Ο COVID δεν σας μολύνει μόνο – θα μπορούσε να επανενεργοποιεί ιούς που ήταν αδρανείς στο σώμα σας για χρόνια

της Erin Prater

Είχατε COVID πριν από μερικούς μήνες και αναρρώσατε — αλλά τα πράγματα εξακολουθούν να μην είναι καλά.

Όταν σηκώνεστε όρθιοι, νιώθετε ζαλάδα και η καρδιά σας χτυπάει γρήγορα. Ακόμη και οι εργασίες ρουτίνας σας κάνουν να αισθάνεστε εξαντλημένοι. Και ο άλλοτε καλός ύπνος δεν είναι πλέον αναζωογονητικός.

Long COVID, σωστά; Μπορεί να μην είναι τόσο απλό.

Ένα ήπιο ή ακόμα και ένα ασυμπτωματικό κρούσμα COVID μπορεί να οδηγήσει σε επανενεργοποίηση καταλοίπων ορισμένων ιών που έχετε προηγουμένως εξουδετερώσει, οδηγώντας δυνητικά σε συμπτώματα του Συνδρόμου Χρόνιας Κόπωσης —μια κατάσταση που μοιάζει με long COVID, σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Frontiers in Immunology.

Οι ερευνητές βρήκαν ιούς έρπητα όπως ο Epstein-Barr, ένας από τους παράγοντες που ευθύνονται για τη μονοπυρήνωση, να κυκλοφορούν σε μη εμβολιασμένους ασθενείς που είχαν περάσει COVID. Σε ασθενείς με σύνδρομο χρόνιας κόπωσης, οι αποκρίσεις των αντισωμάτων ήταν ισχυρότερες, υποδηλώνοντας ένα ανοσοποιητικό σύστημα που αγωνίζεται να καταπολεμήσει τους επίμονους ιούς.

Τέτοια παθογόνα μη-COVID έχουν ονομαστεί ως οι πιθανοί ένοχοι πίσω από το σύνδρομο χρόνιας κόπωσης, γνωστό και ως μυαλγική εγκεφαλομυελίτιδα. Η «νεφελώδης» κατάσταση χωρίς ξεκάθαρη αιτία οδηγεί σε συμπτώματα όπως κόπωση, ομίχλη του εγκεφάλου, ζάλη κατά την κίνηση και μη αναζωογονητικό ύπνο.

Τα συμπτώματα πολλών ασθενών με COVID-19 θα μπορούσαν να περιγραφούν ως σύνδρομο χρόνιας κόπωσης, λένε οι ειδικοί. Οι ερευνητές στη μελέτη του Οκτωβρίου υπέθεσαν ότι ο COVID μερικές φορές οδηγεί σε καταστολή του ανοσοποιητικού συστήματος, επιτρέποντας στους λανθάνοντες ιούς που επανενεργοποιούνται από το στρες του COVID να επανακυκλοφορήσουν – ιούς που συνδέονται με συμπτώματα που είναι κοινά στο σύνδρομο χρόνιας κόπωσης και στο long COVID.

Έτσι, o ‘long COVID’ σε ορισμένους μπορεί να μην είναι μια εντελώς νέα ασθένεια, αλλά ακόμα μια μετα-ιική ασθένεια – όπως αυτή που παρατηρήθηκε σε ορισμένους ασθενείς μετά τον Έμπολα, τον αρχικό SARS του 2003-2004 και άλλες λοιμώξεις – που επικαλύπτεται με το Σύνδρομο Χρόνιας Κόπωσης.

Όπως είπε ο κορυφαίος αμερικανός εμπειρογνώμονας μολυσματικών ασθενειών Δρ. Anthony Fauci το 2020, ο long COVID μπορεί «να είναι ένα μετα-ιικό σύνδρομο που σχετίζεται με τον COVID-19».

Είναι πιθανό ο COVID να επανενεργοποιεί λανθάνοντες ιούς σε τουλάχιστον μια κατηγορία ασθενών με long COVID, προκαλώντας συμπτώματα του Συνδρόμου Χρόνιας Κόπωσης, δήλωσε στο Fortune η Δρ. Alba Miranda Azola, συνδιευθύντρια της κλινικής long COVID στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Johns Hopkins.

Αλλά η κλινική της δεν κάνει τεστ για επανενεργοποιημένους ιούς σε ασθενείς με long COVID. Δεν πιστεύει ότι η πιθανότητα τέτοιοι ιοί να προκαλούν συμπτώματα σε ασθενείς είναι λόγος για να χορηγηθούν σε αυτούς τους ασθενείς αντιιικά ή αντιβιοτικά, τα οποία μπορεί να οδηγήσουν σε ανεπιθύμητες παρενέργειες.

«Δεν έχουμε αρκετά στοιχεία για να υποστηρίξουμε αυτή τη θεραπεία», είπε.

Άλλοι γιατροί έχουν συνταγογραφήσει τέτοιες θεραπείες για ασθενείς με long COVID και αυτοί οι ασθενείς δεν είδαν μεγάλη βελτίωση, πρόσθεσε η Azola. Πρόσφατα ρώτησε έναν συνάδελφό της ειδικό σε μολυσματικές ασθένειες εάν ήταν καθιερωμένη πρακτική να γίνονται εξετάσεις και να θεραπεύονται λανθάνοντες ιοί σε ασθενείς με long COVID.

«Ακόμα δεν το κάνουμε αυτό», θυμάται να λέει.

Ο Δρ. Nir Goldstein, πνευμονολόγος στο National Jewish Health στο Ντένβερ, ο οποίος διευθύνει την κλινική long COVID του νοσοκομείου, είπε ότι δεν είναι ακόμη σαφές ποιος είναι ο ρόλος των λανθανόντων ιών στο long COVID. Αυτό συμβαίνει επειδή η εκκολαπτόμενη κατάσταση είναι μια τόσο περίπλοκη και ποικίλη διαταραχή.

Δεν έχει συμφωνηθεί παγκοσμίως ένας συναινετικός ορισμός για το long COVID. Έχουν εντοπιστεί εκατοντάδες πιθανά συμπτώματα, επισημαίνει – και καμία ερμηνεία δεν μπορεί να τα εξηγήσει όλα.

«Μπορεί να υπάρχει συσχέτιση, αλλά είναι πολύ δύσκολο να γνωρίζουμε την αιτία», είπε ο Goldstein. «Θα μπορούσε να είναι το αντίστροφο – μπορεί να είναι ότι ο COVID για μεγάλο χρονικό διάστημα προκαλεί επανενεργοποίηση, όχι ότι η επανενεργοποίηση προκαλεί long COVID».

Ο Δρ. Παναγής Γαλιατσάτος, επίκουρος καθηγητής στο τμήμα πνευμονολογίας και εντατικής θεραπείας του Johns Hopkins που θεραπεύει ασθενείς με long COVID, δεν εξετάζει τακτικά τους ασθενείς του για λανθάνοντες ιούς, δεδομένου ότι οι περισσότεροι ανταποκρίνονται καλά στις θεραπείες που χρησιμοποιεί η κλινική του.

«Εάν ένας ασθενής δεν ανταποκριθεί στη θεραπεία, ίσως κάνουμε εξετάσεις για άλλα πράγματα», είπε.

Υπάρχει μεγάλη πιθανότητα ο COVID να αποδυναμώνει το ανοσοποιητικό σύστημα «πολλών ανθρώπων», πρόσθεσε ο Γαλιατσάτος.

«Πιστεύω ότι η ανοσοανεπάρκεια – όταν υπάρχει, είναι παροδική – επιτρέπει σε αυτούς τους ιούς να επανεμφανιστούν», είπε.

Οι επιστήμονες εξακολουθούν να είναι αβέβαιοι εάν ιοί όπως ο Epstein-Barr απλώς προκαλούν το Σύνδρομο Χρόνιας Κόπωσης ή διατηρούν τα συμπτώματα, επισημαίνει η μελέτη του Οκτωβρίου. Ομοίως, οι ερευνητές εξακολουθούν να μην είναι βέβαιοι ποιος είναι, αν υπάρχει, ο ρόλος που παίζουν οι λανθάνοντες ιοί —συμπεριλαμβανομένου, ενδεχομένως, του ίδιου του SARS-CoV-2— στην ανάπτυξη του long COVID.

Με τόσο λίγα στοιχεία που είναι γνωστά τόσο για το long COVID όσο και για το Σύνδρομο Χρόνιας Κόπωσης, δεν έχει σημασία τι από τα δύο έχει κάποιος ασθενής, λένε οι ειδικοί — τουλάχιστον όχι αυτή τη στιγμή. Αν και τα συμπτώματα και των δύο μπορούν να αντιμετωπιστούν, δεν υπάρχει συγκεκριμένο φάρμακο για κανένα από τα δύο, επειδή η αιτία – ή οι αιτίες – παραμένουν άγνωστες.

«Είναι ο κύριος λόγος για τον οποίο δεν ζητάω καν το τεστ», σημειώνει η Azola σχετικά με τις εξετάσεις αντισωμάτων για πιθανούς λανθάνοντες ιούς σε ασθενείς με long COVID. «Δεν υπάρχει θεραπεία που να στοχεύει στο Σύνδρομο Χρόνιας Κόπωσης. Σίγουρα υπάρχουν αγωγές που μπορούν να βοηθήσουν στη διαχείριση των συμπτωμάτων και να βελτιώσουν την ποιότητα ζωής, αλλά δεν είναι θεραπευτικές».

Η οριοθέτηση των δύο συνθηκών θα μπορούσε να έχει σημασία στο μέλλον, είπε ο Goldstein, εάν οι ερευνητές μπορέσουν να αποδείξουν ότι οι συνθήκες προκαλούνται από υπολειμματικούς ιούς και αναπτύξουν έναν τρόπο για την εξάλειψή τους.

Η Azola έχει αρκετούς ασθενείς που είχαν διαγνωστεί με Σύνδρομο Χρόνιας Κόπωσης πριν από τον COVID, μετά από λοιμώξεις από τον ιό Epstein-Barr ή τη γρίπη H1N1. Κόλλησαν τον COVID και τώρα τα συμπτώματα χρόνιας κόπωσης είναι πολύ χειρότερα, λέει.

Ο Γαλιατσάτος, από το Johns Hopkins, ελπίζει ότι ο νέος χρόνος θα φέρει ανακαλύψεις για το long COVID, συμπεριλαμβανομένης μιας βαθύτερης κατανόησης της πάθησης και των εξατομικευμένων θεραπειών — ενδεχομένως μέχρι το τέλος του 2023.

Το Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ στρατολογεί εθελοντές για μια μελέτη που βασίζεται σε μια θεωρία παρόμοια με αυτή της μελέτης του Οκτωβρίου – ότι ο long COVID προκαλείται από επίμονα ιικά υπολείμματα του ιού SARS-CoV-2, ο οποίος προκαλεί τον COVID, μετά από οξεία μόλυνση. Θα προσπαθήσει να προσδιορίσει εάν το αντιιικό φάρμακο Paxlovid ανακουφίζει τα συμπτώματα του long COVID μειώνοντας ή εξαλείφοντας αυτήν την ιική δεξαμενή.

«Αρχίζουμε να περνάμε αργά στη φάση της δοκιμαστικής θεραπείας», καταλήγει η Azola.