Γιατί έπαψε να λάμπει το «αστέρι» της τουρκικής οικονομίας;
Η οικονομία παραμένει στις 20 μεγαλύτερες του κόσμου, ωστόσο το μοντέλο που ακολουθεί η κυβέρνηση Ερντογάν αμφισβητείται.
Η οικονομία της Τουρκίας, ενισχυμένη με ξένες επενδύσεις τις εποχές της ανάπτυξης, βρίσκεται πλέον σε στασιμότητα καθώς αναλυτές προειδοποιούν ότι το μοντέλο της είναι μη βιώσιμο.
Η οικονομία της χώρας, ύψους 800 δισεκατομμυρίων δολαρίων, παραμένει ανάμεσα στις 20 μεγαλύτερες του κόσμου – αλλά το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) λέει ότι αυτό δεν μπορεί να διαρκέσει, καθώς οι κίνδυνοι εκτός συνόρων παραμονεύουν. Ο Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ), επιπλέον, επισημαίνει ότι ο εθισμός της χώρας σε ξένο χρήμα μπορεί να οδηγήσει σε αστάθεια.
Πώς έφτασε η Τουρκία σε αυτό το χάος;
Πολλές αναπτυγμένες χώρες είχαν πρόβλημα με την επίτευξη ανάπτυξης μετά την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση, όχι όμως η Τουρκία που αναπτύχθηκε πολύ κατά την τελευταία δεκαετία – το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν αυξήθηκε με ρυθμούς 5,5% ετησίως.
Η κυβέρνηση του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος θα είναι υποψήφιος στις επόμενες προεδρικές εκλογές, εγκωμιάστηκε για την ικανότητά της να έλκει ξένους επενδυτές από την Ευρώπη και από αναδυόμενες αγορές, όπως η Ρωσία και η Κίνα.
Η γοργή οικονομική ανάπτυξη τροφοδοτήθηκε κυρίως από φτηνή πίστωση που «εισέβαλλε» στη χώρα. Καθώς η κρίση χτύπησε τις αναπτυγμένες οικονομίες, οι επενδυτές στράφηκαν σε αναδυόμενες αγορές, οι οποίες υπόσχονταν υψηλότερες αποδόσεις σε σχέση με τις δυτικές αγορές.
Για χρόνια, η Τουρκία απολάμβανε μια «έκρηξη» του κατασκευαστικού τομέα, χρηματοδοτημένη από το εξωτερικό. Οι τιμές των ακινήτων είχαν αυξηθεί πάνω από 50% από το τέλος του 2009 και τόσο το ΑΕΠ της χώρας όσο και το κατά κεφαλή εισόδημα είχαν τριπλασιαστεί από το 2003.
Όμως, το «πάρτι» τελείωσε όταν η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ (Fed) ανακοίνωσε περικοπές στο πρόγραμμα τόνωσης της οικονομίας πέρυσι το καλοκαίρι. Ξαφνικά, υπήρχε λιγότερο ρευστό διαθέσιμο για επενδύσεις.
Διακρίνοντας μεγαλύτερη ασφάλεια στην οικονομία των ΗΠΑ, οι επενδυτές άρχισαν να βγάζουν τα χρήματά τους από τις αναδυόμενες αγορές.
Η ανάπτυξη της Τουρκίας επιβραδύνθηκε κατά 2% το 2013 και το νόμισμα της χώρας, η τουρκική λίρα, έπεσε πολύ φέτος τον Ιανουάριο. Αυτό οδήγησε την Κεντρική Τράπεζα της Τουρκίας να αυξήσει τα επιτόκια από 7,7% σε 12%, δείχνοντας τη βούλησή της να αποτρέψει τη φυγή ξένου κεφαλαίου.
Ο Ερντογάν αντιτέθηκε στην κίνηση της τράπεζας να αυξήσει τα επιτόκια. Ισχυρίστηκε ότι αυτό θα πλήγωνε την ανάπτυξη της Τουρκίας, και απέδωσε την κατρακύλα της τουρκικής λίρας στην αντιπολίτευση και σε μια συνομωσία του «λόμπι των επιτοκίων».
Πώς τα πάει η οικονομία τώρα;
Ο ΟΟΣΑ προβλέπει ρυθμούς ανάπτυξης 3,5% για το 2014, ελαφρώς καλύτερα σε σχέση με το 2013, αλλά ο υψηλός πληθωρισμός πλήττει τους καταναλωτές και τη χώρα. Στο 9%, ο ετήσιος πληθωρισμός είναι περίπου διπλάσιος σε σχέση με το στόχο του 5% που έχει θέσει η Κεντρική Τράπεζα της Τουρκίας.
Αυτό, μαζί με το χαμηλό ποσοστό απασχόλησης της χώρας, οδηγεί σε υψηλά επίπεδα φτώχειας. Σε μια μελέτη του ΟΟΣΑ, ένας στους τρεις Τούρκους δηλώνει ότι δεν είναι σε θέση να εξασφαλίσει επαρκή τροφή. Ο μέσος όρος των χωρών του ΟΟΣΑ είναι ένας στους εφτά.
Επιπλέον, 20% των Τούρκων ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας, που σημαίνει ότι επιβιώνουν με λιγότερο από το μισό του μέσου τούρκικου εισοδήματος. Αυτό καθιστά την Τουρκία την τρίτη φτωχότερη αναπτυγμένη χώρα, με το Μεξικό και το Ισραήλ ακόμα πιο πίσω της.
Η στρατηγική θέση της Τουρκίας καθιστά τη χώρα «γέφυρα» ανάμεσα στην Ασία και την Ευρώπη. Η συμμετοχή της στο ΝΑΤΟ και η υποψηφιότητά της για να γίνει κράτος-μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης αντανακλούν αυτή τη σημασία. Όμως, η αβεβαιότητα και ο αναβρασμός έχουν ήδη κοστίσει στη χώρα εκατομμύρια, καθώς το τουρκικό χρηματιστήριο έχασε το 1/3 της αξίας του πέρυσι.
Διαβάστε ακόμη:
