Συμφωνία – ορόσημο: Η Ευρωπαϊκή Ένωση θέτει κανόνες για την τεχνητή νοημοσύνη
Η Ευρωπαϊκή Ένωση συμφώνησε σε μια πρωτοφανή σε παγκόσμιο επίπεδο νομοθεσία για να ρυθμίσει κανονιστικά την τεχνητή νοημοσύνη, έπειτα από τρεις ημέρες εντατικών διαπραγματεύσεων μεταξύ των κρατών μελών και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.
Οι νομοθέτες της ΕΕ κατέληξαν σε μια «πολιτική συμφωνία» πάνω σ’ ένα κείμενο το οποίο αναμένεται ότι θα ευνοήσει την καινοτομία στην Ευρώπη, περιορίζοντας παράλληλα ενδεχόμενες παρεκτροπές αυτών των πολύ προηγμένων τεχνολογιών.
«Η ΕΕ γίνεται η πρώτη ήπειρος που ορίζει σαφείς κανόνες για τη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης», δήλωσε εκφράζοντας την ικανοποίησή του ο ευρωπαίος επίτροπος Τιερί Μπρετόν, ο οποίος είχε παρουσιάσει το σχέδιο τον Απρίλιο 2021.
Μετά την ημερομηνία αυτή, οι συνομιλίες επιμηκύνθηκαν. Ο τελευταίος γύρος διαπραγμάτευσης, ο οποίος άρχισε το απόγευμα της Τετάρτης, διάρκεσε σχεδόν 35 ώρες.
Η διαδικασία είχε προσκρούσει στο τέλος της περασμένης χρονιάς στην εμφάνιση του ChatGPT, του παραγωγού κειμένων της εταιρείας OpenAI της Καλιφόρνιας, ικανού να συντάσσει διατριβές, ποιήματα ή μεταφράσεις σε μερικά δευτερόλεπτα.
Το σύστημα αυτό, όπως και εκείνα που είναι ικανά να δημιουργούν ήχους ή εικόνες, αποκάλυψε στο ευρύ κοινό τις τεράστιες δυνατότητες της τεχνητής νοημοσύνης. Αλλά και ορισμένους κινδύνους. Η διάδοση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης πλαστών φωτογραφιών που μοιάζουν αληθινές έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου για τον κίνδυνο χειραγώγησης της κοινής γνώμης.
Αυτό το φαινόμενο της γενετικής τεχνητής νοημοσύνης ενσωματώθηκε στις διεξαγόμενες διαπραγματεύσεις, έπειτα από αίτημα ευρωβουλευτών οι οποίοι επιμένουν σε μια συγκεκριμένη πλαισίωση αυτου του τύπου των τεχνολογιών με μεγάλο αντίκτυπο. Ζήτησαν κυρίως περισσότερη διαφάνεια στους αλγορίθμους και τις γιγάντιες βάσεις δεδομένων που βρίσκονται στην καρδιά αυτών των συστημάτων.
Τα κράτη μέλη εκφράζουν φόβους μήπως μια υπερβολική κανονιστική ρύθμιση σκοτώσει εν τη γενέσει τους εν δυνάμει «πρωταθλητές» τους, όπως οι εταιρείες Aleph Alpha στη Γερμανία και Mistal AI στη Γαλλία, καθιστώντας απαγορευτικά τα κόστη ανάπτυξης.
«Στρατηγική αυτονομία»
Η πολιτική συμφωνία που επιτεύχθηκε χθες, Παρασκευή, το βράδυ πρέπει να συμπληρωθεί με μια τεχνική εργασία για να οριστικοποιηθεί το κείμενο. «Θα αναλύσουμε προσεκτικά το συμβιβασμό που επιτεύχθηκε σήμερα και θα εξασφαλίσουμε μέσα στις επόμενες εβδομάδες ότι το κείμενο προστατεύει τη δυνατότητα της Ευρώπης να αναπτύξει τις δικές της τεχνολογίες τεχνητής νοημοσύνης και να προστατεύσει τη στρατηγική αυτονομία της», αντέδρασε ο γάλλος υπουργός Ψηφιακής Διακυβέρνησης Ζαν-Νοέλ Μπαρό.
Ο κόσμος της τεχνολογίας φαίνεται επικριτικός. «Η ταχύτητα φαίνεται πως προκρίθηκε έναντι της ποιότητας, με συνέπειες εν δυνάμει καταστροφικές για την ευρωπαϊκή οικονομία», δήλωσε ο Ντάνιελ Φριντλέντερ, υπεύθυνος για την Ευρώπη στο CCIA, ένα από τα κύρια λόμπι της τεχνολογίας. Σύμφωνα με τον ίδιο, «μια τεχνική δουλειά» είναι πλέον «απαραίτητη» πάνω σε λεπτομέρειες κρίσιμης σημασίας.
Σχετικά με τη γενετική τεχνητή νοημοσύνη, ο συμβιβασμός προβλέπει μια προσέγγιση δύο ταχυτήτων. Κανόνες επιβάλλονται σε όλους για να εξασφαλισθεί η ποιότητα των δεδομένων που χρησιμοποιούνται για την εκπόνηση αλγορίθμων και για να ελεγχθεί πως δεν παραβιάζουν τη νομοθεσία περί των δικαιωμάτων του δημιουργού.
Αυτοί που αναπτύσσουν συστήματα τεχνητής νοημοσύνης θα πρέπει εξάλλου να εξασφαλίζουν ότι οι ήχοι, οι εικόνες και τα κείμενα που παράγονται θα αναφέρεται ξεκάθαρα ότι είναι τεχνητά.
Ενισχυμένες υποχρεώσεις θα ισχύουν μόνο για τα πιο ισχυρά συστήματα.
Το κείμενο επικαλείται τις αρχές των υφιστάμενων ευρωπαϊκών κανονισμών στο θέμα της ασφάλειας των προϊόντων, οι οποίες επιβάλλουν ελέγχους που αφορούν πρώτα τις επιχειρήσεις.
Η καρδιά του σχεδίου έγκειται σε ένα κατάλογο κανόνων οι οποίοι επιβάλλονται μόνο στα συστήματα που χαρακτηρίζονται «υψηλού κινδύνου», κυρίως αυτά που χρησιμοποιούνται σε ευαίσθητους τομείς όπως οι κρίσιμης σημασίας υποδομές, η εκπαίδευση, οι ανθρώπινοι πόροι, η διατήρηση της τάξης…
Τα συστήματα αυτά θα υπόκεινται σε μια σειρά υποχρεώσεων, όπως να υπάρχει ανθρώπινος έλεγχος της μηχανής ή ακόμη να είναι εγκατεστημένο ένα σύστημα διαχείρισης κινδύνου.
Η νομοθεσία προβλέπει ιδιαίτερη πλαισίωση των συστημάτων της τεχνητής νοημοσύνης που αλληλεπιδρούν με ανθρώπους. Θα τα υποχρεώνει να ενημερώνουν το χρήστη ότι βρίσκεται σε επαφή με μια μηχανή.
Οι απαγορεύσεις θα είναι σπάνιες. Θα αφορούν τις εφαρμογές που είναι αντίθετες στις ευρωπαϊκές αξίες, όπως τα συστήαμτα μαζικής παρακολούθησης που χρησιμοποιούνται στην Κίνα, ή ακόμη τα συστήματα βιομετρικής αναγνώρισης εξ αποστάσεως προσώπων σε δημόσιους χώρους ώστε να αποφευχθεί η μαζική παρακολούθηση πληθυσμών.
Σ’ αυτό το τελευταίο σημείο τα κράτη έλαβαν πάντως εξαιρέσεις για ορισμένες αποστολές των δυνάμεων της τάξης, όπως η μάχη εναντίον της τρομοκρατίας.
Αντίθετα από τους εθελοντικούς κώδικες συμπεριφοράς ορισμένων χωρών, η ευρωπαϊκή νομοθεσία θα εφοδιασθεί με μέσα επιτήρησης και κυρώσεων με τη δημιουργία ενός ευρωπαϊκού γραφείου τεχνητής νοημοσύνης στους κόλπους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Θα μπορεί να επιβάλλει πρόστιμα έως το 7% του τζίρου, με οροφή τα 35 εκατομμύρια ευρώ για τις πιο σοβαρές παραβάσεις.
