Η εξ αποστάσεως εργασία μετατρέπεται σε δικαίωμα για τους εργαζομένους

Της Chantel Rowe

Πριν από την COVID-19, η «απομακρυσμένη εργασία» αντιπροσωπευόταν από το κλισέ των ψηφιακών νομάδων που κοιτούσαν τους φορητούς υπολογιστές τους σε εξωτικές παραλίες. Ωστόσο, η πανδημία αποκάλυψε ότι η απομακρυσμένη εργασία σπάνια είναι τόσο γοητευτική. Τις περισσότερες φορές, πρόκειται για εργασία στο τραπέζι της κουζίνας με παντελόνι πιτζάμα και επαγγελματικό σακάκι. Είναι η εργασία από το υπόγειο των πεθερικών για τρεις εβδομάδες σε μια παρατεταμένη επίσκεψη διακοπών. Περιστασιακά, ναι, για κάποιους είναι και το να εργάζεσαι από ένα Airbnb στα βουνά ή σε παρατεταμένες καλοκαιρινές διακοπές.

Ωστόσο, αν κρίνουμε από τα πρόσφατα σχόλια, οι ηγέτες των επιχειρήσεων εξακολουθούν να ανησυχούν για την απομακρυσμένη εργασία. Γι’ αυτούς, δεν μπορεί απλά να είναι η εργασία από άλλη τοποθεσία – είναι πολύ δημοφιλής για να είναι ακίνδυνη. Ακόμα και ο Malcom Gladwell, ένας συγγραφέας που είναι γνωστό ότι εργάζεται από τον καναπέ του και τις καφετέριες, δήλωσε ότι η εργασία από το σπίτι δεν είναι προς το «συμφέρον μας».

Όλοι έχουν άποψη για την εργασία από απόσταση, συμπεριλαμβανομένου και εμού. Από τότε που εντάχθηκα στον εργοδότη μου, την Topia, το 2016, είχα το καλύτερο και από τους δύο κόσμους. Αν και εργάζομαι κυρίως από το γραφείο μας στο Ταλίν της Εσθονίας, τη βάση μου, έχω εργαστεί εξ αποστάσεως από την Ισλανδία, τη Νορβηγία, τη Φινλανδία, την Ιταλία, το Νεπάλ, το Ηνωμένο Βασίλειο και τη Γαλλία. Πιστώνω στην εξ αποστάσεως εργασία την ψυχική μου ευεξία και την ισορροπία της ζωής μου (μην κρίνετε αν δεν έχετε περάσει τον χειμώνα στην Εσθονία).

Επειδή διαχειρίζομαι προϊόντα για την παγκόσμια κινητικότητα των ταλέντων (επαγγελματικά ταξίδια, μετεγκαταστάσεις, κατανεμημένα εργατικά δυναμικά κ.λπ.), μιλάω συχνά με διευθύνοντες συμβούλους και ηγέτες ανθρώπινου δυναμικού που φοβούνται ότι η απομακρυσμένη εργασία είναι μια επερχόμενη καταστροφή. Οι φόβοι τους πηγάζουν σε μεγάλο βαθμό από λανθασμένες υποθέσεις.

Υπόθεση #1: Οι απομακρυσμένοι εργαζόμενοι είναι μη παραγωγικοί

Όταν τα lockdown έκλεισαν τα γραφεία τις πρώτες μέρες της πανδημίας, πολλοί εργοδότες κατέστησαν σαφή τη δυσπιστία τους για την εργασία από απόσταση. Ορισμένοι εφάρμοσαν λογισμικό παρακολούθησης που παρακολουθεί τους εργαζομένους μέσω των επικοινωνιών τους, της χρήσης εφαρμογών και των webcams. Πιο πρόσφατα, ο Elon Musk είπε στους υπαλλήλους της Tesla ότι μπορούν είτε να εργάζονται 40 ώρες την εβδομάδα από ένα γραφείο είτε «…να προσποιηθούν ότι εργάζονται κάπου αλλού».  Τα δεδομένα που συλλέχθηκαν μετά την πανδημία δείχνουν ότι ο Musk κάνει λάθος.

Ο ερευνητής του Στάνφορντ Nick Bloom, ο οποίος μελετά την «εργασία από το σπίτι» από το 2004, διαπιστώνει ότι η απομακρυσμένη εργασία μεταφράζεται σε περισσότερο χρόνο εργασίας. Κατά μέσο όρο, από τα 70 λεπτά που εξοικονομούνται από τη μη μετακίνηση, οι εργαζόμενοι ξοδεύουν 30 λεπτά σε επιπλέον εργασία. Άλλες μελέτες συμφωνούν: Η απομακρυσμένη εργασία είτε δεν έχει αρνητική επίδραση στην παραγωγικότητα είτε τη βελτιώνει ελαφρώς.

Για να είμαστε δίκαιοι, οι άνθρωποι μπορούν να είναι παραγωγικοί σε κάτι που δεν είναι σημαντικό. Δεδομένα από την Qatalag και το GitLab δείχνουν ότι οι απομακρυσμένοι εργαζόμενοι σπαταλούν 67 λεπτά κάθε μέρα για να αποδεικνύουν στους συναδέλφους τους ότι είναι διαθέσιμοι και εργάζονται (για παράδειγμα, δημοσιεύοντας memes στο Slack). Αλλά αυτή η συμπεριφορά λέει περισσότερα για τη διοίκηση και την κουλτούρα της επιχείρησης παρά για την ίδια την απομακρυσμένη εργασία. Εάν οι διευθυντές αντιμετωπίζουν τη διαθεσιμότητα κατά τη διάρκεια αυθαίρετων ωρών ως πιο σημαντική από την επίτευξη ουσιαστικών KPIs, οι εργαζόμενοι θα προσποιούνται 67 λεπτά εργασίας για μια καλή αξιολόγηση, ανεξάρτητα από το πού βρίσκονται.

Για να μην ξεχνιόμαστε, μια έρευνα του 2016 διαπίστωσε ότι κατά τη διάρκεια μιας μέσης οκτάωρης ημέρας, οι εργαζόμενοι σε γραφεία στο Ηνωμένο Βασίλειο πιστεύουν ότι έκαναν μόλις τρεις ώρες «πραγματικής» εργασίας. Είτε γίνεται εξ αποστάσεως είτε αυτοπροσώπως, μια εργασία ουσιαστικά είναι ό,τι η διοίκηση δίνει κίνητρα στους υπαλλήλους να παράξουν.

Υπόθεση #2: Η διασυνοριακή εργασία εξ αποστάσεως είναι ένα ανεξέλεγκτο χάος συμμόρφωσης

Οι εταιρείες συχνά απορρίπτουν τις πολιτικές απομακρυσμένης εργασίας με βάση τον κίνδυνο. Φοβούνται ότι αν επιτραπεί στους υπαλλήλους να εργάζονται από το σπίτι, θα πρόκειται για έναν ολισθηρό δρόμο. Θα καταλήξουν σε γαλλικά σαλέ και ιταλικές βίλες, αποκρύπτοντας την τοποθεσία τους με φόντο Zoom και VPN. Αναπόφευκτα, θα παραβιάσουν τους μεταναστευτικούς νόμους, θα δημιουργήσουν φορολογική έκθεση, θα παραβιάσουν τους εργασιακούς κανονισμούς και θα δημιουργήσουν νομικές οντότητες σε τυχαίες χώρες.

Ιδού η πραγματικότητα: Μόνο λίγοι εργαζόμενοι μπορούν πραγματικά να περάσουν ένα μήνα στο εξωτερικό ή να γίνουν πλήρεις νομάδες. Οι οικογενειακές υποχρεώσεις, τα οικονομικά, η υγεία και τα διαβατήρια περιορίζουν το πόσο ελεύθερα μπορεί κάποιος να ταξιδέψει. Για χάρη του επιχειρήματος, όμως, ας φανταστούμε ότι ένας διευθύνων σύμβουλος ανακοινώνει από καπρίτσιο: «Εργαστείτε από οπουδήποτε θέλετε!». Θα έπρεπε άραγε το τμήμα Ανθρώπινου Δυναμικού να πάθει …καρδιακή προσβολή;

Ας εξετάσουμε πρώτα τον μεταναστευτικό κίνδυνο. Η ομάδα μου στην Topia έχει καταγράψει 69 χώρες όπου πολλοί άνθρωποι μπορούν να εργαστούν εξ αποστάσεως χωρίς μεταναστευτική χορηγία. 21 από αυτές -συμπεριλαμβανομένων της Βραζιλίας, του Καναδά, της Γαλλίας και της Ταϊλάνδης- δεν θεωρούν την προσωρινή εργασία εξ αποστάσεως ως «εργασία» για τους σκοπούς της ανάγκης έκδοσης άδειας εργασίας για μετανάστευση.

Σε άλλες 20 χώρες -όπως η Ισλανδία, η Γερμανία, η Ινδία και η Νέα Ζηλανδία- γίνεται κατανοητό ότι αν ο κύριος λόγος της επίσκεψής σας δεν είναι η εργασία, τότε μπορείτε να εργαστείτε εξ αποστάσεως (κατά τη διάρκεια παρατεταμένων διακοπών, για παράδειγμα). Ελάτε για τα φιόρδ, μείνετε για το WiFi. Περίπου 28 άλλες χώρες προσφέρουν βίζες εξ αποστάσεως εργασίας σε εργαζόμενους. Ποια χώρα δεν θα ήθελε να έρχονται εύποροι εργάτες της γνώσης και να ξοδεύουν χρήματα; Οι ΗΠΑ και η Αυστραλία, απ’ ο,τι φαίνεται.

Έτσι, περίπου το ένα τρίτο των χωρών του κόσμου καλωσορίζει, αν δεν προωθεί την εξ αποστάσεως εργασία. Οι ΗΠΑ είναι μια άλλη ιστορία. Εάν ένας εργαζόμενος ζει στο Ντένβερ του Κολοράντο και περνάει έναν μήνα σε ένα Airbnb σε άλλο σημείο του Κολοράντο, κανένα πρόβλημα. Εάν ο εν λόγω εργαζόμενος στο Κολοράντο κερδίζει πάνω από 3.500 δολάρια ενώ εργάζεται κατά τη διάρκεια των διακοπών του οπουδήποτε στην Καλιφόρνια, για οποιοδήποτε χρονικό διάστημα, οφείλει να καταβάλλει φόρο εισοδήματος στην Καλιφόρνια για την αποζημίωση αυτή. Ο εργοδότης του έχει την υποχρέωση να παρακρατήσει τους ανάλογους φόρους. Κάθε πολιτεία των ΗΠΑ έχει διαφορετικούς κανόνες σχετικά με τη φορολόγηση – εξ ου και η πολυπλοκότητα.

Σε έρευνες που πραγματοποιήσαμε μεταξύ 2020 και 2022, περίπου το ένα τρίτο των εργαζομένων παραδέχτηκε ότι εργάζεται εξ αποστάσεως εκτός της πολιτείας ή της χώρας καταγωγής του, αλλά μόνο το ένα τρίτο αυτών των εργαζομένων δήλωσε ότι ανέφερε όλες αυτές τις ημέρες στο τμήμα Ανθρώπινου Δυναμικού.

Ταυτόχρονα, το 91% των εργαζομένων δήλωσαν ότι αισθάνονται άνετα με τον εντοπισμό της τοποθεσίας τους μέχρι το επίπεδο της πόλης, το οποίο είναι το μόνο που χρειάζεται ένας εργοδότης για να συμμορφωθεί με τους φορολογικούς και μεταναστευτικούς νόμους παγκοσμίως. Το μήνυμα των εργαζομένων προς τους εργοδότες είναι απλό: Κάντε ό,τι χρειάζεστε για τη συμμόρφωση, απλώς μην μας επιβαρύνετε με γραφειοκρατία.

Επομένως, όχι, η συμμόρφωση δεν αποτελεί λόγο απόρριψης της εξ αποστάσεως εργασίας ή της εργασίας από οπουδήποτε. Οι εργοδότες μπορούν να κατευθύνουν τους εργαζομένους στις πολλές τοποθεσίες που καλωσορίζουν τους εργαζόμενους εξ αποστάσεως και να χρησιμοποιούν την τεχνολογία για τη διαχείριση των κινδύνων, αν αυτοί προκύψουν.

Υπόθεση #3: Αργά ή γρήγορα, οι περισσότεροι άνθρωποι θα επιστρέψουν στο γραφείο με πλήρη απασχόληση

Ορισμένοι εργοδότες υποθέτουν ότι η απομακρυσμένη εργασία είναι μια πανδημική μόδα και θέλουν να δουν αυτήν την παλίρροια να γυρίζει. Ακόμη και η Google, προμηθευτής λογισμικού που καθιστά την απομακρυσμένη εργασία παραγωγική και εύκολη, έχει καλέσει τους εργαζόμενους πίσω στο γραφείο (χωρίς ιδιαίτερη επιτυχία). Το ίδιο έχουν κάνει και οι Tesla, Twitter, Apple, Comcast, Shake Shack και άλλες. Σίγουρα, μπορούν να απειλήσουν τους εργαζόμενους που αρνούνται να συμμορφωθούν – αλλά αυτό είναι πιθανό να γυρίσει μπούμερανγκ.

Από τα 125 εκατομμύρια θέσεις εργασίας πλήρους απασχόλησης στην Αμερική, τα 60 εκατομμύρια μπορούν να γίνουν από το σπίτι, σύμφωνα με το Gallup. Με άλλα λόγια, περίπου οι μισές θέσεις εργασίας σε μια προηγμένη οικονομία είναι φιλικές προς την απομακρυσμένη εργασία. Κάθε έρευνα που συναντώ – μεταξύ άλλων από την McKinsey, την Gallup, την Buffer και την Owl Labs – βρίσκει μαζική υποστήριξη για την εργασία από απόσταση. Στην έρευνα της Topia για το 2022, το 94% των υπαλλήλων γνώσης συμφώνησαν ότι θα πρέπει να μπορούν να εργάζονται από οπουδήποτε, αρκεί να κάνουν τη δουλειά τους.

Πόσο σοβαροί είναι οι εργαζόμενοι σε αυτό το θέμα; Στην παγκόσμια έρευνα της πλατφόρμας μισθοδοσίας ADP σε 32.000 εργαζόμενους, το 64% δήλωσε ότι θα εξέταζε το ενδεχόμενο να αναζητήσει νέα θέση εργασίας, αν έπρεπε να επιστρέψει στο γραφείο με πλήρη απασχόληση. Η CareerBuilder αναφέρει ότι οι απομακρυσμένες και ευέλικτες θέσεις εργασίας που έχουν αναρτηθεί στην πλατφόρμα της έλαβαν επτά φορές περισσότερες αιτήσεις από ό,τι οι θέσεις εργασίας στο γραφείο.

Ο καθένας έχει διαφορετικά κίνητρα για να επιθυμεί ευελιξία στον τόπο εργασίας του – αλλά ίσως υπάρχει ένα κοινό στοιχείο. Μπαίνοντας στην πανδημία, οι Αμερικανοί ειδικότερα ήταν όλο και πιο εξαντλημένοι και υπεραπασχολημένοι. Το 2019, περισσότεροι από τους μισούς Αμερικανούς δεν χρησιμοποίησαν τις παροχές διακοπών τους και άφησαν συλλογικά 768 εκατομμύρια ημέρες διακοπών αχρησιμοποίητες (4,9 ημέρες ανά εργαζόμενο). Είτε επρόκειτο για ενοχές είτε για φόβο ότι θα χρησιμοποιούσαν πάρα πολλές «απεριόριστες» ημέρες διακοπών, οι άνθρωποι προσποιούνταν ότι αγαπούσαν το #hustle, λες και η αξία της ζωής τους μπορούσε να μετρηθεί σε ώρες εργασίας.

Στη συνέχεια ήρθε η COVID-19. Οι άνθρωποι ήρθαν αντιμέτωποι με καθημερινές, αναπόφευκτες υπενθυμίσεις της θνητότητάς τους. Κλειδωμένοι και χωρίς να μετακινούνται πλέον, οι εργαζόμενοι στη γνώση είχαν περισσότερο χρόνο και μπορούσαν να επιλέξουν πώς θα τον περάσουν. Αμέτρητοι άνθρωποι απέκτησαν νέα χόμπι και συνήθειες. Οι άνθρωποι επανασυνδέθηκαν με τους αγαπημένους τους (ή εξαφανίστηκαν στις οθόνες τους).

Τότε προέκυψε η συνειδητοποίηση: Αφού δεν χρειάζεται να είμαι στο γραφείο, γιατί πρέπει να είμαι κλεισμένη σε αυτό το πανάκριβο διαμέρισμα της πόλης με τον σύντροφό μου και τα δύο παιδιά μου; Η έξοδος προς μικρές πόλεις, ορεινές κωμοπόλεις και παραθαλάσσια θέρετρα άρχισε.

Λέξεις όπως «αυτονομία» και «ευελιξία» δεν ήταν πλέον κενή εταιρική προπαγάνδα. Οι εργαζόμενοι ασκούσαν και τα δύο μέσω της επιλογής της τοποθεσίας, των ωρών εργασίας και του τρόπου ζωής τους. Κανένας εργοδότης δεν μπορεί να τα αφαιρέσει αυτά χωρίς αντιδράσεις.

Αντιμετωπίζοντας τα δεδομένα, είναι δύσκολο να στοιχηματίσετε ενάντια στην απομακρυσμένη εργασία. Η απομακρυσμένη εργασία δεν είναι μόδα και ούτε καν μια ύφεση είναι πιθανό να το αλλάξει αυτό.

Η απομακρυσμένη εργασία μπορεί να είναι ένα προνόμιο που προορίζεται για τους εργαζόμενους σε υπολογιστές. Παρόλα αυτά, τα προνόμια έχουν τον τρόπο τους να εδραιώνονται. Οι εργαζόμενοι θα θεωρούν όλο και περισσότερο την ευελιξία ως βασικό εργασιακό δικαίωμα, μαζί με το ρεπό και την υγειονομική περίθαλψη. Η 70λεπτη μετακίνηση για να αποσπάται η προσοχή σε ένα θορυβώδες γραφείο θα γίνεται όλο και πιο δύσκολο να δικαιολογηθεί.

Εν τέλει, μια εργάσιμη ημέρα στο τραπέζι της κουζίνας, στο υπόγειο των πεθερικών ή στο Airbnb στο βουνό δεν θα είναι «απομακρυσμένη εργασία». Θα είναι απλώς δουλειά. Έτσι ήταν από την αρχή.

Η Chantel Rowe είναι αντιπρόεδρος διαχείρισης προϊόντων στην Topia.