Social media έναντι δημοσιογραφίας
Πώς η συριακή κρίση αλλάζει τους όρους στο «παιχνίδι» της παγκόσμιας ενημέρωσης.
Στην «Αραβική Άνοιξη» είχαν τον πρωταγωνιστικό ρόλο. Και τώρα, μεσούσης της συριακής κρίσης, τα social media έχουν και πάλι τον πρώτο λόγο, κλέβοντας ακόμη και την ειδησεογραφική πρωτοκαθεδρία από την ίδια τη δημοσιογραφία!
Τα ερασιτεχνικά βίντεο από τον πολυετή εμφύλιο -με αποκορύφωμα τις καταγγελλόμενες επιθέσεις με χημικά όπλα ανά τη Συρία– έχουν κατακλύσει τις τελευταίες ημέρες τις τηλεοπτικές οθόνες και το YouTube, προκαταβάλλοντας πολλές φορές και τις πολεμικές ανταποκρίσεις από την περιοχή, που περνούν κι αυτές συχνά μέσα από την «μέγγενη» της (αυτό)λογοκρισίας.
Ελλείψει ανεξάρτητης επιβεβαίωσης τις περισσότερες φορές για την αυθεντικότητά τους, οι εικόνες αυτές γίνονται συχνά ένα πολύτιμο εργαλείο προπαγάνδας, για όλες τις εμπλεκόμενες πλευρές ανεξαιρέτως. Στην περίπτωση των δεκάδων βίντεο από την επίθεση με χημικά στα ανατολικά προάστια της Δαμασκού, στις 21 Αυγούστου, αυτό που δεν καταγράφεται είναι ο υπεύθυνος της θηριωδίας. Παρ’ όλα αυτά, τώρα αναβαθμίζονται σε σπουδαιότητα και ρόλο, μετά την επίκλησή τους από τον ίδιο τον Αμερικανό υπουργό Εξωτερικών, Τζον Κέρι, στην προσπάθεια της Ουάσιγκτον να στοιχειοθετήσει την στρατιωτική επέμβαση κατά του καθεστώτος Άσαντ.
Διαβάστε ακόμη: Τζον Κέρι: «1.429 νεκροί από τις επιθέσεις με χημικά όπλα»
Πολλοί πια μιλούν ανοιχτά για έναν παράλληλο, ψηφιακό πόλεμο στη Συρία. Η προσφορά εικόνων και μαρτυριών από την περιοχή είναι πια τέτοια, που ο Βρετανός μπλόγκερ Έλιοτ Χίγκινς -ο οποίος ασχολείται με την πιστοποίηση της αυθεντικότητας ερασιτεχνικών βίντεο- λέει ότι πρέπει να τσεκάρει τουλάχιστον 550 κανάλια στο YouTube κάθε ημέρα!
Την τελευταία εβδομάδα, αναφέρει, τα περισσότερα βίντεο έχουν να κάνουν με επιθέσεις με χημικά όπλα -υπάρχουν περισσότερα από 180 clips για ένα μόνο περιστατικό, επισημαίνει. Πολύ περισσότερα δηλαδή από τον μέσο όρο των βίντεο που αναρτώνται στο διαδίκτυο για ένα συγκεκριμένο γεγονός και τα οποία συνήθως δεν υπερβαίνουν σε αριθμό τα πέντε έως έξι.
Για τη δημοσιογραφία, τα νέα αυτά δεδομένα στον «αγώνα της ενημέρωσης» σηματοδοτούν την απαρχή μίας δύσκολης μάχης αμεσότητας και εγκυρότητας. Με τον ανταποκριτή του CNN, Φρεντ Πλάιτγκεν, παραδείγματος χάρη να βρίσκεται πια στη Βηρυττό (την περασμένη εβδομάδα έληξε η βίζα παραμονής του στη Συρία), το διεθνές δίκτυο μεταδίδει συνεχώς ερασιτεχνικά βίντεο από την περιοχή, όπως ένα με ομαδικούς τάφους, που απέδωσε σε «ανεξάρτητο κινηματογραφιστή απολύτου αξιοπιστίας».
Διαβάστε ακόμη: Ομπάμα: Επέμβαση των ΗΠΑ στη Συρία μετά την έγκριση του Κογκρέσου
Το αμερικανικό CBS News από την άλλη -ένα από τα ελάχιστα τηλεοπτικά δίκτυα που έχουν απεσταλμένους στην Δαμασκό- απασχολεί σήμερα μία μικρή «στρατιά» αραβόφωνων υπαλλήλων στα γραφεία του στο Λονδίνο, με αποκλειστικό αντικείμενο να πιστοποιούν τα βίντεο που φθάνουν από «τρίτα μέρη».
Το ABC News, το Reuters και άλλοι ειδησεογραφικοί οργανισμοί συνεργάζονται πλέον με το Storyful, μία εταιρία που «σαρώνει» τις ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης και προσπαθεί να επιβεβαιώσει των αυθεντικότητα των βίντεο που αναρτώνται στο ίντερνετ, συγκρίνοντας π.χ. σκηνές δρόμων με χάρτες και τσεκάροντας τους λογαριασμούς αυτού που τα «ανεβάζει».
«Είναι το μοναδικό πια διαθέσιμο υλικό», παρατηρεί ο Ντέιβιντ Κλιντς, εκτελεστικός διευθυντής της Storyful. Κι αυτό, εξηγεί, επειδή «οι περισσότεροι ειδησεογραφικοί οργανισμοί είτε αυτονόητα δεν μπορούν να προσεγγίσουν τον τόπο μίας επίθεσης με χημικά όπλα, είτε δεν έχουν κάποιον μέσα στην Συρία, είτε ακόμη κι εάν έχουν απεσταλμένους στην Δαμασκό, αυτοί δύσκολα μπορούν να βγουν εκτός των ορίων της συριακής πρωτεύουσας».
Για όσους είναι στη Συρία -που θεωρείται από τις μεγαλύτερες «παγίδες» θανάτου για τους δημοσιογράφους, μετρώντας πέρυσι 28 θύματα και άλλα 18 φέτος- το Νο1 ζητούμενο είναι μοιραία η ασφάλεια. Το CBS λέει ότι έχει λάβει δρακόντεια μέτρα για την προστασία του εκεί προσωπικού του, αποφεύγοντας να δώσει άλλες λεπτομέρειες. Απεσταλμένους στη συριακή πρωτεύουσα έχουν επίσης τα βρετανικά κανάλια BBC και ITN, η αμερικανική εφημερίδα Wall Street Journal και τα διεθνή πρακτορεία Reuters και Associated Press.
Διαβάστε ακόμη: Ποιοι είναι οι σύμμαχοι της Συρίας;
«Ακόμη και στις καλές εποχές είναι ριψοκίνδυνο να είσαι στην Δαμασκό. Φανταστείτε πόσο δύσκολο είναι εάν “βρέχει” πυραύλους», παρατηρεί ο Τζον Γουίλιαμς, αρχισυντάκτης διεθνών ειδήσεων στο ABC News, το οποίο ξανάνοιξε αυτήν την εβδομάδα τα γραφεία του στη Βηρυττό, έπειτα από δύο δεκαετίες.
«Η δυσκολία του να μπει κανείς στη Συρία, οι περιορισμένες αποστολές πολεμικών ανταποκριτών ένεκα της οικονομικής κρίσης και η άμεση πρόσβαση που έχουμε πια όλοι στα social media, αλλάζουν τους όρους του “παιχνιδιού” της ενημέρωσης», παρατηρεί η Αν Μαρί Λιπίνσκι του Ιδρύματος Νίμαν για την Δημοσιογραφία του πανεπιστημίου Χάρβαρντ.
Σήμερα, ορισμένα δίκτυα συνεργάζονται με όσα έχουν ήδη ανθρώπους επί συριακού εδάφους -το ABC συνεργάζεται με το BBC, το NBC με το ITN. Όμως, τα περισσότερα ΜΜΕ έχουν ως βάση τη Βηρυττό, στον γειτονικό Λίβανο. Εκεί σταθμεύουν σήμερα οι ανταποκριτές της Washington Post και των New York Times.
Κάποια έχουν απεσταλμένους στα σύνορα με γειτονικές χώρες της Συρίας. Ο ανταποκριτής του NBC News, Ρίτσαρντ Ένγκελ, για παράδειγμα -που πέρυσι ήταν επί πέντε ημέρες υπό ομηρία στη Συρία- μεταδίδει τώρα τα ρεπορτάζ του κυρίως από τα τουρκο-συριακά σύνορα. Ενίοτε, περνά και εντός συριακού εδάφους.
