Ευτυχία Αλεξανδροπούλου: Η ιατρική μου είναι ποίηση
Μια συζήτηση για την ιατρική και την τέχνη, με μια γυναίκα, ηγέτη στο χώρο της, που έμαθε από πολύ νωρίς ότι είναι τέχνη να είσαι ανθρώπινος γιατρός και σοβαρός επαγγελματίας ταυτόχρονα. Καταξιωμένη δερματολόγος και προσφάτως ποιήτρια, η Ευτυχία Αλεξανδροπούλου κυκλοφόρησε μόλις την πρώτη ποιητική της συλλογή. Ο Διέξοδος Έρωτας! Ένα μικρό θαύμα «της ελληνικής γλώσσας και της ανθρώπινης ψυχής», από την Κάπα Εκδοτική που στάθηκε η αφορμή για την συνάντησή μας, με κυρίαρχο στο μυαλό μου το ερώτημα «Τι συνδέει την ποίηση με την ιατρική;» Και τι την δερματολογία με την ψυχοθεραπεία; Απολαύστε την!
Τι σε οδήγησε να ασχοληθείς με την ιατρική;
Χωρίς να ακουστεί κλισέ, «το τραύμα, ασυνείδητα». Αυτό μας οδηγεί να γίνουμε σε αυτό το επάγγελμα αυτοθυσιαστικοί ή αλτρουιστές ή κυριαρχικοί ή διάσημοι ή μικροί θεοί ή όλα μαζί. Κυρίως, με κάποιο τρόπο προσπαθούμε, γλυκαίνοντας τον πόνο του άλλου και φτιάχνοντας τη ζημιά του, να φτιάξουμε και τις δικές μας ζημιές.
Ήξερες από μικρή τι ήθελες να γίνεις όταν θα μεγαλώσεις;
Αναρωτήθηκα κι εγώ στη διαδικασία της ψυχοθεραπείας. Ξέρεις, εκεί θυμάσαι πράγματα που νομίζεις ότι έχεις ξεχάσει ή πως είναι άσχετα. Στο Λύκειο όταν έπρεπε να δηλώσω κατεύθυνση δεν ταλαντεύτηκα καθόλου. Βέβαια, θυμήθηκα ότι στην Ε’ Δημοτικού όταν μας ζήτησαν να γράψουμε για μια προσωπικότητα σημαντική, διάλεξα τον Αλβέρτο Σβάιτσερ, Αλσατό θεολόγο, φιλόσοφο, μουσικολόγο, γιατρό και ιεραπόστολο που τιμήθηκε με το Βραβείο Ειρήνης το 1952. Πού τον βρήκα – γιατί μη ξεχνάμε την εποχή εκείνη, μόνο μια εγκυκλοπαίδεια είχαμε και μια τηλεόραση με δύο κανάλια – και πώς συνδέθηκα δε θυμάμαι, μα φαίνεται η μελέτη του με συγκίνησε και ίσως με καθόρισε. Και ξέρεις, δε μετάνιωσα ποτέ για την επιλογή μου αυτή και πάλι θα το ξανάκανα με το ίδιο πάθος, γιατί συνεχίζω παρά τα τόσα χρόνια σε αυτό το επάγγελμα να είμαι Εγώ.
Γιατί δερματολόγος κι όχι μια άλλη ειδικότητα;
Γιατί πάντα έλεγα αστειευόμενη, ότι η δερματολογία είναι η δεύτερη ειδικότητα μετά τη ψυχιατρική με το υψηλότερο ποσοστό ψυχικών νοσημάτων. Η επιλογή έγινε νωρίς, στη μέση του Πανεπιστημίου και πάλι δεν το μετάνιωσα. Τουλάχιστον, επαγγελματικά, βίωσα την Ευτυχία! Ξέρεις, Αναστασία, ξεκίνησα στα μικράτα μου άσκηση σε ογκολογικό νοσοκομείο για πάνω από τρία χρόνια. Σκληρό και μεγάλο Σχολείο. Και μετά, αισθητική αποκατάσταση σε ένα διάσημο κέντρο στο Μιλάνο. Όλη μου η ζωή είναι ένα οξύμωρο Δόκτωρ Τζέκιλ, Μίστερ Χάιντ. Και να ισορροπώ συνεχώς. Το δέρμα είναι, εκτός του εντέρου και του πνεύμονα, το 3ο όργανο που επηρεάζεται βαθιά από τον ψυχισμό μας, σκέψου τόσα δερματικά αυτοάνοσα, είναι πραγματικός καθρέφτης μας και στον καθρέφτη το κοιτάμε! Είναι το όριό μας με τον έξω κόσμο. Οι πολλές «ζημιές μου» με συνέδεσαν μαζί του. Για αυτό το κανάκεψα, το αγάπησα, το υπηρέτησα, μα με αντάμειψε κι αυτό, πολύ.
Όπως αντιλαμβάνεσαι, θα μπορούσα ώρες να σου μιλάω, γιατί δερματολόγος κι όχι ψυχίατρος.
Είναι τέχνη να αναγνωρίζεις τη μοναδικότητα κάθε ανθρώπου πάσχοντα, που είναι στα χέρια σου. Να εξερευνήσεις την αλήθεια του, να κατανοήσεις, να απαντήσεις, να πείσεις να ακολουθήσει οδηγίες προς τη θεραπεία.
Το όνομα σου ως γιατρού, είναι συνώνυμο με την υγεία βεβαίως, αλλά και με την «ομορφιά», με αυτό που ο Keith Richard έχει πει και μού αρέσει πολύ… «We are not getting old. We are evolving». Πώς αντιλαμβάνεσαι το χρόνο;
Κατ’ αρχάς δεν ομορφαίνω τους ανθρώπους, αυτό είναι έργο του καλού Θεούλη. Τους κάνω ωραίους στην ώρα τους. Με αυτήν τη «χαριτωμένη» φράση κινήθηκα επαγγελματικά και γι’ αυτό δεν «πείραξα» τους ασθενείς μου και παρέμειναν ωραίοι και υγιείς. «Expanding» θα έβαζα δίπλα στο «evolving» του εξελισσόμενου Keith. Επεκτεινόμεθα ως προσωπικότητες σε έναν συνεχώς μεταβαλλόμενο κόσμο. Και μη ξεχνάμε ότι στην ελληνίδα γλώσσα η λέξη Χρόνος και Κρόνος είναι ίδια και ο Κρόνος τρώει τα παιδιά του. Άρα, όσο επεκτεινόμεθα, τόσο κάτι μένει από το τρελό του φαγοπότι (γέλια).
Φέτος τα Χριστούγεννα, κυκλοφόρησε η πρώτη σου ποιητική συλλογή. Τι συνδέει την ποίηση με την ιατρική;
Η ιατρική ως γνώση είναι επιστήμη, ως πράξη όμως, είναι τέχνη. Είναι τέχνη να γνωρίζεις και να αποδέχεσαι την ημιμάθεια σου. Είναι τέχνη να αναγνωρίζεις τη μοναδικότητα κάθε ανθρώπου πάσχοντα, που είναι στα χέρια σου. Είναι τέχνη να παραμερίζεις τα βαθιά σου τραύματα και να μην υψώνεις τείχος στον ασθενή, την ώρα που αμφισβητεί. Είναι τέχνη να χρησιμοποιείς όλες σου τις αισθήσεις και το ένστικτο για να εξερευνήσεις την αλήθεια του, για να κατανοήσεις, να απαντήσεις, να πείσεις να ακολουθήσει οδηγίες προς τη θεραπεία. Ξέρεις πόσες φορές θα φωνάξει το σπήλαιο που λέγεται στόμα, «θέλω βοήθεια, θέλω θεραπεία» και άλλες τόσες θα βάλει ο ασθενής τρικλοποδιά στη λύση του προβλήματος με δεκάδες δικαιολογίες; Είναι τέχνη να φροντίσεις χωρίς να εγκλωβίσεις, χωρίς να χειριστείς πέρα απ όσο χρειάζεται. Είναι λεπτά τα όρια. Και είναι τέχνη να είσαι ανθρώπινος γιατρός και σοβαρός επαγγελματίας ταυτόχρονα. Όριο που δεν είναι ορισμένο σε καμία διδαχή και που πρέπει να είναι μαλακό, εύκαμπτο αλλά υπαρκτό. Όπως στα παιδιά μας.
Ειναι τέχνη να τα παρατηρείς όλα και συνεχώς και μέσα σ’ αυτά και τη Ζωή και τη μαγεία της και εκεί να γίνεσαι ΠΟΙΗΤΗΣ.
Με αυτή την έννοια, η ιατρική είναι «ποιητική πράξη»…
Ναι. Η εφαρμογή της ιατρικής είναι καλλιτεχνική πράξη! Είναι η ικανότητα συγκίνησης με την εκτέλεση έργων που πραγματεύονται την ιδέα του ωραίου και του καλού. Μην ξεχνάμε ότι η λέξη τέχνη παράγεται από τον Αόριστο β´ του ρήματος τίκτω ίσον γεννώ (έτεκον) Γεννώ την ίαση. Ο γιατρός που νοιαζόταν με έκανε καλλιτέχνη.
Στο συντομότατο εισαγωγικό σου σημείωμα, συστήνεσαι αναφέροντας τη γνωστή φράση του Φρόυντ: «Όπου κι αν με οδήγησαν οι θεωρίες μου, ένας ποιητής είχε φτάσει εκεί πριν από μένα». Μου άρεσε πολύ. Eσύ Ευτυχία, πού θέλεις να φτάσεις;
«Sky isn’t the limit sister», είπε ο αδελφός μου. Γι’ αυτό, άλλωστε, αυτός ο ουρανός ξημερώνει κάθε πρωί πάνω από τα κεφάλια μας. Για να μας το υπενθυμίζει. Και να ετυμολογείται ως ο «ουρών ο βρέχων», αυτός που υγραίνει και γονιμοποιεί, ή στον Κρατύλο του Πλάτωνα ως «ορώ τα άνω» Και πάλι με όχημα τον Έρωτα.
Μα η συλλογή σου είναι αφιερωμένη στον έρωτα. Ή κάνω λάθος;
Πόσο πιο καθαρά να γραφτεί; ΕΡΩΤΑΣ. Έρωτα εσύ, με περισσή όταν λαβώνεις δύναμη… μόνο που εδώ, το χρυσό δοξάρι έριξε την αφεύγατη σαγίτα και έσπασε το κουκούλι, όπου μέσα κρύβονταν η ποίηση και η Ζωή, αντάμα.
Γιατί ποίηση κι όχι πεζός λόγος;
Έγραψα σε ένα δίστοιχο λίγα χρόνια πριν «Πάντα ποιητής, στο πεζό της ζωής σου».
Αν έπρεπε να διαλέξεις στη ζωή, αγάπη ή έρωτας;
Θα μπορούσα να κάνω διατριβή πάνω στο ερώτημα σου και πάλι να μην απαντώ. Υπάρχουν ερωτήματα που τα εργαλεία μας δεν είναι αρκετά για να βρουν τις απαντήσεις. Άλλωστε δεν αντιλαμβανόμαστε τις έννοιες με τον ίδιο τρόπο για να συνδεθούμε με τις απαντήσεις. Μάλλον ευτυχές το γεγονός αυτό, που καθορίζει την μοναδικότητα του κάθε νου και την προσπάθειά του (ή την επιλογή του καλύτερα) να συνδεθεί με τον άλλο, βλέποντας την προοπτική του, μπαίνοντας στα παπούτσια του. Έρωτά μου, Αγάπη μου, γι’ αυτά θα μπορούσα να σου πω και να διαλέξω από τα δύο και τα δύο! Με ποια σειρά, άραγε;
(γέλια) Ποίηση όμως ή ιατρική;
Μα η ιατρική μου ήταν ποίηση! Ακόμη και στα σκληρά του ογκολογικού νοσοκομείου, μικρό κορίτσι, έτσι επιβίωσα. Η συγκλονιστική ανθρώπινη μοναδικότητα με έκανε τότε ως γιατρό ποιητή κι ένας αγείωτος, εξαρτητικός έρωτας, συνδεδεμένος με το παραμύθι, με έκανε τώρα ως άνθρωπο, «έντυπο» ποιητή.
Ανάλυσέ μου το τίτλο «Ο ΔΙΕΞΟΔΟΣ ΕΡΩΤΑΣ» σε λίγες λέξεις.
Στον τίτλο της ποιητικής συλλογής, κι εδώ θα θελα να ευχαριστήσω τον γραφίστα και χαρισματικό μουσικό Ιωάννη Τσίγκα και τον εκδότη Θοδωρή Κουλεδάκη, με την απίστευτα ευγενική ψυχή, οι λέξεις -Ο ΔΙΕΞΟΔΟΣ – είναι γραμμένες κάθετα. Αν τις διαβάσεις από κάτω προς τα επάνω είναι : ΟΔΟΣ ~ ΕΞΟΔΟΣ ~ ΔΙΕΞΟΔΟΣ ~ Ο. Όλη η πορεία προς το ΟΛΟΝ, την ολοκλήρωση.
Μέλλον; Το διευρυμένο παρόν! Η παρούσα στιγμή είναι η ευχαρίστηση και η ευτυχία. Αυτό, μαζί με άλλα πολλά, ήρθε να μας διδάξει τούτη η πανδημία.
Επιστήμων, ποιήτρια και «ζωγράφος», για όσους ξέρουμε την απολαυστική σχέση σου με το χαρτί και τα χρώματα, αλλά και τη σχέση σου με την αισθητική. Ο Πλάτωνας έλεγε οτι «η αισθητική είναι ηθική» και ο Νίτσε, ότι «η αισθητική είναι η ηθική του μέλλοντος». Εσύ;
«Αγαπητέ μου φίλε, αυτοί που αγάπησαν πολύ αν καταλάβουν το ανώφελο του Έρωτά τους, τον αποδιώχνουν έστω κι αν ζοριστούν…» Ξόρκι από τον Πλάτωνα, στο γοητευτικό φάντασμα της «ηδυσμένης» ποίησης. Την διώχνει το λογικό μέρος της ψυχής για να προστατεύσει το άστατο θυμοειδές της μέρος. Οι ποιητές έχουν αποπεμφθεί μυρωμένοι και στεφανωμένοι. Καταλαβαίνεις, λοιπόν, στην Ιατρική που ασχολείται και με την Αισθητική, πόσο δύσκολος είναι ο συγκερασμός του ρεαλιστικού, της αίσθησης και του συναισθήματος! Και να πρέπει να αποδείξεις ότι δεν είναι μόνο η ευχαρίστηση αλλά και το ωφέλιμο, πως δεν είναι μόνο μίμηση της φύσης, που είναι μίμηση της Ιδέας μα και επικοινωνία απευθείας με την Ιδέα!
Η μεγάλη συζήτηση από την ώρα που ενέσκηψε η πανδημία, είναι «το μέλλον» ως έννοια και ορισμός. Τι είναι για σένα το μέλλον; Είναι ένα χρονικό πλαίσιο ή είναι θέμα mindset;
Μέλλον; Το διευρυμένο παρόν! Η παρούσα στιγμή είναι η ευχαρίστηση και η ευτυχία. Αυτό, μαζί με αλλά πολλά, ήρθε να μας διδάξει τούτη η πανδημία. Διαχείριση κι όχι ξόδεμα ενός σπουδαίου «Τώρα» γιατί «ο φόβος δε με προστατεύει από την απειλή του αύριο, μόνο απειλεί το σήμερά μου».
Τι ορίζει την επιτυχία, Ευτυχία, και πώς εσύ την αντιλαμβάνεσαι;
Θα απαντήσω ανάποδα. Για να ονομαστεί κάτι αποτυχία ή επιτυχία, πιο πριν οφείλει να υπάρχει προσπάθεια, απόπειρα!
Υπάρχει «κλειδί» για την επιτυχία;
Η επιτυχία σου θα έρθει απ’ τη συνέχεια κι όχι απ’την περίσταση.
Και το κλειδί της ευτυχίας;
Πιάσε την ΕΥΤΥΧΙΑ από το Έψιλον και φίλα την ως το Άλφα!
