Οι λόγοι του ξαφνικού θανάτου του Q-Commerce και τα «λουκέτα» του κλάδου στην Ελλάδα
«Συμβαίνει πιο γρήγορα από όσο θα μπορούσαμε να φανταστούμε» είχε πει πέρυσι τον Ιούνιο η Monique Pollard, η αναλύτρια της Citi για το κύμα κλεισίματος online πλατφορμών παράδοσης ή για την πώληση των δραστηριοτήτων σε ισχυρότερους παίκτες του κλάδου.
Στην Ελλάδα το κύμα αυτό μπορεί να καθυστέρησε κάποιους μήνες, σε σχέση με το τι συμβαίνει στο εξωτερικό, πλέον έχει γίνει … πανδημία. Ήδη έξι πλατφόρμες που δραστηριοποιούνταν στο q-commerce, ενός μοντέλου γρήγορης παράδοσης προϊόντων που άνθισε παγκόσμια μετά την πανδημία, έχουν κατεβάσει ρολά. Τελευταία περίπτωση είναι αυτή της Instashop.
Είχε προηγηθεί τον Αύγουστο του 2022 η έξοδος από την αγορά της Ferto, συμφερόντων των Μιχάλη Σφικτού, Αλέξανδρου Θεοδωρίδη και Εκίν Μπουράκ Οτζτουρκ, που ιδρύθηκε τον Ιανουάριο του 2021 και εξαγοράστηκε από την POP Market. Όμως ούτε η POP Market άντεξε στον χρόνο. Τον περασμένο Οκτώβριο, δύο χρόνια μετά την έναρξη δραστηριοποίησή της στην αγορά κατέβασε ρολά ενώ η Wolt, με βάση την εμπορική συμφωνία που υπέγραψε με την POP Market ανέλαβε το πελατολόγιο και την αξιοποίηση μερικού εξοπλισμού από τα dark stores που διέθετε η Pop.
Για αυτή την αρνητική εξέλιξη η διοίκησή της POP Market επικαλέστηκε την αβεβαιότητα στην αγορά του λιανεμπορίου η οποία δημιούργησε αμφιβολίες όσον αφορά τις προοπτικές ταχείας ανάπτυξης του συγκεκριμένου κλάδου.
Τους ίδιους λόγους, δηλαδή τις τρέχουσες συνθήκες της αγοράς, και τις δυσκολίες των παγκόσμιων μακροοικονομικών συνθηκών που επιμένουν, επικαλέστηκε και η διοίκηση της Instashop. Η ηλεκτρονική πλατφόρμα που ίδρυσαν το 2015 στο Ντουμπάι ο Γιάννης Τσιώρης και η Ιωάννα Αγγελιδάκη -σ.σ. η Instashop εξαγοράστηκε το 2020 από τη Γερμανική Delivery Hero έναντι 360 εκατ. δολ.-, κατεβάζει ρολά στην Ελλάδα στο τέλος του έτους. Σε επιστολή που απέστειλε στα συνεργαζόμενα καταστήματα, μεταξύ των οποίων σε αρκετές αλυσίδες σούπερ μάρκετ και μεμονωμένα καταστήματα λιανικής από διάφορους κλάδους, τους ενημερώνει ότι οι υπηρεσίες της Instashop θα σταματήσουν επίσημα στην Ελλάδα στις 31 Δεκεμβρίου του 2023. Διευκρινίζει πάντως ότι το Instashop, που δραστηριοποιείται στο q-commerce θα συνεχίσει να λειτουργεί σε άλλες χώρες.
Ενώ σε ανακοίνωση που εξέδωσε η εταιρεία διευκρινίζει ότι το tech hub που βρίσκεται στην Ελλάδα, παραμένει κρίσιμο και αναπόσπαστο κομμάτι των παγκόσμιων δραστηριοτήτων της εταιρείας, συνεπώς θα παραμείνει πλήρως λειτουργικό.
Της απόφασης αποχώρησης της Instashop από την Ελλάδα -σ.σ. η ελληνική θυγατρική ιδρύθηκε στις 9 Μαΐου του 2018 με αρχικό μετοχικό κεφάλαιο 2.000 ευρώ- είχε προηγηθεί στις αρχές Νοεμβρίου η απόφαση του ιδρυτή και CEO της InstaShop, Γιάννη Τσιώρη, να αποσυρθεί από το ρόλο του ως CEO, αρχής γενομένης της 17ης Νοεμβρίου 2023. Θέση που ανέλαβε ο Nikola Cabarkapa.
Στον μακρύ κατάλογο των αποχωρήσεων και το Rabbit, η καινοτόμος, όπως αυτοπροσδιοριζόταν, ελληνική εταιρεία στον κλάδο του Q-Commerce που έφτιαξαν ο Dany Kharrat και ο Malek Fattee, και η οποία διέθετε 4 dark stores στην Αθήνα. Η εταιρεία εισήλθε στην αγορά τον Απρίλιο του 2022 και κατέβασε ρολά πριν από λίγους μήνες. Στα λουκέτα πρέπει να προστεθεί και η ουκρανική Rocket Delivery που διέκοψε ξαφνικά τη δραστηριοποίησή της στην Ελλάδα.
Οι λόγοι του ξαφνικού θανάτου
Σύμφωνα με μια νέα έκθεση έρευνας αγοράς που δημοσιεύτηκε από την Global Market Estimates, η παγκόσμια αγορά Q-commerce προβλέπεται να εμφανίσει ετήσια αύξηση 13,6% από το 2023 έως το 2028. Οι κύριοι λόγοι που ωθούν την ανάπτυξη της αγοράς είναι η αυξανόμενη ζήτηση για υπηρεσίες παράδοσης αυθημερόν και οι εξελίξεις στην τεχνολογία, συμπεριλαμβανομένων των εφαρμογών για κινητά και της παρακολούθησης μέσω GPS.
Αυτή είναι η μεγάλη εικόνα και η διεθνής τάση. Όμως το μεγάλο πρόβλημα παραμένει και δεν είναι άλλο από την εύθραυστη δομή κερδών. Οι εταιρείες Q-commerce συχνά πρέπει να εξισορροπούν το κόστος της παροχής γρήγορης και βολικής υπηρεσίας παράδοσης με την ανάγκη να διατηρούν τις τιμές χαμηλές για να προσελκύσουν και να διατηρήσουν πελάτες. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε μια κατάσταση όπου το κόστος παροχής της υπηρεσίας υπερβαίνει τα έσοδα που παράγονται από την υπηρεσία, καθιστώντας δύσκολη την κερδοφορία της επιχείρησης.
Ένας από τους κύριους μοχλούς αυτού του ζητήματος είναι το υψηλό κόστος παράδοσης, το οποίο μπορεί να αποτελέσει σημαντικό μέρος του συνολικού κόστους παροχής της υπηρεσίας.
Επιπλέον, η έλλειψη οικονομιών κλίμακας, σε σύγκριση με μεγαλύτερες εταιρείες ηλεκτρονικού εμπορίου, δυσκολεύει τις πλατφόρμες Q-commerce να διαπραγματευτούν ευνοϊκές συμφωνίες. Κρίσιμος παράγοντας είναι επίσης το χαμηλό περιθώριο κέρδους στα προϊόντα. Αυτό μπορεί να καταστήσει δύσκολη την κάλυψη των δαπανών που σχετίζονται με τη λειτουργία της επιχείρησης, όπως το μάρκετινγκ και τα γενικά έξοδα.
Σύμφωνα με μια μελέτη, οι ευρωπαϊκές νεοφυείς επιχειρήσεις που επικεντρώνονται στη σχεδόν άμεση παράδοση, θα πρέπει να τετραπλασιάσουν τον όγκο και ταυτόχρονα, να διπλασιάσουν την αξία των ημερήσιων παραγγελιών, εάν θέλουν να δημιουργήσουν κέρδος. Την ίδια στιγμή σχεδόν οι μισοί (48,8%) καταναλωτές που συμμετείχαν στην έρευνα της Coresight Research είχαν επιλέξει την ταχεία παράδοση, η οποία περιλαμβάνει υπηρεσίες αυθημερόν, μίας ώρας και 15 λεπτών/30 λεπτών. Περίπου το 61% των ερωτηθέντων είπε ότι η χαμηλή ή καθόλου χρέωση παράδοσης είναι σημαντική, ακολουθούμενο από το 53% που ανέφερε ότι η τιμή των ειδών είναι το κλειδί.
Οι πιθανές μελλοντικές αυξήσεις των τελών παράδοσης στο εγγύς μέλλον φαίνονται επομένως προβληματικές —ιδίως δεδομένου του ανταγωνιστικού περιβάλλοντος— υποδηλώνοντας ότι οι εταιρείες του κλάδου θα πρέπει να παρέχουν δωρεάν ή χαμηλού κόστους παράδοση, τουλάχιστον έως ότου παγιωθεί η αγορά και μειωθεί ο ανταγωνισμός, σημειώνεται στην έρευνα. Επίσης οι καταναλωτές εμφανίσθηκαν να αισθάνονται άνετα με ελαφρώς μεγαλύτερους χρόνους παράδοσης, οι οποίοι συνήθως επιφέρουν χαμηλότερο κόστος στην υπηρεσία.
