Οι αεροπορικές θέλουν να καταργηθεί η θέση του συγκυβερνήτη. Αλλά πιλότοι και επιβάτες φοβούνται

Οι αεροπορικές εταιρείες και οι ρυθμιστικές αρχές πιέζουν ώστε να υπάρχει μόνο ένας πιλότος στο πιλοτήριο των επιβατικών αεροσκαφών αντί για δύο. Αυτό θα μείωνε το κόστος καθώς και την πίεση από τις ελλείψεις πληρωμάτων, αλλά η ανάθεση τέτοιας ευθύνης σε ένα μόνο άτομο στο πιλοτήριο προκαλεί ανησυχία σε ορισμένους.

Πάνω από 40 χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Γερμανίας, του Ηνωμένου Βασιλείου και της Νέας Ζηλανδίας, έχουν ζητήσει από τον οργανισμό των Ηνωμένων Εθνών, ο οποίος καθορίζει τα αεροπορικά πρότυπα να βοηθήσει ώστε οι πτήσεις με έναν μόνο πιλότο να γίνουν μια ασφαλής πραγματικότητα. Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Ασφάλειας της Αεροπορίας (European Aviation Safety Agency – EASA) συνεργάζεται επίσης με τους κατασκευαστές αεροσκαφών για να καθορίσει τον τρόπο λειτουργίας των πτήσεων με έναν μόνο πιλότο και να προετοιμάσει κανόνες για την εποπτεία τους. Ο EASA δήλωσε ότι οι υπηρεσίες αυτές θα μπορούσαν να ξεκινήσουν το 2027.

Το σχέδιο δεν βρίσκει σύμφωνους τους πιλότους, ενώ είναι δύσκολο να πεισθούν και οι επιβάτες.

Ο Tony Lucas, κυβερνήτης στα Airbus SE A330 της Qantas Airways Ltd. και πρόεδρος της Ένωσης Αυστραλών και Διεθνών Πιλότων, ανησυχεί ότι ένας πιλότος μόνος του μπορεί να τα …βρει σκούρα σε μια κατάσταση έκτακτης ανάγκης προτού κάποιος άλλος προλάβει να φτάσει στο πιλοτήριο για να βοηθήσει.

«Οι άνθρωποι που προωθούν αυτό το σχέδιο δεν είναι οι άνθρωποι που πετούν αεροπλάνα καθημερινά», δήλωσε ο Lucas. «Όταν τα πράγματα πάνε στραβά, πάνε στραβά αρκετά γρήγορα».

Αυτό ακριβώς συνέβη στην πτήση 447 της Air France που κατευθυνόταν από το Ρίο ντε Τζανέιρο προς το Παρίσι την 1η Ιουνίου 2009. Με το αεροπλάνο να ταξιδεύει στα 35.000 πόδια (10.670 μέτρα) πάνω από τον Ατλαντικό Ωκεανό και τον κυβερνήτη να ξεκουράζεται στην καμπίνα, οι δύο συγκυβερνήτες στο πιλοτήριο άρχισαν να λαμβάνουν εσφαλμένες ενδείξεις ταχύτητας, πιθανότατα από παγωμένους σωλήνες ανίχνευσης έξω από το αεροσκάφος.

Όταν ο κυβερνήτης έφτασε στο πιλοτήριο 90 δευτερόλεπτα αργότερα, το αεροπλάνο βρισκόταν σε αεροδυναμική καθίζηση από την οποία δεν επανήλθε ποτέ. Λιγότερο από τρία λεπτά αργότερα, χτύπησε στο νερό, σκοτώνοντας και τους 228 επιβαίνοντες.

Ο Lucas, κυβερνήτης ελέγχου και εκπαίδευσης, ανησυχεί επίσης για τις χαμένες ευκαιρίες κατάρτισης και καθοδήγησης νεότερων πιλότων, εάν ο κάθε πιλότος εργάζεται μόνος του.

Η αλλαγή θα μπορούσε να έρθει σύντομα

Οι σχεδιαζόμενες αλλαγές φέρνουν και πολλές προκλήσεις. Δεν είναι ακόμη σαφές τι θα συμβεί αν ένας μόνος πιλότος καταρρεύσει ή αρχίσει να πετάει ακανόνιστα. Ο αυτοματισμός, η τεχνολογία και η απομακρυσμένη βοήθεια από το έδαφος θα πρέπει με κάποιο τρόπο να αντικαταστήσουν την εμπειρία, την ασφάλεια και την αμεσότητα ενός δεύτερου πιλότου.

Η αεροπορία κινείται προς αυτή την κατεύθυνση εδώ και δεκαετίες. Στη δεκαετία του 1950, τα πιλοτήρια των εμπορικών αεροσκαφών ήταν πιο πολυπληθή, συνήθως με έναν κυβερνήτη, έναν πρώτο αξιωματικό ή συγκυβερνήτη, έναν μηχανικό πτήσης, έναν πλοηγό και έναν ασυρματιστή. Η πρόοδος της τεχνολογίας κατέστησε σταδιακά περιττές τις τρεις τελευταίες θέσεις.

«Αφαιρούμε δυνητικά το τελευταίο κομμάτι ανθρώπινου πλεονάσματος από το θάλαμο διακυβέρνησης», έγραψε σε ηλεκτρονικό μήνυμα η Janet Northcote, επικεφαλής επικοινωνίας του EASA.

Μια προϋπόθεση για τις πτήσεις με έναν πιλότο είναι να είναι τουλάχιστον εξίσου ασφαλείς με τις πτήσεις με δύο άτομα στα χειριστήρια, σύμφωνα με αίτημα της ΕΕ προς τον Διεθνή Οργανισμό Πολιτικής Αεροπορίας, τον οργανισμό του ΟΗΕ για τα πρότυπα της αεροπορίας.

«Τα ψυχολογικά εμπόδια είναι πιθανώς πιο δύσκολα από τα τεχνολογικά εμπόδια», δήλωσε ο Πρόεδρος της Boeing Co. για την Νοτιοανατολική Ασία, Alexander Feldman, σε επιχειρηματική σύνοδο του Bloomberg στην Μπανγκόκ την περασμένη εβδομάδα. «Η τεχνολογία υπάρχει ήδη για να πετάει μόνος του ένας πιλότος – το θέμα είναι πραγματικά με τι αισθάνονται άνετα οι ρυθμιστικές αρχές και το ευρύ κοινό».

Ένα πρώτο βήμα θα ήταν να επιτραπεί ο ένας πιλότος όταν τα αεροσκάφη είναι στην cruising φάση της πτήσης, που είναι λιγότερο απαιτητική από πλευράς ενεργειών σε σχέση με την απογείωση και την προσγείωση. Αυτό θα επέτρεπε στον άλλο πιλότο να ξεκουράζεται στην καμπίνα, αντί να μένει στο πιλοτήριο για να βοηθήσει στην οδήγηση του αεροπλάνου.

Με την εναλλαγή των διαλειμμάτων με αυτόν τον τρόπο, ένα πλήρωμα δύο ατόμων θα μπορούσε να πετάξει μεγαλύτερες διαδρομές χωρίς τη βοήθεια – και τα έξοδα – ενός επιπλέον πιλότου.

Εν τέλει, η πτήση θα μπορούσε να είναι πλήρως αυτοματοποιημένη με ελάχιστη επίβλεψη από έναν πιλότο στο πιλοτήριο. Το σύστημα θα μπορούσε να ανιχνεύσει εάν ο πιλότος για οποιονδήποτε λόγο χάσει τις αισθήσεις του και στη συνέχεια να προσγειώσει μόνο του το αεροπλάνο σε ένα προεπιλεγμένο αεροδρόμιο, σύμφωνα με τον EASA. ‘Όμως, τέτοιες πτήσεις δεν είναι πιθανό να πραγματοποιηθούν πριν το 2030.

Αξιολόγηση της ανάγκης

Η αξία της παρουσίας δύο πιλότων στο πιλοτήριο επιβεβαιώθηκε στις 15 Ιανουαρίου 2009, όταν ένα αεροσκάφος της US Airways προσέκρουσε σε σμήνος χηνών λίγο μετά την απογείωση και έχασε την ισχύ και στους δύο κινητήρες. Ο κυβερνήτης, Chesley Sullenberger, και ο πρώτος αξιωματικός Jeffrey Skiles κατάφεραν μαζί να προσγειώσουν το Airbus A320 στον ποταμό Χάντσον. Κανείς δεν έχασε τη ζωή του. Το περιστατικό έμεινε στην ιστορία ως το «Θαύμα στον Χάντσον».

Τίποτα μέχρι σήμερα δεν έχει αποδειχθεί ασφαλέστερο από «έναν δεύτερο ξεκούραστο, καταρτισμένο και καλά εκπαιδευμένο πιλότο που είναι ο ίδιος παρών στον θάλαμο διακυβέρνησης», δήλωσε η Διεθνής Ομοσπονδία Ενώσεων Πιλότων Αερογραμμών στον ICAO σε έγγραφο για τη συνέλευσή του τον περασμένο μήνα.

«Οι επιβάτες των εμπορικών αερογραμμών αναμένουν και αξίζουν απολύτως δύο πιλότους στο πιλοτήριο», δήλωσε ο Joe Leader, διευθύνων σύμβουλος της Apex, μιας αεροπορικής ένωσης με έδρα τη Νέα Υόρκη που επικεντρώνεται στις εμπειρίες των επιβατών.

Η μετάβαση σε πτητικές λειτουργίες με έναν πιλότο θα μπορούσε να επηρεάσει τομείς όπως η εκπαίδευση του πληρώματος και οι ιατρικές απαιτήσεις, καθώς και η ψυχική υγεία και η ικανοποίηση από την εργασία, ανέφερε η Βρετανική Αρχή Πολιτικής Αεροπορίας σε ηλεκτρονικό μήνυμά της.

Ο αντίκτυπος της …σόλο πτήσης έστω και για λίγο, απαιτεί «λεπτομερή αξιολόγηση», δήλωσε η υπηρεσία, μία από τις ρυθμιστικές αρχές που συνέβαλαν στο ευρωπαϊκό έγγραφο που στάλθηκε για τη συνέλευση του ICAO.

Το Διεθνές Συντονιστικό Συμβούλιο Ενώσεων Αεροδιαστημικών Βιομηχανιών, το οποίο εκπροσωπεί τους κατασκευαστές αεροπλάνων παγκοσμίως, προτρέπει τον ICAO να καταρτίσει έναν οδικό χάρτη για πτήσεις με έναν πιλότο στα χειριστήρια κατά τη διάρκεια μη κρίσιμων περιόδων.

Η Airbus ανέφερε σε ηλεκτρονικό μήνυμα ότι αξιολογεί τον τρόπο με τον οποίο τα αεροσκάφη της θα μπορούσαν να πετούν με μικρότερα πληρώματα. Προς το παρόν, η κατασκευάστρια εταιρεία αεροσκαφών συνεργάζεται με αεροπορικές εταιρείες και ρυθμιστικές αρχές για να διαπιστώσει αν δύο πιλότοι θα μπορούσαν να αντικαταστήσουν με ασφάλεια τα τριμελή πληρώματα σε πτήσεις μεγάλων αποστάσεων.

Οι αερομεταφορείς εξετάζουν τις πτήσεις με έναν μόνο πιλότο, συμπεριλαμβανομένης της China Eastern Airlines Corp. που κατέγραψε θανατηφόρο δυστύχημα τον Μάρτιο. Ένας πιλότος της αεροπορικής εταιρείας με έδρα τη Σαγκάη συνυπέγραψε έρευνα τον περασμένο μήνα που αξιολόγησε πώς τα καθήκοντα απογείωσης και προσγείωσης θα μπορούσαν να αυτοματοποιηθούν ή να ολοκληρωθούν με τη βοήθεια ενός επίγειου σταθμού.

Ο EASA δήλωσε ότι έχει επίγνωση των ανησυχιών σχετικά με τις πτήσεις με έναν μόνο πιλότο και ότι η αντιμετώπισή τους αποτελεί μέρος της διαδικασίας.

«Τα concepts αυτά δεν θα εφαρμοστούν έως ότου η αεροπορική κοινότητα αισθανθεί άνετα ότι οι πτητικές λειτουργίες θα είναι τουλάχιστον εξίσου ασφαλείς με τις σημερινές», κατέληξε η Northcote.