Κυριάκος Πιερρακάκης: «Θέλουμε να ψηφιοποιήσουμε όλη την πληροφορία που σχετίζεται με το σύστημα Υγείας»
Ο ψηφιακός «οδικός χάρτης» στον τομέα της Υγείας είναι ένα κρίσιμο ζητούμενο που απαιτεί σοβαρό σχεδιασμό για τα επόμενα χρόνια. Τα δυνητικά οφέλη της ενσωμάτωσης, της ανάλυσης και της αξιοποίησης των ψηφιακών δεδομένων στο οικοσύστημα της Υγείας είναι πολλαπλά και ο ρόλος της πολιτείας κρίσιμος, όπως απέδειξε η πανδημία, ώστε να υπάρξει ολοκληρωμένη στρατηγική της χώρας προς αυτή την κατεύθυνση και ειδικά στο στάδιο της αξιοποίησης αυτών των δεδομένων, να δημιουργηθεί προστιθέμενη αξία.
Ο υπουργός Ψηφιακής Διακυβέρνησης Κυριάκος Πιερρακάκης, μιλώντας στο Fortune, αναγνωρίζει ότι οι αναδυόμενες τεχνολογίες αποτελούν για την Ελλάδα ένα στοίχημα που πρέπει να κερδηθεί σε όλους τους τομείς, άρα και στην Υγεία. Αναφέρεται στην εφαρμογή «MyHealth» και στην εξέλιξή της σε έναν πλήρη φάκελο υγείας, στους πυλώνες που συγκροτούν το «ψηφιακό ΕΣΥ» και στον «ενάρετο κύκλο» των επενδύσεων μεγάλων τεχνολογικών εταιρειών στην Ελλάδα, που ακουμπούν και τον χώρο της Υγείας.
Επισημαίνει ότι «milestone» στο μέχρι τώρα έργο του υπουργείου ήταν η οργάνωση της εμβολιαστικής αλυσίδας και αυτό γιατί αποτέλεσε μια «εικόνα από το μέλλον» για τις δυνατότητες της χώρας, τονίζει ότι η ψηφιακή πολιτική είναι μια κατεξοχήν κοινωνική πολιτική, ενώ ξεχωρίζει ως βασική παράμετρο για να ολοκληρώσει η χώρα το ψηφιακό της «άλμα» τον ρόλο της εκπαίδευσης και τις προοπτικές που διαθέτει τόσο το ανθρώπινο δυναμικό που βρίσκεται εντός Ελλάδας, όσο και οι Έλληνες που δραστηριοποιούνται στο εξωτερικό.
Οι πολίτες, που είναι εγγεγραμμένοι στην άυλη συνταγογράφηση, ξεπέρασαν τα τέσσερα εκατομμύρια. Πώς σχολιάζετε τη θερμή ανταπόκριση του κόσμου;
Η ανταπόκριση των πολιτών στις ψηφιακές υπηρεσίες αρχικά δίνει ικανοποίηση και κίνητρο για να συνεχίσουμε την υλοποίηση της στρατηγικής μας. Σε δεύτερο επίπεδο, η μεγάλη ανταπόκριση συμβάλλει και σε κάτι ακόμα: «γεννά» τις επόμενες πρωτοβουλίες μας, καθώς διαμορφώνει νέα δεδομένα στην καθημερινότητα. Πιστεύουμε, λοιπόν, ότι κάθε υπηρεσία μέσα από την εφαρμογή της στο πεδίο δημιουργεί τις συνθήκες για τη διεύρυνση των λειτουργιών της.
Η άυλη συνταγογράφηση αποτελεί ένα από τα καλύτερα παραδείγματα αυτής της φιλοσοφίας μας για τη λειτουργία του ψηφιακού μετασχηματισμού: ξεκίνησε ως μια επέκταση της ηλεκτρονικής συνταγογράφησης, με στόχο να λειτουργήσει ως «κλειδί» για την ψηφιακή μας στρατηγική στον τομέα της υγείας, καθώς δίνει στο κράτος τη δυνατότητα να πηγαίνει στον πολίτη με εξατομικευμένες προτάσεις. Αυτό συνέβη στον εμβολιασμό, που όταν οι εγγεγραμμένοι στην άυλη συνταγογράφηση πολίτες λάμβαναν SMS με προτεινόμενο ραντεβού, κάθε φορά άνοιγε το σύστημα για κάθε νέα ηλικιακή ομάδα. Αυτό συμβαίνει και με το πρόγραμμα «Φώφη Γεννηματά» για τον προσυμπτωματικό έλεγχο για τον καρκίνο του μαστού, όπου γυναίκες ηλικίας 50-69 ετών λαμβάνουν με SMS τα παραπεμπτικά για δωρεάν μαστογραφία. Και, βέβαια, στην άυλη συνταγογράφηση βασίζεται και η εφαρμογή MyHealth, η οποία πρόσφατα έλαβε το πρώτο βραβείο στην κατηγορία «Καινοτόμες Λύσεις για την Υγεία» για τον Δημόσιο Τομέα, στο πλαίσιο του Παγκόσμιου Συνεδρίου για την Καινοτομία και την Τεχνολογία του WITSA.
Τα επόμενα βήματα ποια θα είναι;
Σκοπός μας είναι το MyHealth να λειτουργεί ως ο ηλεκτρονικός φάκελος υγείας, το σημείο στο οποίο ο πολίτης και, με την άδειά του, οι γιατροί του θα μπορούν να εντοπίζουν όλα τα στοιχεία του ιατρικού του ιστορικού. Αυτό μεταφράζεται σε σημαντική διευκόλυνση, μεγαλύτερη ταχύτητα και πληρότητα δεδομένων στη λήψη αποφάσεων – άρα, δυνατότητα για πιο στοχευμένη πρόληψη και αποτελεσματικότερη φροντίδα της υγείας για όλους.
Αυτήν τη στιγμή το MyHealth μάς δίνει μια πρώτη εικόνα των λειτουργιών του, παρέχοντας πρόσβαση στο πλήρες ιστορικό ιατρικών συνταγών, παραπεμπτικών και βεβαιώσεων. Ήδη το έχουν αποθηκεύσει στο κινητό τους και το χρησιμοποιούν περισσότεροι από 300.000 συμπολίτες μας. Σύντομα θα προσθέσουμε στην εφαρμογή και επιπλέον λειτουργίες – το επόμενο διάστημα θα εντάξουμε τις διαγνωστικές εξετάσεις και κατόπιν σειρά θα έχουν τα αποτελέσματα εργαστηριακών εξετάσεων, οι ακτινολογικές εικόνες, τα φάρμακα και οι αλλεργίες, αλλά και προσωπικές στατιστικές, όπως ηλικία και βάρος.
Έχουμε ακούσει για «ψηφιακό ΕΣΥ». Ποια στοιχεία το συγκροτούν;
Με τον Θάνο Πλεύρη και τα στελέχη του υπουργείου Υγείας έχουμε μια εξαιρετικά στενή συνεργασία για τον ψηφιακό μετασχηματισμό της Υγείας. Πέρα από τη μετεξέλιξη του MyHealth σε πλήρη ηλεκτρονικό φάκελο υγείας, κινούμαστε εντατικά πάνω σε τρεις ακόμα κύριους άξονες: τη βελτίωση της ψηφιακής ετοιμότητας των νοσοκομείων, την ανάπτυξη μιας εθνικής ψηφιακής υποδομής για την πρόληψη και την αντιμετώπιση του καρκίνου και την ψηφιοποίηση των νοσοκομειακών αρχείων. Οι τέσσερις πυλώνες που σας ανέφερα συγκροτούν τον σχεδιασμό μας για το «ψηφιακό ΕΣΥ». Θέλουμε να αναβαθμίσουμε τις ψηφιακές υποδομές των νοσοκομείων και όλων των δομών του Συστήματος Υγείας και να ψηφιοποιήσουμε κάθε πληροφορία που διακινείται σε αυτά. Με τον τρόπο αυτό, θα απελευθερώσουμε το σύνολο των δεξιοτήτων και των ικανοτήτων που διαθέτει το ανθρώπινο δυναμικό μας στον χώρο της Υγείας, παρέχοντας σε όλους τους Έλληνες καλύτερες και ταχύτερες ιατρικές υπηρεσίες.
Ποιος είναι ο ρόλος που θα παίξουν τα κεφάλαια από το Ταμείο Ανάκαμψης;
Όπως και το σύνολο της στρατηγικής μας, έτσι και ο σχεδιασμός μας για την ψηφιοποίηση του τομέα της Υγείας είναι αποτυπωμένος στη Βίβλο Ψηφιακού Μετασχηματισμού, η οποία περιλαμβάνει περισσότερα από 400 ψηφιακά έργα. Αυτό το πρόγραμμα αντανακλά το όραμα του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη να θέσουμε τη χώρα σε κίνηση. Τα έργα των πυλώνων που σας ανέφερα πριν έχουν ενταχθεί στο Ταμείο Ανάκαμψης και βρίσκονται ήδη σε τροχιά υλοποίησης.
Το Ταμείο Ανάκαμψης αποτελεί ένα «σχέδιο Μάρσαλ» για την εποχή μας, καθώς λειτουργεί ως επιταχυντής στην εφαρμογή του προγράμματός μας. Πρακτικά, μας επιτρέπει να χρηματοδοτήσουμε άμεσα το σύνολο των ψηφιακών έργων – τόσο, δηλαδή, των αναγκαίων, όσο και των επιθυμητών. Έτσι, το Ταμείο Ανάκαμψης θα αποτελέσει τον καταλύτη μιας μεγάλης ποιοτικής αλλαγής, την οποία σχεδιάζει και υλοποιεί η Ελλάδα.
Τα δεδομένα και οι νέες τεχνολογίες αλλάζουν και τον χώρο της υγείας, τόσο στο οργανωτικό κομμάτι, όσο και στο ιατρικό μέσω της έρευνας, της εξατομίκευσης θεραπειών, αλλά και της πρόληψης. Μπορεί η Ελλάδα να είναι παρούσα στο λεγόμενο «boom» του Health Tech;
Πράγματι, οι εφαρμογές της 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης μπορούν να δημιουργήσουν νέα δεδομένα και στην Υγεία. Τα πρώτα δείγματα γραφής που έχουμε ως τώρα είναι όντως εντυπωσιακά – και αναφέρομαι τόσο στον τομέα της πρόληψης, όσο και των θεραπειών. Έχουμε πει πολλές φορές ότι οι αναδυόμενες τεχνολογίες αποτελούν για την Ελλάδα ένα στοίχημα που πρέπει να κερδηθεί σε όλους τους τομείς, άρα και στην Υγεία. Και η στρατηγική μας και εδώ είναι διπλή: επιλύουμε εκκρεμότητες και ανταποκρινόμαστε στις νέες προκλήσεις. Όπως ανέφερα και πιο πριν, μια από τις προτεραιότητές μας είναι να ψηφιοποιήσουμε όλη την πληροφορία που σχετίζεται με το σύστημα Υγείας. Αυτό είναι μια εκκρεμότητα από το παρελθόν, που ταυτόχρονα αποτελεί αναγκαία συνθήκη για να αξιοποιήσουμε την τεχνητή νοημοσύνη. Παράλληλα, νομοθετήσαμε από τους πρώτους στην Ευρώπη ένα κεντρικό ρυθμιστικό πλαίσιο για την αξιοποίηση της τεχνητής νοημοσύνης και των υπόλοιπων αναδυόμενων τεχνολογιών. Μέσα από αυτήν τη στρατηγική, καλύπτουμε το χαμένο έδαφος και δημιουργούμε τα κατάλληλα εργαλεία για να διαμορφώσουμε τις τεχνολογικές εξελίξεις.
Πώς μπορούν να βοηθήσουν στην ψηφιακή μετάβαση της υγείας οι επενδύσεις μεγάλων τεχνολογικών οργανισμών στην Ελλάδα;
Κάθε επένδυση στον χώρο της τεχνολογίας αποτελεί ψήφο εμπιστοσύνης στις προοπτικές της χώρας και ταυτόχρονα δημιουργεί και τα λεγόμενα «spillover effects», τα οποία παράγουν προστιθέμενη αξία μέσα και από την ενθάρρυνση οικοσυστημάτων καινοτομίας, γύρω από κάθε επένδυση. Έτσι, μια επένδυση ενός επιχειρηματικού κολοσσού μπορεί να αποτελέσει εύφορο έδαφος για να αναπτυχθεί μια startup πάνω σε ένα εξειδικευμένο πεδίο. Όλη αυτή η διαδικασία περιγράφει έναν «ενάρετο κύκλο» που έχει ανοίξει την τελευταία τριετία και ασφαλώς ακουμπάει και τον χώρο της Υγείας.
Έλληνες entrepreneurs διακρίνονται στο εξωτερικό σε τομείς όπως αυτός της Βιοτεχνολογίας. Πώς βλέπετε το ελληνικό οικοσύστημα υπηρεσιών υγείας και βιοεπιστημών;
Ο Senior Vice President της Pfizer Digital Jeff Hamilton αναφέρθηκε πρόσφατα στους λόγους που η Pfizer επέλεξε τη Θεσσαλονίκη για την εγκατάσταση του πρώτου Κέντρου Ψηφιακής Καινοτομίας της: ανθρώπινο δυναμικό, οικοσυστήματα καινοτομίας και στρατηγική γεωγραφική θέση. Μάλιστα, πολλές από τις θέσεις που δημιούργησε η συγκεκριμένη επένδυση έχουν καλυφθεί από Έλληνες που εργάζονταν στο εξωτερικό και βρήκαν το κατάλληλο κίνητρο για να επιστρέψουν. Βλέπουμε, λοιπόν, ότι ακόμα και επιχειρηματικοί κολοσσοί στον χώρο της Υγείας αναγνωρίζουν τις προοπτικές που διαθέτει τόσο το ανθρώπινο δυναμικό που βρίσκεται εντός Ελλάδας, όσο και οι Έλληνες που δραστηριοποιούνται στο εξωτερικό. Και, βλέποντας πολλούς από τους τελευταίους να γυρίζουν πίσω, θυμάμαι ένα άρθρο που είχε γράφει το 2009 ο πολύ γνωστός αρθρογράφος των New York Times Thomas Friedman, στο οποίο έλεγε «μην παρατηρείτε τα spreads. Εάν θέλετε να δείτε τι θα γίνει στην Ελλάδα, δείτε τι θα κάνουν οι νέοι Έλληνες και οι νέες Ελληνίδες. Εάν τους δεις να φεύγουν, πούλα ελληνικά ομόλογα, εάν τους δεις να μένουν και κάποιους να γυρίζουν πίσω, ξεκίνα να αγοράζεις».
Στην πανδημία, η τεχνολογία έπαιξε σημαντικό ρόλο στο να σταθεί η κοινωνία στα πόδια της. Πώς μπορούμε να εξασφαλίσουμε ότι η ψηφιακή πολιτική θα συμβαδίζει με την κοινωνική πολιτική;
Για εμάς η ψηφιακή πολιτική είναι μια κατεξοχήν κοινωνική πολιτική, η οποία διευκολύνει οριζόντια την καθημερινότητα όλων των πολιτών, παράγοντας ταυτόχρονα προστιθέμενη αξία για τους πιο αδύναμους συμπολίτες μας. Και αναφέρομαι στα άτομα με αναπηρία, τις μονογονεϊκές οικογένειες, τους κατοίκους νησιωτικών ή απομακρυσμένων περιοχών.
Η βασική δικλίδα ασφαλείας για τον κοινωνικό χαρακτήρα της ψηφιακής πολιτικής είναι ο πολιτοκεντρικός χαρακτήρας της.
Η τεχνολογία είναι πάντα το μέσο, γι’ αυτό και κάθε προσέγγιση για την αξιοποίησή της πρέπει να γίνεται από τη σκοπιά του πολίτη – πώς, δηλαδή, θα λειτουργήσει υπέρ του. Για τον λόγο αυτό, δίνουμε ιδιαίτερη έμφαση στον σχεδιασμό των ψηφιακών υπηρεσιών, ώστε να είναι όσο πιο απλές γίνεται, ενώ παράλληλα φροντίζουμε για την ύπαρξη εναλλακτικών φυσικών σημείων για όσους δεν διαθέτουν ψηφιακές δεξιότητες. Και, βέβαια, επενδύοντας σε προγράμματα απόκτησης και ανάπτυξης ψηφιακών δεξιοτήτων, δημιουργούμε τις συνθήκες ώστε η Ελλάδα να ολοκληρώσει το ψηφιακό άλμα, χωρίς να αφήσει κανέναν πίσω.
Το 2023 θα μπείτε στον τέταρτο χρόνο παρουσίας στο υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης. Αν κάνατε ένα μίνι απολογισμό, ποια θα ξεχωρίζατε ως τα βασικά milestones στην προσπάθεια για την ψηφιακή μετάβαση της χώρας;
Σύνθημά μας είναι «κάθε μέρα και μια μικρή αλλαγή» και αυτό το σύνθημα το έχουμε υπηρετήσει στην πράξη. Όλες μας οι παρεμβάσεις αθροιζόμενες παράγουν τελικά ένα πολλαπλασιαστικό αποτέλεσμα, με προστιθέμενη αξία στην καθημερινότητα κάθε πολίτη. Αν, όμως, έπρεπε να ξεχωρίσω ένα στοιχείο, αναμφίβολα αυτό θα ήταν η οργάνωση της εμβολιαστικής αλυσίδας και αυτό γιατί αποτέλεσε μια «εικόνα από το μέλλον» για τις δυνατότητες της χώρας. Αν το 2018 έθετε κάποιος το ερώτημα ποια από τις Μασαχουσέτη, Βαυαρία και Ελλάδα θα σχεδίαζε καλύτερα και αμεσότερα σύστημα εμβολιασμού για την αντιμετώπιση μιας πανδημίας, κανείς δεν θα απαντούσε «η Ελλάδα». Κι όμως, ήταν το emvolio.gov.gr που λειτούργησε άρτια από την πρώτη ημέρα, ήταν η Ελλάδα που δημιούργησε ένα αμιγώς ψηφιακό σύστημα οργάνωσης εμβολιασμού, από το κλείσιμο του ραντεβού μέχρι την έκδοση του πιστοποιητικού και την αποθήκευσή του στο κινητό μας τηλέφωνο.
Όλα αυτά οφείλονται στο ταλέντο, τη σκληρή δουλειά και την αφοσίωση των ανθρώπων που ανέλαβαν αυτό το τόσο απαιτητικό project. Το γεγονός ότι πετύχαμε αποδεικνύει ποιες είναι οι πραγματικές μας δυνατότητες. Και είμαστε αποφασισμένοι να απελευθερώσουμε όλες τις παραγωγικές δυνάμεις της χώρας, ώστε σύντομα η Ελλάδα να αναδειχθεί σε πρωταγωνιστή και διαμορφωτή των εξελίξεων στην ψηφιακή εποχή.
*Η συνέντευξη δημοσιεύεται στο νέο τεύχος του Fortune που κυκλοφορεί στις 2 Νοεμβρίου.
**Φωτογραφίες: Νίκος Μαλιάκος
