Δολάριο με το «ζόρι» για τις BRICS
Με την τελευταία σύνοδο κορυφής έγιναν περισσότερα βήματα προς την αντικατάσταση του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος.
Όταν οι χώρες BRICS μαζεύονται για την ετήσια σύνοδο κορυφής τους – όπως έκαναν την περασμένη εβδομάδα στη Βραζιλία – κάνουν πάντα πολύ θόρυβο για την αλλαγή του τρόπου που λειτουργεί η παγκόσμια οικονομία. Έχουν βάσιμους λόγους να είναι απογοητευμένες.
Οι χώρες BRICS (Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα και Νότια Αφρική) ενισχύονται σε οικονομική δύναμη και ποθούν να αποκτήσουν αντίστοιχη πολιτική επιρροή, αλλά συναντούν εμπόδιο ένα παγκόσμιο οικονομικό σύστημα που οργανώνεται από τη Δύση και κυριαρχείται από τις ΗΠΑ.
Είναι αναγκασμένες να διεξάγουν τις διεθνείς δραστηριότητές τους στο ασταθές αμερικανικό δολάριο, καθιστώντας τις οικονομίες τους εξαρτώμενες από τους ανέμους της πολιτικής που πνέουν στην Ουάσιγκτον και τη Νέα Υόρκη. Η Δύση παραχώρησε επιρροή σε ιδρύματα όπως η Παγκόσμια Τράπεζα και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ), αλλά απρόθυμα.
Γι ‘αυτές, το χρηματοπιστωτικό σύστημα σήμερα είναι εκτός εποχής, και ακατάλληλο για τη στήριξη των ανερχόμενων οικονομικών τιτάνων του κόσμου.
Έτσι, στη σύνοδο κορυφής, από τις 14 έως τις 16 Ιουλίου, οι πέντε χώρες BRICS ανακοίνωσαν δύο σημαντικές πρωτοβουλίες που στοχεύουν ξεκάθαρα στην αύξηση της ισχύος τους στην παγκόσμια οικονομία.
Ανακοίνωσαν την έναρξη της νέας Τράπεζας Ανάπτυξης, η οποία θα εδρεύει στη Σαγκάη, που θα προσφέρει χρηματοδότηση για αναπτυξιακά έργα στον αναδυόμενο κόσμο. Η τράπεζα θα ενεργεί ως εναλλακτική λύση προς την Παγκόσμια Τράπεζα που εδρεύει στην Ουάσιγκτον.
Οι χώρες BRICS σχημάτισαν επίσης αυτό που αποκαλούν μια Εξαρτώμενη Αποθεματική Ρύθμιση, μια σειρά από νομισματικές συμφωνίες που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να βοηθήσουν να εξομαλυνθούν οι οικονομικές ανισορροπίες με τον υπόλοιπο κόσμο. Αυτό είναι κάτι που το ΔΝΤ κάνει τώρα.
Σαφώς, η ιδέα είναι να δημιουργηθούν θεσμοί και διαδικασίες για τη συμπλήρωση – και ίσως τελικά την αντικατάσταση – των λειτουργιών εκείνων τις οποίες διαχειρίζονται οι ΗΠΑ και η Ευρώπη. Και θα αποτελούν πόρους που θα μπορούν να ελέγχουν μόνες τους, χωρίς τους ενοχλητικούς όρους που η Παγκόσμια Τράπεζα και το ΔΝΤ πάντα προσαρτούν για τα δάνεια και τη βοήθειά τους. Ο Κάρλος Σασέντο, αναλυτής από τη Λατινική Αμερική στην εταιρεία συμβούλων IHS, σημείωσε, για παράδειγμα, ότι η νέα Τράπεζα Ανάπτυξης «έχει τη δυνατότητα να παίξει το ρόλο των πολυμερών τραπεζών ανάπτυξης, προσφέροντας στις BRICS ένα εργαλείο για να αντισταθμίσουν τη Δυτική επιρροή στο διεθνή χρηματοοικονομικό τομέα.»
Θεωρητικά τουλάχιστον, οι χώρες BRICS έχουν την οικονομική ισχύ για να το επιτύχουν αυτό. Τέσσερις από τις χώρες BRICS – η Κίνα, η Ινδία, η Βραζιλία και η Ρωσία – πλέον κατατάσσονται μεταξύ των 10 μεγαλύτερων οικονομιών του κόσμου. (Η Νότια Αφρική, που δεν είναι μέλος της αρχικής ομάδας των BRICS, όπως επινοήθηκε από την Goldman Sachs, κατατάσσεται 33η). Ωστόσο, η πραγματικότητα είναι πιο προβληματική. Οι χώρες BRICS σε αυτό το σημείο απλά δεν δεσμεύουν τους απαραίτητους πόρους για να κάνουν οτιδήποτε περισσότερο από μια αμυχή στην παγκόσμια οικονομία.
Επιπλέον, όλες οι χώρες BRICS έχουν σοβαρά οικονομικά προβλήματα να αντιμετωπίσουν. Η νέα κυβέρνηση στην Ινδία με επικεφαλής τον πρωθυπουργό Ναρέντρα Μόντι θα πρέπει να πιεστεί σκληρά για να εφαρμόσει τις μεταρρυθμίσεις που είναι αναγκαίες για την άμεση και γρήγορη αναζωογόνηση του οικονομικού θαύματος της χώρας. Η ανάπτυξη στη Βραζιλία, τη Νότια Αφρική και τη Ρωσία είναι ακόμη πιο υποτονική. Η ανάπτυξη της Κίνας έχει διάρκεια, αλλά υποφέρει από την αύξηση του χρέους, επικίνδυνες σκιώδεις τραπεζικές τακτικές και την πλεονάζουσα παραγωγική ικανότητα. Και τώρα η Μόσχα έχει να παλέψει με τις κυρώσεις που επιβλήθηκαν από τις ΗΠΑ και την Ευρώπη για την επιθετική της πολιτική έναντι της Ουκρανίας. Μπορεί σύντομα να αντιμετωπίσει ακόμη μεγαλύτερη απομόνωση, καθώς ο κόσμος ερευνά τις διασυνδέσεις της με τους αυτονομιστές στην Ουκρανία, οι οποίοι φέρεται να κατέρριψαν την πτήση 17 της Malaysian Airlines με απώλεια σχεδόν 300 ζωών.
Εν τω μεταξύ, είτε τους αρέσει είτε όχι, οι χώρες BRICS αναγκαστικά θα λειτουργούν με τους κανόνες της -υπό αμερικανικής ηγεσίας- παγκόσμιας οικονομίας για το προσεχές μέλλον.
Απλούστατα, δεν υπάρχει άλλο νόμισμα που να μπορεί να αντικαταστήσει το δολάριο των ΗΠΑ ως τη νούμερο 1 επιλογή για τις διεθνείς οικονομικές συναλλαγές. Η Κίνα έχει όνειρα για την προώθηση του δικού της νομίσματος, του γουάν, ως εναλλακτική λύση, και έχει σημειώσει κάποια πρόοδο. Αλλά το γουάν δεν μπορεί να αποτελέσει πραγματικό αντίπαλο του δολαρίου έως ότου η Κίνα πραγματοποιήσει ορισμένες θεμελιώδεις οικονομικές μεταρρυθμίσεις – απελευθέρωση του εμπορίου του γουάν και των ροών κεφαλαίου μέσα και έξω από τη χώρα. Αυτό απέχει πολύ από το να γίνει. Και μέχρι τότε, τα τεράστια αποθεματικά της Κίνας σε δολάρια την αναγκάζουν να επενδύει συνεχώς σε περιουσιακά στοιχεία σε δολάρια. Παρότι το Πεκίνο μαλώνει με τις ΗΠΑ για θέματα κυβερνοκατασκοπείας και για περιφερειακές εδαφικές διαφορές, έχει αγοράσει πολλούς τίτλους του Αμερικανικού Δημοσίου – αγοράζοντας με τον ταχύτερο ρυθμό που έχει καταγραφεί μέχρι στιγμής φέτος.
Παρόλα αυτά, τα μέτρα που ελήφθησαν κατά τη διάρκεια της τελευταίας συνόδου κορυφής των BRICS προμηνύουν το ενδεχόμενο μέλλον της παγκόσμιας οικονομίας. Αν και οι πρωτοβουλίες τους μπορεί να είναι μικρές και δειλές τώρα, σηματοδοτούν μια πρόθεση να ξαναφτιάξουν το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα προς το δικό τους συμφέρον, καθώς συνεχίζουν να ενισχύονται σε οικονομική δύναμη. Ίσως μια μέρα οι ΗΠΑ να είναι αυτές που θα διαμαρτύρονται.
Διαβάστε ακόμα:
Ο Βλαντιμίρ Πούτιν, η Δύση και οι Ρώσοι ολιγάρχες
