Αριστοτέλης Χαντάβας: H πράσινη μετάβαση και το νέο επενδυτικό σχήμα της Enel στην Ελλάδα
Ο επικεφαλής Ευρώπης της Enel Green Power και Πρόεδρος της SolarPower Europe έχει ένα μεγάλο προσόν. Βλέπει το δάσος, αλλά βλέπει και το δέντρο. Κι αυτό του δίνει τη δυνατότητα να αναλύει, να συνθέτει και να παίρνει αποφάσεις με ταχύτητα και αποτελεσματικότητα. «Κάποιοι ισχυρίζονται ότι οι μηχανικοί είναι καλοί γι’ αυτές τις θέσεις» μου είχε πει χαμογελώντας παλιότερα και η πορεία της Enel Green Power Hellas στα χρόνια που ακολούθησαν τον δικαιώνει. Για τον Αριστοτέλη Χαντάβα, έχοντας εργαστεί χρόνια στο εξωτερικό σε θέσεις ευθύνης, προτεραιότητα στην Ελλάδα σήμερα είναι η επιτάχυνση των ρυθμιστικών και νομοθετικών πρωτοβουλιών για την αποθήκευση ενέργειας και το repowering, κινήσεις που θα φέρουν γρήγορα μεγάλες επενδύσεις. Αιχμή του δόρατος, μεταξύ άλλων, για την Enel Green Power, το stewardship model που θα ξεκλειδώσει για Ελλάδα και Αυστραλία επενδύσεις περίπου 15 δισ. μέσα στα επόμενα χρόνια.
Τον τελευταίο χρόνο ο πόλεμος στην Ουκρανία πυροδότησε μια άνευ προηγουμένου ενεργειακή κρίση και έντονες πληθωριστικές πιέσεις. Πού βρισκόμαστε τώρα και τι σας απασχολεί περισσότερο;
Ήταν ένα γεγονός που σίγουρα σηματοδότησε την προηγούμενη χρονιά και επαναπροσδιόρισε το ενεργειακό τοπίο σε όλη την Ευρώπη, αλλά και στη χώρα μας. Αυτό το οποίο φάνηκε ξεκάθαρα είναι ότι η ενεργειακή ανεξαρτησία μιας χώρας, αλλά και μιας ολόκληρης ηπείρου, σημαίνει πρακτικά γεωπολιτική σταθερότητα. Εφόσον είμαστε αναγκασμένοι να εισάγουμε ενέργεια, σε οποιοδήποτε γεωπολιτικό γεγονός είμαστε ευάλωτοι ως προς την ενεργειακή μας επάρκεια. Γι’ αυτό το λόγο, πρέπει να πάρουμε τα μέτρα μας και να κάνουμε καθοριστικά βήματα επιταχύνοντας την πράσινη μετάβαση. Απαιτείται η προτεραιοποίηση εφαρμογής λύσεων οι οποίες θα φέρουν άμεσο αποτέλεσμα.
Αναφορικά με την εισβολή, πρόκειται για ένα ιστορικό γεγονός το οποίο δυστυχώς ακόμη είναι σε εξέλιξη και χιλιάδες άνθρωποι βρίσκονται καθημερινά σε κίνδυνο. Παράλληλα η πληττόμενη χώρα έχει τεράστιες ενεργειακές ανάγκες. Ως SolarPower Europe, έχουμε λάβει πρωτοβουλίες για την στήριξη της Ουκρανίας με σημαντικές δωρεές, ενώ ως όμιλος Enel ανακοινώσαμε στις Βρυξέλλες μια πολύ μεγάλη δωρεά που έτυχε θερμής αποδοχής τόσο από τους Ευρωπαϊκούς θεσμούς, όσο και από την χώρα της Ουκρανίας. Δωρίσαμε περίπου 5.700 φωτοβολταϊκά πάνελ που θα στηρίξουν την ενεργειακή αυτονομία της χώρας σε μια τόσο κρίσιμη στιγμή.
Αναφέρεστε στην επείγουσα ενεργειακή ανεξαρτησία της Ευρώπης και, βεβαίως, της Ελλάδας. Είναι ανάγκη να προχωρήσουμε άμεσα, όπως λέτε, σε πράσινες επενδύσεις. Ποιος μπορεί και πόσο άμεσα να τις υλοποιήσει στη χώρα μας;
Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, όπως ο ήλιος και ο άνεμος που βρίσκονται σε αφθονία στο μεγαλύτερο μέρος της Ευρώπης και ειδικά στην Ελλάδα, είναι μονόδρομος για να γίνουμε ενεργειακά ανεξάρτητοι. Το θέμα είναι πόσο γρήγορα μπορούμε να προχωρήσουμε και αυτό προϋποθέτει γενναία βήματα, ρυθμιστικές και νομοθετικές πρωτοβουλίες, οι οποίες θα ξεκλειδώσουν νέες, μεγάλης κλίμακας επενδύσεις. Χρειάζεται να απαγκιστρωθούμε από τη θεωρία και να περάσουμε στην πράξη, να αποδεχτούμε ότι πραγματικά χρειαζόμαστε πράσινη ενέργεια όσο το δυνατόν γρηγορότερα. Σε αυτό το πλαίσιο, πρέπει να εμπιστευθούμε εταιρίες και επενδυτές, οι οποίοι έχουν μια συγκεκριμένη ιστορία και τεχνογνωσία και έχουν αποδείξει ότι μπορούν να συμβάλουν στην ενεργειακή μετάβαση. Η Enel Green Power, για παράδειγμα, δραστηριοποιείται στην Ελλάδα τα τελευταία 15 χρόνια, έχοντας κατασκευάσει περισσότερα από 60 έργα σε 24 νομούς. Έχουμε αποδείξει ότι εμπιστευόμαστε τη χώρα ακόμα και στις δύσκολες στιγμές με ενδεικτικό παράδειγμα την επένδυση στον Καφηρέα, το μεγαλύτερο εν λειτουργία αιολικό πάρκο στην Ελλάδα.
Το ισχύον νομοθετικό πλαίσιο και οι ρυθμιστικές αρχές βοηθούν προς αυτή την κατεύθυνση;
Η αλήθεια είναι ότι τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει προσπάθειες και βλέπουμε μία φιλοεπενδυτική τάση από την πολιτική ηγεσία. Η αλλαγή νοοτροπίας πυροδότησε ένα αρκετά μεγάλο επενδυτικό ενδιαφέρον, ωστόσο δεν υπήρχε το πλαίσιο στην αγορά, έτσι ώστε να εναρμονίσει το ενδιαφέρον αυτό με τις προτεραιότητες των επενδυτών. Είμαστε μία χώρα με ιδιαίτερη μορφολογία και σε συνδυασμό με τα δίκτυα τα οποία δεν επαρκούν, οι συνθήκες οδηγούν τους θεσμικούς φορείς να παρεμβαίνουν και να ορίζουν προτεραιότητες στις συνδέσεις σε συγκεκριμένα έργα. Θεωρώ ότι αυτό είναι μία λύση πρόσκαιρη. Πρέπει να υπάρξουν αρκετές ακόμη πρωτοβουλίες, ρυθμιστικές και νομοθετικές, ιδιαίτερα σε τομείς οι οποίοι είναι απολύτως απαραίτητοι για τη χώρα μας.
Αν καταλαβαίνω καλά, αναφέρεστε στην αποθήκευση και τη σύνδεση έργων με το δίκτυο;
Στα δύο θέματα έχουν γίνει κάποια βήματα, αλλά θεωρώ ότι είμαστε ακόμα σε πολύ πρώιμο στάδιο.
Πέραν της επιτακτικής ανάγκης για ενεργειακή αυτονομία που επιτάσσει αποφάσεις προς αυτή την κατεύθυνση, σήμερα έχουμε τη χρυσή ευκαιρία να δημιουργήσουμε το κατάλληλο πλαίσιο που θα προσελκύσει τέτοιες επενδύσεις, οι οποίες συνεισφέρουν συγχρόνως και στη μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος.
Εσείς, ως Enel Green Power, τι εισηγείστε προκειμένου να μπούμε σε έναν ταχύ ρυθμό επενδύσεων σε ΑΠΕ και σε αποθήκευση ενέργειας, καθώς συχνά αναφέρεστε σε repowering και υβριδοποίηση;
Θα ήθελα να τονίσω τρία ζητήματα: την αποθήκευση, το repowering και την υβριδοποίηση. Κατ’ αρχάς όσο πιο φιλόδοξα προχωρήσουμε στο κομμάτι της αποθήκευσης στη χώρα μας, τόσο πιο γρήγορα θα μπορέσουμε να κάνουμε επενδύσεις σε ΑΠΕ. Επιπλέον, επειδή στην Ελλάδα είχαμε την ευτυχία να έχουμε τα πρώτα έργα παραγωγής αιολικής ενέργειας ήδη από τη δεκαετία του ‘80, σε αντίθεση με άλλες χώρες που ξεκίνησαν μόλις το 2000, υπάρχουν κάποιες θέσεις υψηλού ενεργειακού δυναμικού τις οποίες έχουν καταλάβει έργα παλαιάς τεχνολογίας. Σε αυτές τις θέσεις, προτείνουμε να αξιοποιηθούν οι σύγχρονες τεχνολογίες οι οποίες θα οδηγήσουν σε σημαντική αύξηση της παραγόμενης ενέργειας. Αυτό είναι το repowering. Τέλος, έχει παρατηρηθεί ότι τα υφιστάμενα αιολικά, ανάλογα με το πόσο ευάερη είναι η τοποθεσία, είναι εφικτό να παράξουν ρεύμα ίσο με το 25%, το 30% ή και το 35% της ισχύος τους. Εμείς τι προτείνουμε; Ότι αν σε αυτή τη θέση δοθεί η δυνατότητα να προσθέσεις και άλλες τεχνολογίες, για παράδειγμα αν σε ένα αιολικό πάρκο, στην έκταση κάτω από τις ανεμογεννήτριες, τοποθετήσουμε ένα μικρό φωτοβολταϊκό ή και μία μπαταρία, αυτομάτως το έργο αυτό μεγιστοποιεί την ενεργειακή απόδοσή του. Αυτή είναι η υβριδοποίηση.
Είναι ένα καλό παράδειγμα προς αυτή την κατεύθυνση ο Καφηρέας;
Βεβαίως. Ο αέρας στη Νότια Εύβοια, όπου βρίσκεται ο Καφηρέας, είναι πολύ ισχυρός. Το νιώθουμε όλοι μας όταν ταξιδεύουμε με το πλοίο, στην ευρύτερη περιοχή του Κάβο Ντόρο. Προκειμένου να παράξει ένα καινούργιο αιολικό πάρκο, σε άλλη θέση, την ίδια ποσότητα ενέργειας με τον Καφηρέα, σίγουρα θα χρειαστεί πολύ μεγαλύτερη εγκατεστημένη ισχύ. Αντ’ αυτού, εμείς προτείνουμε τη μεγιστοποίηση της παραγωγής σε υφιστάμενα έργα.
Υπάρχει πλαίσιο προς αυτή την κατεύθυνση;
Αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει θεσμικό πλαίσιο, παρότι ο Κανονισμός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οποίος είναι σε ισχύ από το Δεκέμβριο, αναφέρει ότι το repowering πρέπει να επιταχυνθεί σε όλες τις χώρες και συγκεκριμένα ότι η αδειοδοτική διαδικασία πρέπει να ολοκληρώνεται μέσα σε τρεις μήνες. Εμείς ακόμα δεν έχουμε ξεκινήσει να επεξεργαζόμαστε κάποιο συγκεκριμένο πλαίσιο, χάνοντας πολύτιμο χρόνο.
Κύριε Χαντάβα, η ενέργεια προερχόμενη από ανανεώσιμες πηγές είναι πιο φθηνή και για τον καταναλωτή;
Πρωτίστως για τον καταναλωτή! Φανταστείτε ότι το 58% των επιδοτήσεων στους λογαριασμούς του ηλεκτρικού ρεύματος, προήλθε αποκλειστικά από τις ΑΠΕ, μέσω του πλεονάσματος του ΕΛΑΠΕ (Ειδικός Λογαριασμός Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας).
Άρα οι κρατικές επιδοτήσεις προήλθαν από τις ΑΠΕ;
Ναι, προήλθαν κατά μεγάλο βαθμό από τις ΑΠΕ. Γιατί είναι φθηνότερες εκ των πραγμάτων. Από εκεί και πέρα, σίγουρα οι εξελίξεις διαδραματίζονται με πιο αργούς ρυθμούς απ’ όσο επιβάλουν οι ανάγκες. Για μένα, εκτός από τα ζητήματα της αποθήκευσης και της υβριδοποίησης, στα οποία αναφερθήκαμε πριν, κρίσιμο σημείο θεωρώ την προτεραιοποίηση των επενδύσεων, καθώς η αλλαγή του πλαισίου το προηγούμενο χρονικό διάστημα δημιούργησε σημαντικό επενδυτικό ενδιαφέρον. Τώρα είναι η στιγμή να συνειδητοποιήσουμε ποιοι πραγματικά μπορούν να φέρουν σε πέρας τα απαραίτητα έργα, πόσο γρήγορα και πόσο αποφασιστικά μπορούν να προχωρήσουν τις επενδύσεις. Γιατί, δυστυχώς, όπου υπάρχει έντονο επενδυτικό ενδιαφέρον, υπάρχει και ένα συνονθύλευμα από αξιόπιστους και μη επενδυτές, εκ των οποίων οι τελευταίοι προσπαθούν να επωφεληθούν μέσα από μία δευτερογενή αγορά.
Πώς μπορεί να γίνει, κατά τη γνώμη σας, αυτό το «ξεσκαρτάρισμα» των επενδυτών;
Κατά την προσωπική μου άποψη, οι αξιόπιστοι και μη επενδυτές μπορούν να διαχωριστούν πολύ εύκολα, με συγκεκριμένα στοιχεία και προϋποθέσεις. Είμαστε πολύ τυχεροί ως χώρα στο πεδίο των ΑΠΕ, καθώς δραστηριοποιούνται αρκετές από τις μεγαλύτερες και πιο αξιόπιστες εταιρείες του πλανήτη στο χώρο της ενέργειας, όπως η Enel Green Power. Όλοι μαζί μπορούμε να τρέξουμε το project «πράσινη μετάβαση» και να φέρουμε άμεσα τα μετρήσιμα και επιθυμητά αποτελέσματα.
Άρα, πολιτική βούληση και διευκόλυνση των επενδυτών;
Διευκόλυνση των πολιτών επί της ουσίας. Γιατί όσο πιο γρήγορα επενδύσουμε σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, τόσο πιο γρήγορα θα δημιουργήσουμε ένα ενεργειακά ανεξάρτητο κράτος και θα δώσουμε ακόμη πιο οικονομική ενέργεια στα νοικοκυριά και στις επιχειρήσεις.
Για την Enel Green Power, ποια είναι τα κίνητρα για να συνεχίσει να επενδύει στην Ελλάδα;
Η εταιρεία μας επενδύει στην Ελλάδα εδώ και 15 χρόνια, όπως προείπαμε. Η Ελλάδα έχει άπλετο αιολικό και ηλιακό δυναμικό. Διαθέτει επίσης ένα πολύ καλό εργατικό δυναμικό και νέες και νέους με ταλέντο. O όμιλος της Enel και ειδικότερα η Enel Green Power «αγαπάει» την Ελλάδα! Ωστόσο, θεωρούμε ότι θα μπορούσαν να είχαν γίνει μεγαλύτερα βήματα για να δημιουργηθεί ένα σοβαρό και δίκαιο επενδυτικό περιβάλλον, όπου θα νιώθαμε μεγαλύτερη ασφάλεια. Κάποιες μεταρρυθμίσεις θα μπορούσαν να είχαν προχωρήσει ταχύτερα. Φυσικά, έχουν γίνει σημαντικά βήματα και ευχόμαστε να συνεχίσουμε προς αυτή τη θετική κατεύθυνση.
Με την ολοκλήρωση της επένδυσης στην Κοζάνη, η εγκατεστημένη ισχύς της Enel Green Power, στην Ελλάδα θα φτάσει τα 551 MW. Σε τι φάση βρίσκεται το έργο και ποια είναι τα επόμενα βήματα;
Το έργο αυτό, στην Κοζάνη, είναι η πιο πρόσφατη μεγάλη μας επένδυση, με την οποία θα ξεπεράσουμε τα 550 MW εγκατεστημένης ισχύος. Επιπλέον της συμβολής του στην ενεργειακή ανεξαρτησία της χώρας το έργο είναι ιδιαίτερα καθοριστικό, καθώς βρίσκεται στην ευρύτερη περιοχή απολιγνιτοποίησης της Δυτικής Μακεδονίας, η οποία συνεχίζει να «κουβαλάει» το βάρος της προμήθειας ρεύματος στη χώρα. Η πρώτη φάση του έργου, ισχύος 70 MW, θα ολοκληρωθεί το 2023 και η δεύτερη φάση, με 25 MW ακόμα, στις αρχές του 2024. Με το πέρας αυτού του διαστήματος η Enel Green Power θα έχει μόνο στην ευρύτερη περιοχή της Κοζάνης έργα 140 MW εγκατεστημένης ισχύος.
Στο πλαίσιο του επιχειρηματικού πλάνου σας για την επόμενη διετία έχουν προαναγγελθεί αλλαγές στο μετοχικό σχήμα της Enel Green Power Hellas. Επιβεβαιώνετε την είσοδο στρατηγικού επενδυτή και πότε;
Σωστά. Η επίσημη ανακοίνωση πραγματοποιήθηκε το Νοέμβριο του 2022 στη Ρώμη, από τον CEO μας, Francesco Starace, στο πλαίσιο του Capital Markets Day, στην διάρκεια του οποίου ανακοινώθηκαν τα αποτελέσματα και τα επόμενα βήματα της στρατηγικής μας. Εκεί ανακοινώθηκε ότι η Enel αναμένεται να επενδύσει άλλα 37 δισ. ανά τον κόσμο μεταξύ του 2023 και του 2025 και στο πλαίσιο αυτό η Ελλάδα και η Αυστραλία θα προχωρήσουν με το μοντέλο του stewardship. Με άλλα λόγια, αποφασίσαμε να εξετάσουμε την εύρεση ενός στρατηγικού συνεταίρου, με τον οποίο θα συνεργαστούμε ώστε να υλοποιήσουμε με ταχύτερο ρυθμό το επενδυτικό μας πλάνο στην Ελλάδα. Στη χώρα μας, υπήρξε πολύ μεγάλο ενδιαφέρον από σημαντικούς επενδυτές παγκοσμίου φήμης και σήμερα βρισκόμαστε σε ένα ώριμο στάδιο επιλογής. Τους επόμενους μήνες εκτιμώ ότι θα προβούμε σε σημαντικές ανακοινώσεις.
Θα είναι εταιρεία στον χώρο της ενέργειας;
Έχουμε διαφορετικές εναλλακτικές αυτή τη στιγμή, ωστόσο ως βιομηχανικός partner που διαθέτει τη τεχνογνωσία και εμπειρία της αγοράς, στρεφόμαστε κυρίως σε οικονομικούς συνεργάτες.
Δίνετε ως όμιλος πολύ μεγάλη σημασία σε αυτό που ονομάζετε creating shared value, στη δημιουργία αμοιβαίας αξίας στην τοπική κοινωνία των περιοχών που δραστηριοποιείστε. Είστε ευχαριστημένος από το CSV αποτύπωμα της Enel Green Power στις τοπικές κοινωνίες;
Πράγματι, έχουμε αναλάβει πάρα πολλές πρωτοβουλίες – ειδικότερα από το 2018 και μετά – που συνέβαλαν στη καθιέρωση ισχυρών σχέσεων με τις τοπικές κοινωνίες, ακόμα και σε περιπτώσεις που οι τοπικές κοινωνίες δεν ήταν εξαρχής φιλικές με το εκάστοτε έργο μας. Στην πορεία, βλέποντας τα οφέλη των συγκεκριμένων δράσεων της εταιρείας μας, αναγνώρισαν την αξία τους. Ενδεικτικά παραδείγματα κοινωνικών πρωτοβουλιών είναι έργα προστασίας του περιβάλλοντος και βιοποικιλότητας, υποδομών που συνδέονται με τον τουρισμό, και άλλα.
Για ποιες από τις πρωτοβουλίες αυτές είστε περισσότερο υπερήφανος;
Τρεις είναι αυτές που θα ξεχώριζα. Η πρώτη είναι στον Καφηρέα και πρόκειται για την αναδάσωση του ιστορικού αιωνόβιου δάσους του Καστανόλογγου, το οποίο τα τελευταία 50 χρόνια έχει συρρικνωθεί κατά 40% και θα μπορούσε να είχε εξαφανιστεί σε λίγα χρόνια. Σε πρώτο στάδιο αναπτύχθηκαν νέες καστανιές σε φυτώριο και σε δεύτερο στάδιο τις μεταφυτεύουμε στο δάσος. Συνολικά, λοιπόν, θα φέρουμε νέα ζωή σε 640 στρέμματα, έκταση περίπου αντίστοιχη με 90 γήπεδα ποδοσφαίρου! Το project προχωράει και ήδη έχουμε φυτέψει αρκετές χιλιάδες ρίζες. Η δεύτερη σημαντική πρωτοβουλία είναι το Vamvakies, a social green project που υλοποιούμε στην Κοζάνη, στις εγκαταστάσεις του ομώνυμου φωτοβολταϊκού μας πάρκου, με στόχο να υποστηρίξει όσες και όσους ενδιαφέρονται για την επιμόρφωση, την επιχειρηματικότητα και κατά επέκταση τη σταδιοδρομία στον κλάδο της αγροδιατροφής. Το πρόγραμμα βασίζεται σε 2 πυλώνες. Από την μία την ενδυνάμωση μίας μικρής ομάδας γυναικών για να καλλιεργήσουν φυτά στο φωτοβολταϊκό μας πάρκο και από την άλλη στην παροχή δωρεάν εκπαιδευτικών σεμιναρίων σε όλους τους Δημότες Κοζάνης με στόχο την ανάπτυξη των δεξιοτήτων τους. Εκτιμούμε ότι φέτος θα έχουμε την πρώτη σοδειά. Το τρίτο δεν αφορά κάποιο έργο μας αλλά μία συνολική πρωτοβουλία στην οποία πρωταγωνιστές είναι το πιο σημαντικό asset μας, οι εργαζόμενοί μας. Ξεκινήσαμε φέτος ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα εταιρικού εθελοντισμού, με στοχευμένες δράσεις με κοινωνικό αντίκτυπο, στο οποίο συμμετέχω και εγώ με πολύ μεγάλη χαρά. Νιώθουμε υπερήφανοι που προσφέρουμε σε τρίτους και παράλληλα ενδυναμώνουμε την εταιρική μας κουλτούρα.
Θα ήθελα να κλείσουμε με το μείζον θέμα της κλιματικής κρίσης. Είναι κοινός τόπος ότι για την αντιμετώπισή της είναι αναγκαίος ο επανασχεδιασμός των πολιτικών με βάση το τρίγωνο «κλίμα, ενέργεια, ανταγωνιστικότητα». Υπάρχουν γρήγορες λύσεις;
Σαφώς η κλιματική κρίση θα πρέπει να είναι η προτεραιότητά μας. Αυτή τη χρονική στιγμή δεν έχουμε να φοβηθούμε εξωγενείς παράγοντες, όπως ήταν η ευρωπαϊκή επιτήρηση τα προηγούμενα χρόνια. Υπάρχει ενδιαφέρον, υπάρχουν κεφάλαια από επενδυτές και πρέπει να βοηθήσουμε ώστε τα σχέδια να γίνουν πραγματικότητα. Η αποθήκευση ενέργειας, το repowering και η υβριδοποίηση, όπως και η προτεραιοποίηση της ενίσχυσης των υποδομών δικτύου είναι τομείς που μπορούν να φέρουν πολύ γρήγορα επενδύσεις με πολύ μικρό περιβαλλοντικό αποτύπωμα. Παράλληλα προς την ίδια κατεύθυνση θα πρέπει να διοχετευθούν και τα ευρωπαϊκά κονδύλια ώστε η υλοποίηση των επενδύσεων να επιταχυνθεί.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ΕΙΔΗΣΕΙΣ:
