Η επόμενη μέρα μετά τη φωτιά: Πώς οι αναδασώσεις μπορούν να μεταμορφώσουν το φυσικό τοπίο
Μετά από κάθε καταστροφική πυρκαγιά που πλήττει την Ελλάδα, η αναδάσωση αποτελεί ένα εξαιρετικά σημαντικό ζήτημα. Αρκεί ο τρόπος διαχείρισης των δασικών εκτάσεων που κάηκαν να οργανωθεί σωστά και όχι βεβιασμένα.
Τον Αύγουστο του 2021, η κυβέρνηση διέταξε να ξεκινήσει η διαδικασία αναδάσωσης στις πληγείσες περιοχές, όπου συνυπάρχουν δάση και κατοικίες. Άμεσα επρόκειτο να φυτευτούν μεγάλα δέντρα σε χωριά της Αττικής και της Εύβοιας, ώστε τα αποτελέσματα να είναι ορατά σε σύντομο χρονικό διάστημα. Οι αρχές τόνισαν ότι είδη που δεν είναι επιρρεπή σε πυρκαγιές επρόκειτο να χρησιμοποιηθούν για την αναδάσωση αυτών των περιοχών, ώστα να λειτουργήσουν ως τείχος άμυνας ενάντια σε πιθανές μελλοντικές καταστροφές.
Η άμεση αναδάσωση όμως, δεν είναι πάντα η κατάλληλη λύση, καθώς εάν γίνει με λάθος τρόπο τότε μπορεί να προκαλέσει μεγαλύτερη ζημιά στο φυσικό τοπίο από την ίδια την πυρκαγιά. Είναι υψίστης σημασίας η επιλογή των σωστών φυτικών ειδών, τα οποία, ιδανικά, θα πρέπει να είναι τοπικής προέλευσης, καθώς έτσι θα διατηρηθεί ο οικολογικός χαρακτήρας και η οικολογική ισορροπία της περιοχής. Επιπλέον θα διασωθεί η βιοποικιλότητα, εάν το φυτευτικό υλικό προέρχεται από την ίδια περιοχή.
Ωστόσο, αναδασώσεις δεν θα έπρεπε να πραγματοποιούνται στις περιπτώσεις που η φύση μπορεί να αναγεννηθεί μόνη της. Η φυσική δασική αναγέννηση έρχεται μέσα από το ίδιο το οικοσύστημα, αφού μέσα σε ένα ώριμο δάσος που παράγει ήδη καρπούς, υπάρχει σημαντικός αριθμός σπερμάτων στο έδαφος αμέσως μετά τη φωτιά. Έτσι, μέσα σε μερικούς μήνες θα υπάρξει φυσική αναγέννηση και επιστροφή των ζώων που αποτελούν μέρος του οικοσυστήματος της περιοχής, αρκεί να προστατευτεί το έδαφος από την υπερβόσκηση.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα ενός συνδυασμού επιτυχημένης τεχνητής αναδάσωσης και φυσικής αναγέννησης είναι η αποκατάσταση του φυσικού τοπίου μετά τη μεγάλη πυρκαγιά στον Εθνικό Δρυμό Πάρνηθας το καλοκαίρι του 2007. Η φωτιά ξεκίνησε στα Δερβενοχώρια Αττικής και εξαπλώθηκε γρήγορα στα δυτικά του βουνού, περνώντας στον Εθνικό Δρυμό. Ο πύρινος εφιάλτης διένυσε περίπου 15 χιλιόμετρα, έκαψε δεκάδες χιλιάδες στρέμματα και έσβησε αρκετές μέρες μετά, με τη χλωρίδα, την πανίδα της περιοχής και την ποιότητα των υδάτων να δέχονται ένα τεράστιο πλήγμα. Ο πληθυσμός των ελαφιών της Πάρνηθας, του μεγαλύτερου πληθυσμού κόκκινου ελαφιού της Ελλάδας, βγήκε λαβωμένος καθώς υπολογίζεται ότι κάηκαν 30 με 50 ζώα περίπου.
Για να αντιμετωπιστούν οι συνέπειες την επόμενη μέρα της καταστροφής, πραγματοποιήθηκαν αντιδιαβρωτικά και αντιπλημμυρικά έργα, ενώ ξεκίνησε και ένα πολύ φιλόδοξο πρόγραμμα αναδάσωσης. Τα περισσότερα αναδασωτικά έργα που εκτελέστηκαν και συνεχίζουν να πραγματοποιούνται αφορούν στην αναδημιουργία του καμένου ελατοδάσους και στην αποκατάσταση του οικοσυστήματος, και σημεία όπου καμένες εκτάσεις δεν μπορούν να αναγεννηθούν φυσικά.
Μετά από αυτό το οργανωμένο σύστημα αναδάσωσης, ο πληθυσμός των ελαφιών άρχισε να αυξάνεται, και μάλιστα παρουσιάστηκε ένας νέος κρίκος στο οικοσύστημα της Πάρνηθας: ο λύκος, ο οποίος είχε εξαφανιστεί από την περιοχή για 55 χρόνια. Η επιστροφή του λύκου έδωσε ένα ελπιδοφόρο μήνυμα για την δυνατότητα της φύσης να ανακάμψει και να εξελιχθεί μετά τις καταστροφικές πληγές της.
Έχοντας βιώσει ένα ακόμα πύρινο καλοκαίρι το 2021, στην πρώτη γραμμή της προσπάθειας για την αποκατάσταση των καμμένων εκτάσεων της περιοχής Βαρυμπόμπης – Τατοϊου στάθηκε από την πρώτη στιγμή η Coca-Cola στην Ελλάδα (Coca-Cola Τρία Έψιλον & Coca-Cola Hellas). Η εταιρεία ανέλαβε ως Ανάδοχος το έργο αποκατάστασης, δωρεάς ύψους 1,8 εκατ. ευρώ. Πρόκειται για το μεγαλύτερης έκτασης έργο που υλοποιήθηκε στον νομό Αττικής, και παρέχει την αντιδιαβρωτική και αντιπλημμυρική θωράκιση που έχει ανάγκη η περιοχή, επιτρέποντας τη φυσική αναγέννηση του δάσους. Όπως άλλωστε επιμένουν οι ειδικοί, μόνο μέσα από την ανασυγκρότηση των πυρόπληκτων περιοχών και την προστασία τους ως οικολογική μονάδα, θα μπορέσει η πληγωμένη φύση να ανθίσει ξανά.
Δείτε το ντοκιμαντέρ μικρού μήκους για την πρωτοβουλία:
