήμη για τις πολιτικές ελεύθερης αγοράς που βοήθησαν στην ανοικοδόμηση της οικονομίας.
Όμως τα τελευταία χρόνια, ο Ερντογάν ακολούθησε μια τακτική μείωσης των επιτοκίων για να αποτρέψει την άνοδο του πληθωρισμού – το αντίστροφο από την προσέγγιση που χρησιμοποιούν συνήθως οι κεντρικές τράπεζες.
Ονόμασε την προσέγγισή του «νέο οικονομικό μοντέλο», λέγοντας τον Νοέμβριο ενώπιον του κοινοβουλίου ότι θα τονώσει τις θέσεις εργασίας, την ανάπτυξη, τις εξαγωγές και τις πιστώσεις, σύμφωνα με δημοσίευμα της τουρκικής Hurriyet Daily News.
«Θα άρουμε τη μάστιγα των επιτοκίων από τις πλάτες των ανθρώπων. Σίγουρα δεν μπορούμε να επιτρέψουμε τον λαό μας να συντρίβεται από τα επιτόκια», είπε ο Ερντογάν στους βουλευτές του Κόμματος ΑΚ τον Νοέμβριο. «Δεν μπορώ και δεν θα σταθώ στον ίδιο δρόμο με αυτούς που υπερασπίζονται τα επιτόκια. Η νομισματική πολιτική δεν λειτουργεί καθόλου»
Τα λόγια του Ερντογάν αγγίζουν την καρδιά της συντηρητικής βάσης των ψηφοφόρων του, ορισμένοι από τους οποίους λένε ότι το Κοράνι εγκρίνει το εμπόριο, αλλά θεωρεί τους τόκους αμαρτία, διότι «μόνο λίγοι εκλεκτοί επωφελούνται από τα επιτόκια, και όχι η κοινωνία στο σύνολό της».
Η οικονομία της Τουρκίας υποφέρει ως αποτέλεσμα αυτής της νομισματικής πολιτικής, δήλωσε στο CNBC ο Arda Tunca, ανεξάρτητος οικονομολόγος και αρθρογράφος στην τουρκική ειδησεογραφική ιστοσελίδα PolitikYol.
«Η νομισματική πολιτική δεν λειτουργεί καθόλου. Το πραγματικό κατά κεφαλήν εισόδημα έχει εξαντληθεί τα τελευταία επτά με οκτώ χρόνια και η αγοραστική δύναμη είναι τρομερά εξασθενημένη. Το πιο σημαντικό είναι ότι δεν γίνεται τίποτα για να αποτραπεί η άνοδος του πληθωρισμού».
Ο πρόεδρος πίεσε τους διοικητές των κεντρικών τραπεζών να μειώσουν τα επιτόκια και απομάκρυνε όσους αντιστάθηκαν. Η κεντρική τράπεζα άρχισε να μειώνει τα επιτόκια τον Σεπτέμβριο από 19%, παρά τον υψηλό πληθωρισμό, ο οποίος τότε ήταν ακόμα κάτω από το 20%. Το επιτόκιο αναφοράς ανέρχεται πλέον στο 14%.
Στο μεταξύ, η λίρα έχει χάσει περισσότερο από το 60% της αξίας της έναντι του δολαρίου μέσα σε μόλις έξι μήνες.
Δεδομένου ότι η αγροτική βιομηχανία της Τουρκίας εισάγει από σπόρους έως λιπάσματα σε δολάρια, η υποτίμηση της λίρας μεταφράστηκε σε υψηλές τιμές στα τρόφιμα. Ο Δείκτης Τιμών Καταναλωτή στην Τουρκία παρουσίασε αύξηση 70,3% σε ετήσια βάση τον Μάρτιο.
Η Τουρκία έχει εύφορη γη, όμως εξαρτάται από τις αγροτικές εισαγωγές. «Η υφιστάμενη κυβέρνηση δεν ανοίγει το δρόμο στους τοπικούς κατασκευαστές και παραγωγούς για να αναπτύξουν τις δυνατότητές τους στην κατασκευή και την παραγωγή», δήλωσε ο Tunca. Δεν υπάρχουν προφανή σχέδια για αύξηση των επιτοκίων
Ο Tunca είπε ότι, ενώ οι βραχυπρόθεσμες αλλαγές μπορούν να ανακόψουν την αιμορραγία προς το παρόν, θα χρειαστούν να γίνουν περισσότερα: «Η Τουρκία έχει ανάγκη από διαρθρωτικές αλλαγές. Ο μόνος τρόπος να αναθεωρηθούν οι οικονομικές πολιτικές της με σκοπό την ανάπτυξη είναι να διαμορφωθεί ένα νέο σύνολο εργαλείων πολιτικής που θα έχει την ικανότητα να εκσυγχρονίσει την οικονομία».
Σε πρόσφατη ομιλία του, ο Ερντογάν παραδέχτηκε ότι η αύξηση του παγκόσμιου κόστους ενέργειας και τροφίμων έχει πλήξει την Τουρκία – χωρίς να αναφέρει κάτι σε σχέση με τα επιτόκια.
«Ο πληθυσμός της Τουρκίας άνω των 40 ετών βίωσε τη σοβαρότητα των στρεβλώσεων των εισοδηματικών ανισοτήτων. Ωστόσο, οι νεότερες γενιές γίνονται μάρτυρες τόσο υψηλών επιπέδων για πρώτη φορά», είπε ο Tunca.
Και έτσι φαίνεται ότι η παράδοση της κατανάλωσης δαμάσκηνων καλυμμένων με αλάτι θα παραμείνει μακρινή ανάμνηση για μεγάλο τμήμα της τουρκικής κοινωνίας.
