Πράσινη μετάβαση: Τι σηματοδοτεί η συμφωνία στην Cop 28
Έντονη συζήτηση έχει προκαλέσει η τελική συμφωνία που επετεύχθη πριν από λίγες μέρες στην COP28 στο Ντουμπάι. Το κείμενο της συμφωνίας, καλεί σε «μετάβαση προς την απομάκρυνση από τα ορυκτά καύσιμα στα ενεργειακά συστήματα, με τρόπο δίκαιο, συντεταγμένο και ισότιμο, επιταχύνοντας τη δράση σε αυτήν την κρίσιμη δεκαετία, προκειμένου να επιτευχθεί η ουδετερότητα άνθρακα το 2050 σύμφωνα με τις επιστημονικές συστάσεις».
Αρκετοί είναι εκείνοι που χαρακτηρίζουν τη συμφωνία για τα ορυκτά καύσιμα «ιστορική» ωστόσο πολλοί επιστήμονες εκφράζουν τις επιφυλάξεις τους καθώς υποστηρίζουν ότι το τελικό κείμενο περιέχει αρκετά ασαφείς διατυπώσεις.
Μέλη της ελληνικής επιστημονικής κοινότητας επιχειρούν μια πρώτη αποτίμηση της Cop28 και υπογραμμίζουν ότι ναι μεν σημειώθηκε πρόοδος και υπήρξαν θετικά σημεία στις αποφάσεις κατά τη διάρκεια της Διάσκεψης ωστόσο χρειάζεται να διανυθεί ακόμη πολύς δρόμος.
Φοίβη Κουντούρη: Η συμφωνία της COP28 σηματοδοτεί μια σταθερή δέσμευση για βιώσιμη μετάβαση, ωστόσο, υπολείπεται της ρητής δέσμευσης για τη σταδιακή κατάργηση όλων των ορυκτών καυσίμων
«Η COP28 ολοκληρώθηκε με μια έκθεση-ορόσημο για την υλοποίηση των στόχων της συμφωνίας του Παρισιού. Η έκθεση αυτή προτρέπει για άμεση μετάβαση από τα ορυκτά καύσιμα και συνιστά μια πολυμερή συμφωνία για ταχύτερες μειώσεις των εκπομπών, με στόχο το καθαρό μηδέν έως το 2050, με ενδιάμεσο στόχο τη μείωση των εκπομπών κατά 43% έως το 2030.
Η συμφωνία της COP28 σηματοδοτεί μια σταθερή δέσμευση για βιώσιμη μετάβαση, καταργώντας σταδιακά τις αναποτελεσματικές επιδοτήσεις ορυκτών καυσίμων. Ωστόσο, υπολείπεται της ρητής δέσμευσης για τη σταδιακή κατάργηση όλων των ορυκτών καυσίμων και στερείται σαφούς χρονοδιαγράμματος για τη μείωση της χρήσης τους», σημειώνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η καθηγήτρια και διευθύντρια του Ερευνητικού Εργαστηρίου ReSEES στη Σχολή Οικονομικών Επιστημών του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών, καθηγήτρια στο Πολυτεχνείο της Δανίας στη Σχολή Τεχνολογίας, Διοίκησης και Οικονομικών και Διευθύντρια της Μονάδας Αειφόρου Ανάπτυξης στο Ερευνητικό Κέντρο ΑΘΗΝΑ, Φοίβη Κουντούρη.
Σύμφωνα με την κ. Κουντούρη, ο επείγων χαρακτήρας των ανωτέρω κλιματικών στόχων ενισχύεται από πολλαπλές παγκόσμιες αναταραχές – πανδημία COVID-19, πόλεμος στην Ουκρανία, υψηλός πληθωρισμός, κλιμακούμενες φυσικές καταστροφές εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής. «Αυτά τα σοκ επιδεινώνουν ιδιαίτερα τις προκλήσεις στις αναπτυσσόμενες χώρες. Υπό το πρίσμα αυτών των προκλήσεων, η έκθεση των Ηνωμένων Εθνών για την ενθάρρυνση των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης (ΣΒΑ) για την Ατζέντα 2030 συνιστά τη μεταρρύθμιση του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος ώστε να καταστεί πιο δίκαιο για τις ευάλωτες χώρες και να υποστηριχτούν με κεφάλαια, ιδίως μέσω δημόσιων και πολυμερών αναπτυξιακών τραπεζών, για την αντιμετώπιση του υψηλού κόστους μακροπρόθεσμης πράσινης και ψηφιακής αναπτυξιακής χρηματοδότησης, σε ευθυγράμμιση με τους ΣΒΑ», σημειώνει η κ. Κουντούρη.
Για την κ. Κουντούρη τα αποτελέσματα της 28ης Διάσκεψης των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή (Cop28) «σηματοδοτούν πρόοδο στον παγκόσμιο διάλογο για το κλίμα, αλλά υπογραμμίζουν την πολυπλοκότητα της επίτευξης συναίνεσης, ειδικά δεδομένης της αντίθεσης από μεγάλους παραγωγούς ορυκτών καυσίμων, όπως οι χώρες του ΟΠΕΚ». «Για τις χώρες που τα έσοδα τους εξαρτώνται από ορυκτά καύσιμα, η διαφοροποίηση τους σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και εναλλακτικά καύσιμα, όπως βιοκαύσιμα, υδρογόνο και συνθετικά καύσιμα, είναι ζωτικής σημασίας. Αυτή η διαφοροποίηση, σε συνδυασμό με τη μεταφορά τεχνολογίας, είναι απαραίτητη για τον μετριασμό του κινδύνου απώλειας μεριδίου αγοράς καθώς εξελίσσεται το παγκόσμιο ενεργειακό τοπίο. Επίσης, οι εταιρείες πετρελαίου και φυσικού αερίου μπορούν να ηγηθούν της ενεργειακής μετάβασης, με ορισμένες μάλιστα να έχουν ήδη επενδύσει στην παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές και σε καθαρότερες μορφές ενέργειας. Η τεχνογνωσία τους σε υπεράκτια έργα, παραγωγή υδρογόνου, υποδομές φόρτισης EV και άλλες λύσεις απαλλαγής από τον άνθρακα μπορούν να αξιοποιηθούν και να γίνουν πρωτοπόροι στην οικονομία χαμηλών εκπομπών», επισημαίνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ.
Όπως εξηγεί, «ένα επιπλέον θετικό αποτέλεσμα της COP28 ήταν η εκ νέου δέσμευση των αναπτυγμένων χωρών σχετικά με τη λειτουργία του Loss and Damage Fund και την κινητοποίηση 100 δισεκατομμυρίων δολαρίων ετησίως ως βοήθεια προς τις αναπτυσσόμενες χώρες για την ενεργειακή τους μετάβαση. Επιπλέον, όπως αναφέρει, «η αυξημένη συμμετοχή και δέσμευση των επιχειρήσεων και των τραπεζών σηματοδοτεί μια σημαντική στροφή προς τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, που οδηγείται από την οικονομική αποδοτικότητα, θυμίζοντας παραδείγματα άλλων σημαντικών τεχνολογικών αλλαγών του παρελθόντος, που συνέβησαν όχι μόνο εξαιτίας μιας πολιτικής συμφωνίας, αλλά και χάρη στην οικονομική αποδοτικότητα και την πρακτικότητα τους. Για παράδειγμα, η εφεύρεση του βενζινοκινητήρα από τον Karl Benz και ο σχεδιασμός γραμμής συναρμολόγησης από το Henry Ford, ήταν καταλυτικοί παράγοντες για τη μετάβαση από τις ιππήλατες άμαξες στα αυτοκίνητα. Αντίστοιχα, η ψηφιοποίηση της κοινωνίας κέρδισε δυναμική με οικονομικά αποδοτικές καινοτομίες όπως αυτές που εισήγαγε ο Steve Jobs».
Η κ. Κουντούρη ως επικεφαλής πρωτοβουλιών όπως το AE4RIA «Alliance of Excellence for Research and Innovation on Aephoria» και το SDSN Global Climate Hub, υποστηρίζει τη διεπιστημονικότητα και τη συνεργασία για την κλιματική δράση. Όπως επισημαίνει «η φετινή COP τονίζει εκ νέου την ανάγκη για παγκόσμια συνεργασία και καινοτομία για την επίτευξη των φιλόδοξων στόχων της συμφωνίας του Παρισιού. Σε αυτό το πλαίσιο, η έκθεση «Modelling Net-Zero Pathways» του SDSN Global Climate Hub παρέχει σημαντικές πληροφορίες για την επίτευξη καθαρών μηδενικών εκπομπών σε διάφορες ευρωπαϊκές περιοχές. Ομοίως, η συνεργασία της AE4RIA με την Huawei για την έκθεση «Twin Skills for the Twin Transition: Defining Green Digital Skills and Jobs» υπογραμμίζει τον κρίσιμο ρόλο της ανάπτυξης πράσινων ψηφιακών δεξιοτήτων για τη μετάβαση σε μηδενικές εκπομπές. Επιπλέον, η έκθεση της ομάδας εργασίας SDSN για την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία με τίτλο «Transforming Our World: Interdisciplinary Insights on the Sustainable Development Goals» παρέχει ολοκληρωμένη καθοδήγηση πολιτικής, υπογραμμίζοντας τη σημασία της ευθυγράμμισης των πρωτοβουλιών βιώσιμης ανάπτυξης με τις στρατηγικές οικονομικής ανάκαμψης. Αυτές οι συνεισφορές από το AE4RIA και το SDSN Global Climate Hub είναι ζωτικής σημασίας για την προώθηση της ατζέντας της βιώσιμης και ανθεκτικής παγκόσμιας ανάπτυξης. Οι εκθέσεις αυτές, που ανακοινώθηκαν κατά τη διάρκεια της COP28, ενσωματώνουν τη διεπιστημονική προσέγγιση που απαιτείται για αποτελεσματική δράση για το κλίμα», υπογραμμίζει.
Συμπερασματικά, για την κ. Κουντούρη, «η COP28 συνιστά μια κρίσιμη στιγμή στη συλλογική μας δράση για την κλιματική αλλαγή, αναμφισβήτητα την πιο σημαντική από την έγκριση της συμφωνίας του Παρισιού». «Παγκόσμιοι ηγέτες, ακαδημαϊκοί, επιχειρηματίες και εκπρόσωποι παραγωγικών φορέων και της κοινωνίας των πολιτών, όχι μόνο επιβεβαίωσαν την επείγουσα πρόκληση της αποδέσμευσης μας από τα ορυκτά καύσιμα, αλλά συνέβαλε επίσης σε μια βαθύτερη κατανόηση των πολύπλευρων προσεγγίσεων που απαιτούνται για την επίτευξη των κλιματικών μας στόχων. Η ενσωμάτωση ποικίλων στρατηγικών, από τη μεταρρύθμιση του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος έως την προώθηση της τεχνολογικής καινοτομίας και το μετασχηματισμό της βιομηχανίας πετρελαίου και φυσικού αερίου, αντικατοπτρίζει μια ολιστική και ρεαλιστική προσέγγιση της δράσης για το κλίμα. Καθώς βρισκόμαστε σε αυτή την κρίσιμη συγκυρία, οι αποφάσεις που ελήφθησαν και οι πρωτοβουλίες που δρομολογήθηκαν, όπως αυτές της AE4RIA και του SDSN Global Climate Hub, θα διαμορφώσουν αναμφίβολα την πορεία μας προς ένα βιώσιμο και ανθεκτικό μέλλον. Είναι ένας δρόμος που απαιτεί δέσμευση, τολμηρή δράση και ακλόνητη πίστη στη συλλογική μας ικανότητα να δημιουργήσουμε έναν καλύτερο κόσμο για τις μελλοντικές γενιές», καταλήγει.
* Η Φοίβη Κουντούρη είναι Καθηγήτρια και Διευθύντρια του Ερευνητικού Εργαστήριου ReSEES στη Σχολή Οικονομικών Επιστημών του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών, Καθηγήτρια στο Πολυτεχνείο της Δανίας στη Σχολή Τεχνολογίας, Διοίκησης και Οικονομικών και Διευθύντρια της Μονάδας Αειφόρου Ανάπτυξης στο Ερευνητικό Κέντρο ΑΘΗΝΑ. Είναι Πρόεδρος του Παγκόσμιου Κόμβου Κλίματος του δικτύου Λύσεων Βιώσιμης Ανάπτυξης του ΟΗΕ, (UNSDSN) και συμπρόεδρος του SDSN Ευρώπης, με συμμετοχή 2000 πανεπιστημίων παγκοσμίως, ενώ διευθύνει και το Global Climate Hub (GCH) που εδρεύει στην Αθήνα.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ΕΙΔΗΣΕΙΣ:
