Γιον Φόσε: Ο Νορβηγός συγγραφέας που διέψευσε τις προβλέψεις και βραβεύθηκε με το Νόμπελ Λογοτεχνίας 2023
Στον Νορβηγό συγγραφέα Γιον Φόσε τιμήθηκε με το Νόμπελ Λογοτεχνίας 2023 «για τα καινοτόμα θεατρικά έργα και την πεζογραφία του που δίνουν φωνή στο ανείπωτο».
Το βραβείο, που συνοδεύεται από χρηματικό έπαθλο 11 εκατομμυρίων σουηδικών κορωνών, απονέμεται από τη Σουηδική Ακαδημία.
Μαζί με το βραβείο Νόμπελ Ειρήνης, το Νόμπελ Λογοτεχνίας συγκεντρώνει συχνά τη μεγαλύτερη προσοχή και αντιπαράθεση, φέρνοντας λιγότερο γνωστούς συγγραφείς κάτω από το φως των προβολέων σε όλο τον κόσμο και αυξάνοντας τις πωλήσεις των βιβλίων καθιερωμένων λογοτεχνικών αστέρων.
Στη διάρκεια των χρόνων το βραβείο λογοτεχνίας έλαβαν επίσης συγγραφείς πέρα από την πεζογραφική παράδοση, περιλαμβανομένων θεατρικών συγγραφέων, ιστορικών, φιλοσόφων και ποιητών, ανοίγοντας ακόμη και νέα πεδία, όπως με την απονομή του βραβείου στον τραγουδιστή και στιχουργό Μπομπ Ντίλαν το 2016.
Πέρυσι το Νόμπελ δόθηκε σε ένα από τα μεγαλύτερα φαβορί, στη συγγραφέα Ανί Ερνό για τα κατά κύριο λόγο αυτοβιογραφικά βιβλία της που πραγματεύονται τη μνήμη και την κοινωνική ανισότητα. ‘Ηταν η πρώτη Γαλλίδα που κέρδισε το πιο περίβλεπτο λογοτεχνικό βραβείο στον κόσμο.
Όταν ο Γιον Φόσε έμαθε το νέο της βράβευσής του, «οδηγούσε στην εξοχή, κατευθυνόμενος σε ένα φιόρδ βόρεια του Μπέργκεν στη Νορβηγία», είπε ο Ματς Μαλμ, μόνιμος γραμματέας της Ακαδημίας μετά την ανακοίνωση του βραβείου.
Στις πρώτες δηλώσεις του μετά την ανακοίνωση του βραβείου ο Φόσε ανέφερε: «Είμαι συγκλονισμένος και ευγνώμων. Θεωρώ πως είναι μια ανταμοιβή για τη λογοτεχνία που στοχεύει πάνω από όλα να είναι λογοτεχνία, χωρίς άλλη σκέψη».
Ο Γιον Φόσε γράφει μυθιστορήματα σε ένα ύφος που έχει γίνει γνωστό ως «μινιμαλισμός του Fosse».
Γεννήθηκε το 1959 στο Haugesund στη δυτική ακτή της Νορβηγίας. Το τεράστιο έργο του, γραμμένο στα νεονορβηγικά (νινόρσκ) και καλύπτοντας ποικίλα είδη, αποτελείται από πληθώρα θεατρικών έργων, μυθιστορημάτων, ποιητικών συλλογών, δοκιμίων, παιδικών βιβλίων και μεταφράσεων.
Ενώ πρόκειται για έναν από τους πιο πολυπαιγμένους θεατρικούς συγγραφείς στον κόσμο, αναγνωρίζεται όλο και περισσότερο και για την πεζογραφία του.
«Ο Φόσε αναμιγνύει ένα ρίζωμα στη γλώσσα και τη φύση της νορβηγικής του καταγωγής, με καλλιτεχνικές τεχνικές στα απόνερα του μοντερνισμού», δήλωσε ο Άντερς Όσον, μέλος της Σουηδικής Ακαδημίας.
Ο Φόσε εμφανίστηκε ως δραματουργός στην ευρωπαϊκή σκηνή με το έργο του «Κάποιος θα έρθει» (1996) το οποίο ανέβασε ο Κλοντ Ρεζί το 1999 στο Παρίσι.
Σημειώνεται ότι φαβορί για το φετινό Νόμπελ Λογοτεχνίας ήταν η 70χρονη Κινέζα avant -garde συγγραφέας και κριτικός λογοτεχνίας Καν Σούε.
