Τα έκτακτα μέτρα και οι προκλήσεις της Ε.Ε. για την καταπολέμηση των αυξήσεων στην αγορά ενέργειας
Καθώς η ενεργειακή κρίση βαθαίνει και ο χειμώνας πλησιάζει γρήγορα, η Ευρωπαϊκή Ένωση σχεδιάζει έκτακτα μέτρα για την αντιμετώπιση του αυξανόμενου κόστους ηλεκτρικής ενέργειας που επιβαρύνει επιχειρήσεις και νοικοκυριά.
Η ιδέα είναι να περιοριστούν οι τιμές βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα να αλλάξει ο τρόπος με τον οποίο τιμολογείται η ενέργεια, σπάζοντας τη σχέση μεταξύ φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας. Οι αξιωματούχοι προσπαθούν να καταλήξουν σε ένα σχέδιο αλλά το πώς θα το κάνουν αυτό, δεν είναι ακόμη σαφές δεδομένου ότι υπάρχουν προκλήσεις, εξηγεί το Bloomberg.
Ένα πρόβλημα είναι ότι κάθε χώρα έχει διαφορετικό ενεργειακό μείγμα, άλλη βασίζεται στα ορυκτά καύσιμα, άλλη είναι πρωτοπόρος στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, επομένως μια ενιαία προσέγγιση είναι απίθανο να ταιριάζει σε όλους. Ένα άλλο βασικό ερώτημα είναι ποιος πληρώνει: κρατική χρηματοδότηση ή φόροι στα ουρανοκατέβατα κέρδη των παραγωγών;
Ακολουθεί μια ανάλυση ορισμένων πιθανών επιλογών και τι θα μπορούσαν να σημαίνουν:
Όριο τιμής σε στυλ Ισπανίας
Η Ισπανία και η Πορτογαλία ήταν οι πρώτες που βγήκαν εκτός των κανόνων ανταγωνισμού της ΕΕ και έθεσαν ανώτατο όριο στο φυσικό αέριο για να μειώσουν το κόστος ηλεκτρικής ενέργειας. Ο αντιμονοπωλιακός βραχίονας της ΕΕ είπε ότι η στήριξη θα λάβει τη μορφή πληρωμής που λειτουργεί ως άμεση επιχορήγηση στους παραγωγούς ηλεκτρικής ενέργειας, με στόχο τη χρηματοδότηση μέρους του κόστους των καυσίμων τους.
Το κύριο μειονέκτημα είναι ότι οι χαμηλότερες τιμές μπορεί να σημαίνουν περισσότερες εξαγωγές μέσα από διασυνοριακές συνδέσεις με χώρες όπως η Γαλλία. Θα λειτουργούσε καλύτερα εάν έμπαινε ανώτατο όριο σε επίπεδο ΕΕ και θα ήταν πιο αποτελεσματικό σε χώρες που χρησιμοποιούν περισσότερο αέριο στα εργοστάσια. Η άμεση παρέμβαση στις αγορές επίσης δεν είναι δημοφιλής στους traders.
Στην Πορτογαλία, η κυβέρνηση είπε πρόσφατα ότι το σύστημα ανώτατων ορίων οδήγησε σε τιμές κατά μέσο όρο 17% χαμηλότερες από αυτές που θα είχε χωρίς τέτοιο μηχανισμό.
Ουρανοκατέβατα κέρδη και φόροι
Με τιμές-ρεκόρ, οι παραγωγοί ηλεκτρικής ενέργειας αποκομίζουν μεγάλα κέρδη που τραβούν την προσοχή των πολιτικών. Το Ηνωμένο Βασίλειο έχει ήδη επιβάλει έναν έκτακτο φόρο στα κέρδη των εταιρειών πετρελαίου και φυσικού αερίου, αλλά δεν τον επέκτεινε στον τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας.
Ο Γερμανός υπουργός Οικονομίας Ρόμπερτ Χάμπεκ πρότεινε να εξεταστεί το ενδεχόμενο ενός βραχυπρόθεσμου φόρου στα «υπερβολικά» κέρδη των ενεργειακών εταιρειών.
Ένα πρόβλημα θα μπορούσε να είναι πώς θα οριστούν τα «υπερβολικά» κέρδη. Και οι υψηλές τιμές επηρεάζουν διαφορετικά τις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας. Για παράδειγμα, η γερμανική Uniper SE χρειάστηκε μια τεράστια κρατική διάσωση καθώς αγωνίζεται να αντικαταστήσει το φυσικό αέριο που έχασε λόγω των περικοπών στις ροές από τη Ρωσία.
«Τα μέτρα θα περιλαμβάνουν πιθανώς φόρους στα υπερβολικά κέρδη», δήλωσε η Ipek Ozkardeskaya, ανώτερη αναλυτής της Swissquote Bank. «Εάν συμβαίνει αυτό, οι εταιρείες ενέργειας θα μπορούσαν να αντιδράσουν μειώνοντας την παραγωγή, με κίνδυνο περαιτέρω εμβάθυνσης της ενεργειακής κρίσης».
Διαχωρισμός ενέργειας
Ο περιορισμός της επιρροής του φυσικού αερίου στις τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας με τον διαχωρισμό των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και της πυρηνικής παραγωγής από την μια πλευρά και διαχωρίζοντας τις τιμές φυσικού αερίου και άλλων ορυκτών καυσίμων έχει σκιαγραφηθεί από την Ελλάδα. Αυτό ουσιαστικά σημαίνει χαμηλότερα έσοδα για καθαρή ενέργεια, αντανακλώντας χαμηλότερο κόστος παραγωγής.
Μείωση της ζήτησης
Η ΕΕ έχει ήδη συμφωνήσει έναν εθελοντικό στόχο να μειώσει τη ζήτηση φυσικού αερίου κατά 15%, αλλά θα μπορούσαν να ληφθούν περισσότερα μέτρα για τον συντονισμό της μείωσης.
Περιορισμός στις τιμές εισαγωγής αερίου
Η Ιταλία έχει ζητήσει εδώ και καιρό να περιοριστεί η τιμή των εισαγωγών φυσικού αερίου από τη Ρωσία, προκειμένου να περιοριστεί το αυξανόμενο ενεργειακό κόστος. Όμως χώρες όπως η Γερμανία -ο κορυφαίος εισαγωγέας ρωσικού φυσικού αερίου- προβληματίζονται, ενώ είναι κάτι με το οποίο η Μόσχα θα πρέπει να συμφωνήσει. Οι ΗΠΑ πιέζουν για ένα παρόμοιο ανώτατο όριο στο ρωσικό πετρέλαιο, αλλά και αυτό το μέτρο αντιμετωπίζει επίσης τεράστια εμπόδια.
Οι Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας
Πολλά αιολικά και ηλιακά έργα έχουν μακροπρόθεσμα συμβόλαια για την πώληση ενέργειας σε σταθερή τιμή. Οσα δεν έχουν, μπορούν να αποκομίσουν μεγάλα κέρδη όταν οι τιμές του ρεύματος είναι υψηλές, αλλά και να αντιμετωπίσουν κινδύνους. Σε αυτούς περιλαμβάνεται το να δουν τις τιμές στο μηδέν όταν υπάρχει μεγάλη παραγωγή από ηλιακή ή αιολική ενέργεια, κάτι που θα γίνει πιο συχνό καθώς νέα έργα μπαίνουν σε λειτουργία.
Ο διαχωρισμός των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας από την αγορά φυσικού αερίου θα ήταν ευπρόσδεκτος από πολλούς παραγωγούς και επενδυτές, εάν επιτυγχανόταν μέσω της επέκτασης των επιδοτήσεων και με «κλεισμένες» τιμές που θα βοηθούσαν στη σταθεροποίηση των τιμών της ενέργειας κάτω από τις τρέχουσες και θα παρείχαν εγγυήσεις για μελλοντικές επενδύσεις.
Αποσύνδεση από το φυσικό αέριο
Η κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου διερευνά αλλαγές στη χονδρική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας που δεν θα επιτρέπουν πλέον το ασταθές κόστος του φυσικού αερίου να καθορίζει την τιμή της ενέργειας που παράγεται από τις φθηνότερες ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και θα εισάγει κίνητρα στους καταναλωτές να αντλούν ενέργεια από το δίκτυο, όταν η ζήτηση είναι χαμηλή ή αυξάνεται η προσφορά. Οι επιλογές για την αποσύνδεση του φυσικού αερίου περιλαμβάνουν την ύπαρξη ξεχωριστής αγοράς για ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, καθώς και την περιφερειακή τιμολόγηση.
Αλλά η αλλαγή του τρόπου με τον οποίο κοστολογείται η ενέργεια θα είναι εξαιρετικά δύσκολη. Μεταξύ των μεγαλύτερων κινδύνων είναι η πρόκληση ακούσιων συνεπειών ή η αποτροπή μελλοντικών επενδύσεων.
