Ο ΟΟΣΑ προειδοποιεί ότι η κατάσταση με την ενεργειακή κρίση θα είναι χειρότερη του χρόνου τον χειμώνα

Της Vivienne Walt

Οι εκατομμύρια Αμερικανοί και Ευρωπαίοι που παραπονιούνται για την τεράστια αύξηση του κόστους θέρμανσης των σπιτιών τους και της ηλεκτροδότησης των επιχειρήσεών τους κατά τη διάρκεια των μηνών με τσουχτερό κρύο θα πρέπει να προετοιμάζονται για ακόμη χειρότερες καταστάσεις – τον επόμενο χειμώνα.

«Στην Ευρώπη, αν είναι ένας κρύος χειμώνας φέτος, τα πράγματα θα είναι πολύπλοκα. Αλλά ανησυχούμε περισσότερο για την επόμενη χρονιά», λέει ο Álvaro Santos Pereira, επικεφαλής οικονομολόγος του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης. «Ειδικά στις αγορές φυσικού αερίου, η αντικατάσταση του ρωσικού αερίου θα αποτελέσει πρόκληση».

Ο Pereira, πρώην υπουργός Οικονομίας της Πορτογαλίας, μιλούσε σε μια μικρή ομάδα δημοσιογράφων της Αγγλοαμερικανικής Ένωσης Τύπου στο Παρίσι, ενόψει της σημερινής δημοσίευσης των Παγκόσμιων Οικονομικών Προοπτικών (World Economic Outlook) του ΟΟΣΑ, της εμβληματικής έκθεσής του. Ο διακυβερνητικός οργανισμός που εδρεύει στο Παρίσι παρακολουθεί στοιχεία για περίπου 48 χώρες, εκτιμώντας την ανάπτυξη για τις μεγαλύτερες οικονομίες του κόσμου. Η έκθεση κάνει απολογισμό των επιπέδων απόδοσης των χωρών κάθε χρόνο και προβλέπει τις προοπτικές τους για τα επόμενα δύο χρόνια.

Οι φετινές προβλέψεις είναι απογοητευτικές. Ο Pereira λέει ότι η παγκόσμια ανάπτυξη το 2022 θα κινηθεί στο 3,1% περίπου – μια σχετικά αισιόδοξη προοπτική, δεδομένης της σοβαρής ενεργειακής κρίσης που πλήττει τον κόσμο από τις 24 Φεβρουαρίου, όταν η Ρωσία εισέβαλλε στην Ουκρανία.

Αλλά ο Pereira λέει ότι η πραγματική κλίμακα των οικονομικών προβλημάτων του κόσμου θα γίνει σαφής μόνο το 2023, χρονιά κατά την οποία ο ΟΟΣΑ προβλέπει «σημαντική επιβράδυνση» για την παγκόσμια οικονομία στο 2,2%, και στη συνέχεια μια «μικρή ανάκαμψη το 2024» σε περίπου 2,7%.

Για τους Αμερικανούς, η πρόβλεψη είναι ακόμη χειρότερη.

Ανάπτυξη στις ΗΠΑ μόλις 0,5% το επόμενο έτος

Ο οργανισμός εκτιμά ότι η αμερικανική οικονομία θα αναπτυχθεί κατά 1,8% φέτος και μόλις κατά 0,5% το επόμενο έτος, προτού ανακάμψει ελαφρώς το 2024 σε ανάπτυξη 1%. Δεδομένου ότι οι ΗΠΑ εξάγουν περισσότερη ενέργεια από όση εισάγουν -συμπεριλαμβανομένου του υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) προς την Ευρώπη, για να αντικαταστήσουν μέρος των προμηθειών της Ρωσίας- η χώρα έχει προστατευθεί από τον πλήρη οικονομικό αντίκτυπο του εννεάμηνου πολέμου στην Ουκρανία. Ακόμα κι έτσι, οι Αμερικανοί αντιμετωπίζουν υψηλό πληθωρισμό και μια εξασθενημένη αγορά κατοικίας, ενώ οι εταιρείες εξακολουθούν να είναι αντιμέτωπες με μια σφιχτή αγορά εργασίας και αυξανόμενους μισθούς. «Σε μεγάλο βαθμό ως αποτέλεσμα του πολέμου, οι εγχώριες τιμές των τροφίμων και της βενζίνης παραμένουν αυξημένες σε σύγκριση με την προ-πανδημίας περίοδο», αναφέρει η έκθεση.

Ίσως τον μεγαλύτερο πόνο να τον αισθανθεί η ίδια η Ρωσία, η οποία θα αντιμετωπίσει «μια μαζική ύφεση, όχι μόνο φέτος, αλλά και το επόμενο και το μεθεπόμενο έτος», δήλωσε ο Pereira. «Είναι δύσκολο να δούμε πώς θα επιστρέψουμε στον κόσμο, ή στον ενεργειακό κόσμο, που υπήρχε πριν από τον πόλεμο».

Σε ολόκληρο τον κόσμο, στην πραγματικότητα, οι οικονομίες παραπαίουν από τις επιπτώσεις του πολέμου στην Ουκρανία, με μια ενεργειακή κρίση που σύμφωνα με τον Pereira είναι η πιο σοβαρή από τη δεκαετία του 1970. Ωστόσο, καθώς ο χειμώνας πλησιάζει στην Ευρώπη, η πλήρης κλίμακα της κρίσης έχει συγκαλυφθεί προς το παρόν, εν μέρει χάρη στον ασυνήθιστα ζεστό καιρό τον Οκτώβριο και τον Νοέμβριο και στο γεγονός ότι αρκετές κυβερνήσεις στην Ευρωπαϊκή Ένωση των 27 χωρών επέλεξαν να περιορίσουν τις τιμές ενέργειας των νοικοκυριών για τον χειμώνα. Σε ορισμένες χώρες, οι τιμές χονδρικής πώλησης φυσικού αερίου είναι τώρα υψηλότερες από τις τιμές λιανικής. Ορισμένες χώρες της ΕΕ έχουν επίσης σταματήσει τις εξαγωγές φυσικού αερίου σε χώρες όπως το Πακιστάν, επιλέγοντας αντ’ αυτού να γεμίσουν τις δικές τους δεξαμενές αποθήκευσης. Σε ορισμένα μέρη της ΕΕ, οι δεξαμενές είναι γεμάτες κατά 95%.

Η Ευρώπη εξακολουθεί να χρειάζεται ρωσικό φυσικό αέριο

Αλλά ο Pereira προειδοποιεί ότι μέχρι το επόμενο καλοκαίρι, η Ευρώπη θα αντιμετωπίσει μια σειρά από προβλήματα.

Μέχρι τότε, μπορεί να έχει αδειάσει τις δεξαμενές αποθήκευσης και το ρωσικό φυσικό αέριο δεν θα ρέει πλέον προς την ήπειρο∙ μέχρι τώρα, τα ρωσικά δεξαμενόπλοια συνεχίζουν να πλέουν προς τα ευρωπαϊκά λιμάνια, αλλά η χώρα έχει κόψει το αέριο που διοχετεύεται με αγωγούς, σε αντίποινα για τις δυτικές κυρώσεις κατά του Βλαντιμίρ Πούτιν.

Πριν από την εισβολή του Πούτιν στην Ουκρανία, η ΕΕ εξαρτιόταν σε μεγάλο βαθμό από τις ενεργειακές προμήθειες της Ρωσίας, καθώς περίπου το 40% του φυσικού αερίου της προερχόταν από τη χώρα αυτή. Παρά την εκτεταμένη αγανάκτηση, δεν επέβαλλε κυρώσεις στο ρωσικό φυσικό αέριο, και η απότομη μείωση των προμηθειών προς την Ευρώπη ήταν επιλογή του Πούτιν, όχι της Ευρώπης.

«Δεν θεσπίσαμε εμπάργκο στο ρωσικό φυσικό αέριο, διότι δεν μπορούμε να το κάνουμε αυτό», δήλωσε ο Γάλλος σύμβουλος ενέργειας Thierry Bros σε ενημέρωση νωρίτερα αυτό το μήνα με την Αγγλοαμερικανική Ένωση Τύπου. Ο ίδιος λέει ότι οι Ευρωπαίοι χρειάζονται «μια ελάχιστη ποσότητα» περίπου 7% της κατανάλωσης φυσικού αερίου να προέρχεται από τη Ρωσία.

Τουλάχιστον μέχρι τώρα, η Ευρώπη έχει επίσης βοηθηθεί από την καθοδική οικονομική επίδοση της Κίνας και τα μακρά lockdown της, τα οποία έχουν οδηγήσει σε πολύ χαμηλότερη κατανάλωση ενέργειας απ’ ό,τι πριν από την πανδημία. «Η Ευρώπη δεν είχε να ανταγωνιστεί για φυσικό αέριο με την Κίνα», λέει ο Pereira. Αυτό μπορεί να αλλάξει το επόμενο έτος, όταν η Ασία θα συνεισφέρει το μεγαλύτερο μέρος της παγκόσμιας οικονομικής ανάπτυξης, σύμφωνα με την έκθεση του ΟΟΣΑ. «Αν η Κίνα ανακάμψει, αυτό θα σημαίνει μεγαλύτερη ζήτηση για LNG. Από πού θα το προμηθευτούν;» καταλήγει. «Το επόμενο έτος θα είναι μια πρόκληση».