Το ευρώ γιορτάζει 25 χρόνια, αλλά το δολάριο είναι ο… βασιλιάς της Ευρώπης
Το ευρώ γιορτάζει 25 χρόνια ύπαρξης αυτόν τον μήνα. Η ψηφιακή του δημιουργία τοποθετείται χρονικά το 1999 ενώ ακολούθησε η εισαγωγή φυσικών χαρτονομισμάτων και κερμάτων το 2002.
Έκτοτε έχει ενσωματωθεί στο χρηματοπιστωτικό σύστημα με επιτυχία ως ανταλλακτικό μέσο εντός της ευρωζώνης των 20 εθνών.
Παρότι η επιβίωσή του δεν απειλείται πλέον, το κοινό νόμισμα έχει σημειώσει μικρή πρόοδο σε ό,τι αφορά τον ευρύτερο στόχο του να αμφισβητήσει τον ρόλο του δολαρίου ως παγκόσμιου αποθεματικού νομίσματος – αντίθετα έχει οπισθοχωρήσει. Με άλλα λόγια, αν και η αποδολαριοποίηση παραμένει ένα διαχρονικό αίτημα, το πράσινο νόμισμα παραμένει βασιλιάς.
Η χρήση του ευρώ στις συναλλαγές SWIFT, το κύριο παγκόσμιο σύστημα για διασυνοριακές πληρωμές, μειώθηκε στο 22% μέχρι το τέλος του περασμένου έτους από 38% τον Ιανουάριο. Το δολάριο, αντιθέτως, έκανε άλμα, με τη χρήση να σκαρφαλώνει στο 48% από 40%.
Οι περισσότερες από αυτές οφείλονταν σε αλλαγές στις πρακτικές της αγοράς, που έλαβαν χώρα όταν το SWIFT άλλαξε μέθοδο υπολογισμού για να μετρήσει με μεγαλύτερη ακρίβεια τα δεδομένα των εμπορικών τραπεζών που αποστέλλονται στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Ωστόσο, πανθομολογουμένως το κοινό νόμισμα απέτυχε να εκπληρώσει τις φιλοδοξίες των ιδρυτών του.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η χρήση «άλλων» νομισμάτων αυξήθηκε επίσης, στο 15% από 10% το 2023. Το κινεζικό γιουάν ανέβηκε στο 4%, ξεπερνώντας στην τέταρτη θέση μπροστά το γιεν, με τη στερλίνα να παραμένει στην τρίτη θέση. Ωστόσο, η αλλαγή βρίσκεται σε εξέλιξη — οι παγκόσμιες ροές πληρωμών ενδέχεται να μην καταγράφονται πλέον πλήρως στα δεδομένα SWIFT. Το διμερές εμπόριο μεταξύ Κίνας και Ρωσίας, αλλά και της υπόλοιπης συνομοσπονδίας BRICS+, είναι δύσκολο να αξιολογηθεί, αλλά η πιθανότητα αύξησης εκεί σαφώς υπάρχει.
Κατακερματισμός
Ο Kit Juckes, επικεφαλής στρατηγικής νομισμάτων στη Societe Generale SA, υποστηρίζει το όλο θέμα σχετίζεται με τον κατακερματισμό. Εκτιμά δε ότι είναι πολύ δύσκολο να έχουμε ακριβή ανάγνωση των δεδομένων, αλλά αναμένει ότι με την πάροδο του χρόνου η διαταραχή από την πανδημία και τα αυξημένα γεωπολιτικά δεινά θα οδηγήσουν σε λιγότερες συναλλαγές τόσο σε δολάρια όσο και σε ευρώ.
Σύμφωνα με τον Mark Tinker, διευθύνοντα σύμβουλο της ToscaFund Hong Kong Ltd, οι συνέπειες από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία μειώνουν επίσης το μερίδιο αγοράς του ευρώ. Οι κυρώσεις ώθησαν την Ευρώπη να αγοράσει υγρό φυσικό αέριο από τις ΗΠΑ και το Κατάρ σε δολάρια. Καθώς οι BRICS+ αρχίζουν να χρησιμοποιούν λιγότερα δολάρια, η Ευρώπη με τη σειρά της αναγκάζεται να χρησιμοποιεί το αμερικανικό νόμισμα πιο συχνά.
Στο μεταξύ, το Γραφείο Ελέγχου Ξένων Περιουσιακών Στοιχείων του Υπουργείου Οικονομικών των ΗΠΑ έχει ξεκινήσει ενέργειες για το πάγωμα των συναλλαγματικών διαθεσίμων της Ρωσίας, αλλά η ΕΕ, παρότι έχει την ίδια πολιτική, σχεδιάζει απλώς να φορολογήσει τα κέρδη, αντί να κατασχέσει τα περιουσιακά στοιχεία. Περίπου 200 δισεκατομμύρια δολάρια υπάρχουν στα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα, παγιδευμένα στον αγωγό διακανονισμού Euroclear.
Η σύγκρουση μεταξύ του στόχου για τερματισμό της ευρωπαϊκής εξάρτησης από φθηνούς ρωσικούς υδρογονάνθρακες —που πληρώνονταν αποκλειστικά σε ευρώ— και της αγοράς ενεργειακών πόρων με δολάρια αποκαλύπτει τις ριζικές αλλαγές που έχουν επέλθει στο παγκόσμιο εμπόριο.
Μέρος της επίδρασης των βασικών εμπορευμάτων θα εξαφανιστεί με την πάροδο του χρόνου καθώς συνεχίζεται η μετάβαση στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Από την άλλη, κρίσιμο είναι το τι πουλά η ΕΕ στη Ρωσία και την Κίνα. Πολλά από τα προϊόντα πολυτελείας που αγόραζε η Ρωσία από την Ευρώπη εισάγονται τώρα από την Κίνα και το Χονγκ Κονγκ.
Η εμπορική σχέση Κίνας-ΕΕ ανέρχεται σε 900 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως, αλλά στρέφεται όλο και περισσότερο ενάντια στα μακροπρόθεσμα συμφέροντα της Ευρώπης. Η Κίνα αγοράζει πλέον λιγότερα προϊόντα υψηλής αξίας από το μπλοκ. Ο γερμανικός τομέας αυτοκινήτων αυξάνει την παραγωγή ηλεκτρικών οχημάτων, αλλά δεν μπορεί να ανταγωνιστεί τα φθηνά κινεζικά EV. Η Γερμανία έχει τουλάχιστον τη νομισματική δύναμη πυρός για να προστατεύσει τις βιομηχανίες της: Ένα πακέτο 902 εκατομμυρίων ευρώ (983 εκατομμύρια δολάρια) έπεισε τη σουηδική εταιρεία κατασκευής μπαταριών EV Northvolt AB να κατασκευάσει μια νέα μονάδα κυψελών στη Γερμανία και όχι στις ΗΠΑ.
Η υπόλοιπη ευρωπαϊκή μεταποίηση μπορεί να χρειαστεί ευρύτερη βοήθεια, π.χ. περισσότερο κοινό χρέος της ΕΕ, όπως ζήτησε ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν. Οι ελπίδες για μια ολοκληρωμένη δημοσιονομική ένωση έχουν εξαφανιστεί, αλλά απαιτούνται μεταρρυθμίσεις, όπως η αντιμετώπιση των δημοσιονομικών ελλειμμάτων και η υποβαθμισμένη ανάπτυξη, πριν καταστεί δυνατή οποιαδήποτε πολιτική μεταρρύθμιση, όπως η δημιουργία μιας ένωσης κεφαλαιαγορών.
Ενώ η πτώση της χρήσης του ευρώ και το αντίστοιχο άλμα στην κυριαρχία του δολαρίου μπορεί να ήταν υπερβολική πέρυσι, οποιαδήποτε διόρθωση είναι πιθανό να είναι μέτρια μέχρι να καθαρίσει ο γεωπολιτικός αέρας. Μέρος της απώλειας της θέσης και της σημασίας για το ευρώ θα είναι μόνιμη. Η θέση του δολαρίου ως παγκόσμιου αποθεματικού νομίσματος είναι αδιαμφισβήτητη. Δώδεκα χρόνια μετά τη δέσμευση του Μάριο Ντράγκι να κάνει ό,τι χρειάζεται για να προστατεύσει το ευρώ, η ύπαρξή του μπορεί να είναι εγγυημένη, αλλά ο παγκόσμιος ρόλος του κάθε άλλο.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ΕΙΔΗΣΕΙΣ:
