Γιατί οι Βρυξέλλες θέλουν να αλλάξουν τους όρους πληρωμών των επιχειρήσεων – Η περίπτωση της Ελλάδας
Σήμερα ο χρόνος πληρωμών των τιμολογίων των προμηθευτών από τα σούπερ μάρκετ ξεκινά από τις 60 ημέρες και φθάνει τις 140 ημέρες. Μια συναλλακτική πρακτική που απέχει αρκετά απ’ όσα ορίζει η Οδηγία της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τις πληρωμές. Με βάση την ισχύουσα Οδηγία της ΕΕ η προθεσμία εξόφλησής για τις συναλλαγές μεταξύ επιχειρήσεων (B2B) πρέπει είναι 30 ημέρες και μπορεί να παραταθεί σε 60 ή περισσότερες ημέρες «εφόσον η παράταση αυτή δεν είναι κατάφωρα καταχρηστική για τον πιστωτή». Στην πράξη όμως, η απουσία πραγματικής μέγιστης προθεσμίας πληρωμής και η ασάφεια του όρου «κατάφωρα καταχρηστική» που χρησιμοποιείται στην Οδηγία έχουν οδηγήσει σε μια κατάσταση στην οποία επιβάλλονται συχνά προθεσμίες πληρωμής 120 ημερών και μεγαλύτερες στους μικρότερους πιστωτές.
Αυτό έχει προβληματίσει τις Βρυξέλλες που προωθούν νέο Κανονισμό για δραστική μείωση του χρόνου των πληρώμων μεταξύ των επιχειρήσεων. Η νέα πρόταση κανονισμού των Βρυξελλών μειώνει το όριο στις 30 ημέρες. Η πρόταση καταργεί επίσης την ισχύουσα παράταση των προθεσμιών πληρωμής σε 60 ημέρες για τους δημόσιους φορείς που παρέχουν υγειονομική περίθαλψη και για τις δημόσιες αρχές που ασκούν οικονομικές δραστηριότητες βιομηχανικού ή εμπορικού χαρακτήρα ως δημόσια επιχείρηση. Σε αντίθεση με την ισχύουσα οδηγία για τις καθυστερήσεις πληρωμών, η πρόταση καταργεί επίσης τη διφορούμενη έννοια των «κατάφωρα καταχρηστικών» συμβατικών διατάξεων, αντικαθιστώντας την με έναν κατάλογο σαφώς προσδιορισμένων καταχρηστικών ρητρών και πρακτικών πληρωμής.
Οι νέοι κανόνες προτείνουν την αυτόματη και υποχρεωτική καταβολή τόκων μέχρι την εξόφληση της οφειλής. Σε αντίθεση με την ισχύουσα οδηγία, σύμφωνα με τη νέα πρόταση, ο πιστωτής δεν μπορεί να παραιτηθεί από το δικαίωμά του να απαιτήσει τόκο υπερημερίας. Κάθε αντίθετη συμβατική διάταξη ή πρακτική θα ήταν αθέμιτη και, ως εκ τούτου, άκυρη. Επομένως, ο δανειστής απαλλάσσεται από το βάρος της απαίτησης καταβολής τόκων, καταβολή η οποία καθίσταται αυτομάτως υποχρεωτική για τον οφειλέτη όταν πληρώνει με καθυστέρηση. Το επιτόκιο υπερημερίας είναι κατά + 8 % υψηλότερο από τα επιτόκια αναφοράς της ΕΚΤ.
Σύμφωνα με τις Βρυξέλλες, (https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/el/QANDA_23_4412) με τις έγκαιρες πληρωμές, οι εταιρείες, θα εξοικονομούν κάθε χρόνο τουλάχιστον πέντε ανθρωπο/ημέρες που χάνονται σήμερα σε ενέργειες κατά των οφειλετών, αριθμός που ισοδυναμεί με 340,2 εκατομμύρια ανθρωποώρες, ή σχεδόν 9 δισ. ευρώ για το σύνολο της οικονομίας της ΕΕ. Αυτός ο χρόνος και αυτά τα χρήματα θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν από τους ιδιοκτήτες επιχειρήσεων με πιο παραγωγικό τρόπο, όπως για παράδειγμα για την απόκτηση νέων δεξιοτήτων, για επενδύσεις στην επιχείρηση, για την πρόσληψη προσωπικού ή για την επέκταση της δραστηριότητας. Η μείωση του χρόνου πληρωμής, που εκτιμάται σε 35%, θα απελευθερώσει τις ταμειακές ροές και θα βελτιώσει την προβλεψιμότητα των πληρωμών. Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή με την έγκαιρη πληρωμή, οι εταιρείες θα εξοικονομούν ετησίως τουλάχιστον 5 ανθρωποημέρες που χάνονται αυτή τη στιγμή που ισοδυναμεί με 8,74 δις. ευρώ -σ.σ. μόνο η μείωση των καθυστερήσεων πληρωμών κατά μία ημέρα θα είχε ως αποτέλεσμα αύξηση των συνολικών ταμειακών ροών για τις εταιρείες της ΕΕ κατά 0,9% και εξοικονόμηση 158 εκατ. ευρώ στις δαπάνες χρηματοδότησης. Σήμερα η μέση πληρωμή από ορισμένες δημόσιες αρχές υπερβαίνει τις 200 ημέρες, περισσότερα από 500 τιμολόγια εκδίδονται κάθε δευτερόλεπτο στην ΕΕ, το 50% αυτών δεν πληρώνεται στην ώρα του ενώ το 25% των πτωχεύσεων οφείλονται σε μη έγκαιρη εξόφληση των τιμολογίων.
Τα οφέλη και το κόστος
Για τον κ. Αριστοτέλη Παντελιάδη, τον πρόεδρο της Ένωσης Σούπερ Μάρκετ Ελλάδας και επικεφαλής της METRO, η υιοθέτηση από τις Βρυξέλλες της υποχρεωτικής εξόφλησης των τιμολογίων εντός 30 ημερών από την έκδοσή τους και την καταβολή τόκων υπερημερίας στους πιστωτές που προωθεί η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα κοστίσει 2 δις. ευρώ. «Αν αυτό το μέτρο -σ.σ. βρίσκεται σε φάση συζήτησης στις Βρυξέλλες- εφαρμοζόταν αύριο μόνο τα σούπερ μάρκετ θα χρειάζονταν 2 δις. ευρώ», ανέφερε ο κ. Παντελιάδης. «Πολλές επιχειρήσεις του κλάδου είμαστε υπερδανεισμένες. Αν χρειαστούν 2 δις. ευρώ είναι πολύ δύσκολο και πολύ ακριβό το κόστος δανεισμού και για κάποιες τράπεζες μη επιθυμητό. Η Ευρώπη δεν λαμβάνει υπόψιν αυτές τις ελληνικές ιδιαιτερότητες» σημείωσε. «Ο μέσος χρόνος πληρωμών είναι θέμα εμπορικής πολιτικής της κάθε αλυσίδας. Αλλά μειώνεται και υπάρχει η τάση να εξορθολογίζονται οι κάποιες υπερβολικές αργές πληρωμές», υποστήριξε.
Οι νέοι κανόνες από τις Βρυξέλλες θα αρχίσουν να εφαρμόζονται μόλις εγκριθούν από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο, και θα τεθούν σε εφαρμογή ένα έτος μετά την έναρξη ισχύος του κανονισμού, ώστε να μπορέσουν οι σχετικοί φορείς (π.χ. δημόσιες αρχές, επιχειρήσεις) να λάβουν τα αναγκαία μέτρα για τη συμμόρφωση με τους νέους κανόνες. Επισημαίνεται ότι οι εμπορικές συναλλαγές που πραγματοποιούνται μετά την ημερομηνία εφαρμογής του κανονισμού υπόκεινται στις διατάξεις του κανονισμού, ακόμη και όταν η υποκείμενη σύμβαση έχει συναφθεί πριν από την ημερομηνία αυτή.
Τι συμβαίνει στην Ελλάδα
Σύμφωνα με την τελευταία Έκθεση Ευρωπαϊκών Πληρωμών της Intrum – η οποία βασίστηκε σε έρευνα 10.556 στελεχών σε 29 χώρες- οι εταιρείες καλούνται να αποδεχτούν ολοένα και μεγαλύτερους όρους πληρωμής από τους πελάτες τους, ενώ με τη σειρά τους, καταλήγουν να πληρώνουν τους δικούς τους προμηθευτές αργότερα, δημιουργώντας έναν φαύλο κύκλο.
Τα δύο τρίτα των επιχειρήσεων (65%) λένε ότι εάν οι πελάτες τους πλήρωναν πιο γρήγορα, θα μπορούσαν να πληρώσουν τους δικούς τους προμηθευτές με μεγαλύτερη ταχύτητα. Ταυτόχρονα, το 61% λέει ότι η ταχύτερη αμοιβή θα μπορούσε να τους βοηθήσει να δώσουν προτεραιότητα στην απόδοση της βιωσιμότητας και το 46% δηλώνει ότι μπορεί να τους επιτρέψει να επεκτείνουν το εργατικό τους δυναμικό.
Οι επιχειρήσεις ποιων χωρών ξοδεύουν τις περισσότερες μέρες κάθε χρόνο κυνηγώντας καθυστερημένες πληρωμές από πελάτες και ποιες δυσκολεύονται ολοένα και περισσότερο να πληρώσουν εγκαίρως τους προμηθευτές τους; Σύμφωνα με την έρευνα της Intrum στην πρώτη θέση βρίσκονται οι επιχειρήσεις από τη Φινλανδία όπου κάθε χρόνο ξοδεύουν 83 ημέρες για να «μαζέψουν» τις καθυστερημένες πληρωμές. Η Ελλάδα σε αυτό τον πίνακα βρίσκεται στην 8η θέση, επί συνόλου 29 κρατών, με 78 ημέρες, δηλαδή πάνω από το μέσο όρο. Ωστόσο μόλις το 44% των στελεχών των ελληνικών επιχειρήσεων δήλωσε πως σε ολόκληρη τη σταδιοδρομία του, η διαχείριση μετρητών και χρηματοοικονομικού χρέους δεν ήταν ποτέ μεγαλύτερη προτεραιότητα στην αίθουσα συνεδριάσεων από ό,τι σήμερα. Λογικό αφού οι Ελληνικές επιχειρήσεις έχουν στην «πλάτη» τους την οικονομική κρίση της περασμένης δεκαετίας όπου αντιμετώπισαν και τις μεγαλύτερες δυσκολίες.
Πάντως 6 στις 10 Ελληνικές επιχειρήσεις (ποσοστό 59%) δηλώνουν πως ο πληθωρισμός τις δυσκολεύει ολοένα και περισσότερο να πληρώσουν εγκαίρως τους προμηθευτές τους. Ο Ευρωπαϊκός μέσος όρος είναι στο 56%, στη χειρότερη θέση βρίσκονται οι επιχειρήσεις της Εσθονίας (69%) και στην καλύτερη του Βελγίου (ποσοστό 39%).
Σύμφωνα με έρευνα που διενήργησε, φέτος, η Atradius Hellas για τα συναλλακτικά ήθη στη χώρα, το 42% των επιχειρήσεων προβαίνει σε πιο αυστηρή διαχείριση στις επί πιστώσει σχέσεις του, καθώς διαπιστώνει μεγάλο το κόστος που σχετίζεται με την απόκτηση εξωτερικών κεφαλαίων για την αντιμετώπιση ελλείψεων ρευστότητας.
Σε όλο το φάσμα των επιχειρηματικών συναλλαγών, ανεξαρτήτως μεγέθους των εταιρειών και κλάδου δραστηριοποίησης, οι εταιρείες ανησυχούν για το πώς θα θωρακίσουν τα κεφάλαια και τις ταμειακές ροές τους και κατ’ επέκταση τη βιωσιμότητά τους, σε ένα εντόνως ευμετάβλητο, διεθνές και εντός των συνόρων, τοπίο, με αυξημένο τον εμπορικό πιστωτικό κίνδυνο.
