Η Ευρώπη έχει γίνει «ουρά» των ΗΠΑ – Αδυσώπητα μεγάλο το χάσμα 

Στο χάσμα, οικονομικό και πολιτικό, που πλέον χωρίζει την Ευρωπαϊκή Ένωση από τις ΗΠΑ αναφέρεται με άρθρο του ο γνωστός αρθρογράφος των Financial Times, Gideon Rachman… Και οι διαπιστώσεις… τρομάζουν. Ειδικότερα, σύμφωνα με τον Rachman, «Ο πόλεμος της Ουκρανίας αναβίωσε τη διατλαντική συμμαχία.

Αλλά η σχέση μεταξύ των ΗΠΑ και των Ευρωπαίων συμμάχων τους γίνεται ολοένα και πιο προβληματική. Η οικονομία των ΗΠΑ είναι πλέον σημαντικά πιο πλούσια από αυτής της ΕΕ ή της Βρετανίας – και το χάσμα αυξάνεται. Αυτή η κατάσταση έχει αντίκτυπο πολύ πέρα από το βιοτικό επίπεδο των πολιτών.

Η εξάρτηση της Ευρώπης από τις ΗΠΑ για τεχνολογία, ενέργεια, κεφάλαια και στρατιωτική προστασία υπονομεύει σταθερά οποιεσδήποτε φιλοδοξίες μπορεί να έχει η Γηραιά Ήπειρος για «στρατηγική αυτονομία». Το 2008, οι οικονομίες της ΕΕ και των ΗΠΑ είχαν περίπου το ίδιο μέγεθος.

Αλλά από την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση και μετά, οι οικονομίες τους έχουν αποκλίνει δραματικά. Όπως επισημαίνουν οι Jeremy Shapiro και Jana Puglierin του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Εξωτερικών Σχέσεων, «το 2008, η οικονομία της ΕΕ ήταν κάπως μεγαλύτερη από την αμερικανική: 16,2 τρισεκ. δολαρίων έναντι 14,7 τρισεκ. δολαρίων.

Μέχρι το 2022, η οικονομία των ΗΠΑ είχε αυξηθεί στα 25 τρισεκ. δολάρια, ενώ η ΕΕ και το Ηνωμένο Βασίλειο μαζί είχαν φτάσει μετά βίας τα 19,8 τρισ. δολάρια. Η οικονομία της Αμερικής είναι τώρα σχεδόν κατά το ένα τρίτο μεγαλύτερη… Πιο συγκεκριμένα, είναι κατά 50% μεγαλύτερη από την ΕΕ, χωρίς το Ηνωμένο Βασίλειο»

Στοιχεία…

Τα στοιχεία είναι συγκλονιστικά. Το υπόβαθρό τους είναι μια εικόνα μιας Ευρώπης που έχει μείνει πίσω – σε όλους τους τομείς. Το ευρωπαϊκό τεχνολογικό τοπίο κυριαρχείται από αμερικανικές εταιρείες όπως η Amazon, η Microsoft και η Apple.

Οι επτά μεγαλύτερες εταιρείες τεχνολογίας στον κόσμο, με βάση την κεφαλαιοποίηση της αγοράς, είναι όλες αμερικανικές. Υπάρχουν μόνο δύο ευρωπαϊκές εταιρείες στις κορυφαίες 20: η ASML και η SAP.

Ενώ η Κίνα έχει αναπτύξει τους δικούς της εγχώριους τεχνολογικούς γίγαντες, οι Ευρωπαίοι πρωταθλητές συχνά εξαγοράζονται από αμερικανικές εταιρείες. Το Skype εξαγοράστηκε από τη Microsoft το 2011. Η DeepMind εξαγοράστηκε από την Google το 2014. Η ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης είναι επίσης πιθανό να κυριαρχείται από αμερικανικές και κινεζικές εταιρείες.

Τα κορυφαία πανεπιστήμια που θα έπρεπε να τροφοδοτούν τον αγωγό των νεοφυών επιχειρήσεων τεχνολογίας στις ΗΠΑ δεν υπάρχουν στην ΕΕ.

Η κατάταξη της Σαγκάης και του THE των κορυφαίων πανεπιστημίων του κόσμου έχουν και τα δύο μόνο ένα ίδρυμα της ΕΕ στα 30 κορυφαία. (Η Βρετανία τα πηγαίνει καλύτερα — χάρη στα Cambridge, Oxford, Imperial και άλλα.) Το 1990, η Ευρώπη παρήγε το 44% των ημιαγωγών παγκοσμίως.

Αυτό το ποσοστό είναι τώρα 9% σε σύγκριση με 12% για την Αμερική. Τόσο η ΕΕ όσο και οι ΗΠΑ σπεύδουν να αναπτύξουν τις δυνατότητές τους.

Ωστόσο, ενώ οι ΗΠΑ αναμένεται να δουν 14 νέες μονάδες παραγωγής ημιαγωγών να τίθενται σε λειτουργία μέχρι το 2025, η Ευρώπη και η Μέση Ανατολή θα προσθέσουν μόλις 10, σε σύγκριση με 43 νέες εγκαταστάσεις στην Κίνα και την Ταϊβάν.

Τόσο οι ΗΠΑ όσο και η ΕΕ προσπαθούν να ανατρέψουν αυτήν την κατάσταση με φιλόδοξες βιομηχανικές πολιτικές που παρέχουν οικονομικά κίνητρα στους κατασκευαστές τσιπ και τους παραγωγούς ηλεκτρικών οχημάτων.

Αλλά η θέση του δολαρίου ως παγκόσμιου αποθεματικού νομίσματος δίνει στους Αμερικανούς τη δυνατότητα να χρηματοδοτήσουν τις φιλοδοξίες τους, χωρίς να τρομάζουν τις αγορές.

Η ΕΕ, αντίθετα, έχει πολύ μικρότερο προϋπολογισμό και μόλις άρχισε να εκδίδει κοινό χρέος. Τα ιδιωτικά κεφάλαια είναι επίσης πολύ πιο εύκολα διαθέσιμα στις ΗΠΑ.

Ο Paul Achleitner, πρόεδρος του παγκόσμιου συμβουλευτικού συμβουλίου της Deutsche Bank, λέει ότι η Ευρώπη πλέον «εξαρτάται σχεδόν πλήρως από τις κεφαλαιαγορές των ΗΠΑ». Όπως λέει, η Ευρώπη συγκεντρώνει πολύ λίγα από τα μεγάλα συνταξιοδοτικά ταμεία που δίνουν βάθος στις κεφαλαιαγορές των ΗΠΑ, προσθέτοντας ότι: «Αν θέλετε να κάνετε οτιδήποτε σημαντικό —είτε είναι εξαγορά είτε IPO— πάντα πρέπει να επιστρέψετε στους Αμερικανούς επενδυτές».

Η ΕΕ έχει μιλήσει πολύ για τη δημιουργία μιας «ένωσης κεφαλαιαγορών» για να δώσει στην Ευρώπη ένα εύρος ανάλογο με αυτό των ΗΠΑ. Αλλά η πρόοδος είναι αδύναμη.

Επανάσταση του σχιστόλιθου

Σε αντίθεση με την Ευρώπη, οι ΗΠΑ έχουν επίσης άφθονες και φθηνές εγχώριες πηγές ενέργειας. Η επανάσταση του σχιστόλιθου σημαίνει ότι η Αμερική είναι πλέον ο μεγαλύτερος παραγωγός πετρελαίου και φυσικού αερίου στον κόσμο.

Εν τω μεταξύ, οι τιμές της ενέργειας στην Ευρώπη έχουν εκτοξευθεί στα ύψη. Ο πόλεμος στην Ουκρανία και η απώλεια φθηνού ρωσικού φυσικού αερίου σημαίνει ότι η ευρωπαϊκή βιομηχανία συνήθως πληρώνει τρεις ή τέσσερις φορές περισσότερα για ενέργεια από τους Αμερικανούς ανταγωνιστές της. Τα αφεντικά στην ΕΕ λένε ότι αυτό ήδη οδηγεί σε κλείσιμο εργοστασίων στην Ευρώπη.

Βρετανία και Ευρώπη

Κάποιοι στη Βρετανία μπορεί να μπουν στον πειρασμό να δουν όλα αυτά ως απόδειξη ότι, εντός της ΕΕ, η Βρετανία ήταν «δεμένη σε ένα πτώμα» και ότι το Brexit ήταν μια καλή κίνηση. Όμως, εκτός της ευρωπαϊκής ενιαίας αγοράς, η Βρετανία υποφέρει από την υπερβολική εκδοχή των προβλημάτων κλίμακας που ταλαιπωρούν την ίδια την ΕΕ. Η βρετανική βιομηχανία υστερεί ήδη. Δεν υπάρχουν λοιπόν πραγματικά τομείς στους οποίους η Ευρώπη είναι ηγέτιδα δύναμη;

Κάποιοι επισημαίνουν με υπερηφάνεια το γεγονός ότι το μέγεθος της ενιαίας αγοράς της ΕΕ σημαίνει ότι οι εταιρείες σε όλο τον κόσμο πρέπει να υιοθετήσουν ευρωπαϊκούς κανονισμούς — το λεγόμενο «φαινόμενο των Βρυξελλών».

«Αλλά θα ήταν σαφώς καλύτερο να οδηγήσουμε τον κόσμο στη δημιουργία πλούτου, αντί να τον ρυθμίσουμε» αναφέρει ο Gideon Rachman. Η Ευρώπη έχει καλύτερες επιδόσεις στις «lifestyle» βιομηχανίες. Σχεδόν τα δύο τρίτα των τουριστικών αφίξεων στον κόσμο αφορούν την Ευρώπη.

Στην αγορά των ειδών πολυτελείας κυριαρχούν ευρωπαϊκές εταιρείες. Το ποδόσφαιρο, το πιο δημοφιλές άθλημα στον κόσμο, κυριαρχείται από ευρωπαϊκές ομάδες — αν και πολλοί από τους μεγαλύτερους συλλόγους ανήκουν πλέον σε επενδυτές της Μέσης Ανατολής, της Αμερικής ή της Ασίας. κυρίαρχη της Ευρώπης

Οι βιομηχανίες του lifestyle υπογραμμίζουν ότι η ζωή στη γηραιά ήπειρο εξακολουθεί να είναι ελκυστική για πολλούς. Ίσως όμως αυτό να είναι μέρος του προβλήματος. Χωρίς αίσθημα απειλής, η Ευρώπη δεν θα μπορέσει να αντιστρέψει την αδυσώπητη πορεία παρακμή της σε δύναμη, επιρροή και πλούτο».