Πρόγραμμα στέγασης: Πού μπαίνουν οι «κόφτες»- Τα «κρυφά» σημεία

Γιώργος Αλεξάκης

Ως ένα πρώτο βήμα χαρακτηρίζεται από παράγοντες της αγοράς, το πρόγραμμα με τις έξι νέες δράσεις για την επανεκκίνηση της στεγαστικής πολιτικής που εξειδίκευσε χθες η κυβέρνηση και περιλαμβάνουν -μεταξύ άλλων- στεγαστικά δάνεια με ευνοϊκούς όρους και αξιοποίηση κενών ιδιωτικών κατοικιών και ακινήτων ιδιοκτησίας της Δημόσιας Υπηρεσίας Απασχόλησης (ΔΥΠΑ).

Ωστόσο, δε λείπουν και τα σημεία που χρήζουν διευκρινίσεων, κάτι που αναμένεται να γίνει με την έκδοση της σχετικής Υπουργικής Απόφασης. Παράλληλα, ασκείται στην όλη πρωτοβουλία και η σχετική κριτική που εστιάζεται στα εξής:

• Στο ύψος των κονδυλίων
• Στην λογική των συμπράξεων με τον ιδιωτικό τομέα για την κατασκευή κατοικιών, που γίνεται, μεν, λόγω των δημοσιονομικών δεδομένων αλλά που που όμως απομειώνει το θετικό αποτέλεσμα στην κοινωνία ενώ δημιουργεί ζητήματα με το πώς θα αξιοποιηθεί η γη, ειδικά σε δημόσια τεμάχια σε «καλές» περιοχές.
• Στο ότι επιλέγεται η μορφή της μόχλευσης, κυρίαρχη βέβαια εσχάτως σε δημόσιες δράσεις, σε μια περίοδο, όμως, με μεγάλες δυσκολίες για πολλά νοικοκυριά.
• Στο ότι τα προγράμματα δανείων έχουν όρια που «δεν κουμπώνουν» με τα δεδομένα της αγοράς. Π.χ. δάνεια έως 150.000 ευρώ για αγορά διαμερισμάτων έως 120 τ.μ. και έτος κατασκευής έως και το 2007.

Το ύψος των έξι προγραμμάτων

Οι δράσεις του υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, που ανέλυσε χθες ο αρμόδιος υπουργός Κωστής Χατζηδάκης έχουν αθροιστικά προϋπολογισμό 726 εκατ. ευρώ (600 εκατ. Υπουργείο και 126 εκατ. ευρώ τραπεζικά δάνεια) και υπολογίζεται ότι θα καλύψουν περί τους 30.000 πολίτες. Θα αξιοποιηθούν, δε, πόροι από το αποθεματικό της ΔΥΠΑ καθώς και κεφάλαια από το νέο ΕΣΠΑ και το Ταμείο Ανάκαμψης.

Η συγκυρία της αγοράς

Αναλυτικά, παράγοντες της κτηματαγοράς, αλλά και αναλυτές εκφράζουν προβληματισμό για το εάν με δεδομένη τη μεγάλη έλλειψη σπιτιών από την αγορά, που έχει εκτινάξει τις τιμές, αλλά και την μη προώθηση γενναίων ρυθμίσεων για το πλαίσιο των βραχυχρόνιων μισθώσεων (τύπου Airbnb) μπορεί το όλο πλάνο να λειτουργήσει αποτελεσματικά, συντηρώντας και ένα ανθρώπινο πρόσωπο στις πόλεις μακριά από τα βάρη του υπερτουρισμού.

Επίσης, κριτική η ασκείται και στο ότι επιλέγεται να προωθηθούν δράσεις μέσω ΣΔΙΤ, ειδικά μέσα από το σύστημα της «κοινωνικής αντιπαροχής». Υπενθυμίζεται ότι μέσα από τη συγκεκριμένη δράση το 50% των διαμερισμάτων που θα κατασκευαστούν μέσα από αυτή τη σύμπραξη Δημοσίου-ιδιωτικού τομέα, τα κρατά ο ιδιώτης για εμπορική εκμετάλλευση. Το άλλο 50% αξιοποιείται προς όφελος των νέων με επίβλεψη της ΔΥΠΑ και με πολύ χαμηλά ενοίκια.

Όπως τονίζεται θα πρέπει, ειδικά σε περιοχές, που υπάρχουν εκτάσεις προς αξιοποίηση και συγκαταλέγονται στις λεγόμενες ακριβές, να υπάρξουν ειδικές ρυθμίσεις για να μην καταλήξουν οι κατοικίες σε χέρια άλλων πλην των δικαιούχων σε βάθος χρόνου.

Οι «κόφτες»

Αναπόφευκτα το όλο πρόγραμμα του οποίου οι αναλυτικές και κρίσιμες λεπτομέρειες θα γίνουν γνωστές με την έκδοση της σχετικής Υπουργικής Απόφασης θα έχει εισοδηματικά κριτήρια.

Σύμφωνα, με πληροφορίες, ο «πήχης» θα μπει ανάλογα με το ότι ισχύει για το επίδομα θέρμανσης ενώ βέβαια θα εντάσσονται ζευγάρια που αναζητούν πρώτη κατοικία. «Προϋπόθεση για τη λήψη των χαμηλότοκων δανείων θα είναι οι νέοι να έχουν ετήσιο καθαρό εισόδημα από 10.000 ευρώ έως το όριο που προβλέπεται για την καταβολή του επιδόματος θέρμανσης με τα πρόσφατα διευρυμένα κριτήρια. Άρα οι δυνητικά ωφελούμενοι είναι ένα μεγάλο τμήμα των φορολογουμένων» ανέφερε χθες ο Κωστής Χατζηδάκης.

Σημειώνεται ότι όλο μέτρο αφορά στη χορήγηση στεγαστικών δανείων με πολύ χαμηλό επιτόκιο 1% (έναντι 4% που είναι ο μέσος όρος των επιτοκίων στην αγορά σήμερα) σε 10.000 νέους ή νέα ζευγάρια 25-39 ετών. Τα χαμηλότοκα δάνεια θα καλύπτουν έως και το 90% της εμπορικής αξίας του ακινήτου με ανώτατο όριο τις 150.000 ευρώ, για αγορά πρώτης κατοικίας, κάτι βέβαια που δεν αφήνει και πολλά περιθώρια επιλογών δεδομένων των σημερινών τιμών.

Άλλωστε, το πρόγραμμα θα αφορά την αγορά διαμερισμάτων έως 120 τ.μ. και έτος κατασκευής έως και το 2007. Πού άραγε θα βρεθεί ένα τέτοιο σπίτι, που όπως αναφέρθηκε θα οδηγεί ένα νέο ζευγάρι που αγοράζει ένα ακίνητο αξίας 100.000 € σε μηνιαία δόση 275 -285 €.

Με δεδομένες, δηλαδή, τις “υψηλές πτήσεις” των τιμών των ακινήτων ερώτημα είναι το εάν το ύψος των δανείων, αλλά και ο πήχης που μπαίνει στο ατομικό εισόδημα, είναι αρκετό για να καλύψει αγορές ακινήτων.

Υπενθυμίζεται, δε, ότι με βάση τις τελευταίες ανακοινώσεις της κυβέρνησης τα εισοδηματικά όρια για τη χορήγηση του επιδόματος αυξάνονται σε 16.000 ευρώ από 14.000 ευρώ πέρυσι για τον άγαμο και σε 24.000 ευρώ από 20.000 ευρώ για τον έγγαμο, προσαυξανόμενα κατά 3.000 ευρώ για το κάθε προστατευόμενο παιδί. Έτσι δικαιούχος του επιδόματος θα είναι ο έγγαμος με 1 παιδί και ετήσιο εισόδημα έως 27.000 ευρώ, με 2 παιδιά και ετήσιο εισόδημα έως 30.000 ευρώ και με 3 παιδιά και ετήσιο εισόδημα έως 33.000 ευρώ.

Μένει να φανεί εάν και πώς θα διαμορφωθούν ενδεχόμενα περιουσιακά κριτήρια. Στο επίδομα θέρμανσης υπάρχουν περιουσιακά κριτήρια στα 180.000 ευρώ αξία ακίνητης περιουσίας για τον άγαμο και 300.000 ευρώ αξία ακίνητης περιουσίας για τους έγγαμους.