Μέσα στο χάος της Ουκρανίας ο Πούτιν κινείται σαν μάστερ του τζούντο

του Μάθιου Χέντρικ

Είναι πολύ πιθανό ότι ο Πούτιν θα συνεχίσει να ποντάρει στα δυνατά του σημεία, εκμεταλλευόμενος την εξάρτηση της Ευρώπης από το ρωσικό πετρέλαιο και αέριο, και χρησιμοποιώντας τη λαϊκή υποστήριξη που απολαμβάνει στη χώρα του.

Ο Πούτιν άρχισε να κάνει τζούντο σε ηλικία 11 ετών, όταν επικεφαλής της σοβιετικής ηγεσίας ήταν ακόμη ο Νικίτα Χρουτσώφ. Είναι κάτοχος μαύρης ζώνης, επίτιμος πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Ένωσης Τζούντο, ενώ έχει γράψει ως και βιβλίο σχετικά με το αντικείμενο: «Τζούντο: Ιστορία, Θεωρία, Πρακτική». Πέρυσι, έλαβε ένατο «Νταν» (στα δέκα) στο ταεκβοντό, ενώ πρόσφατα παραβρέθηκε στο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα Τζούντο για να δει τους Ρώσους να κατακτούν τη δεύτερη θέση, πίσω από την Ιαπωνία.

Συχνά, όταν οι σχολιαστές θέλουν να απεικονίσουν τους κρατικούς δρώντες και την επίδρασή τους στη γεωπολιτική, αναφέρονται συχνά σε μια υποθετική «παρτίδα σκάκι» – και η τρέχουσα σύγκρουση Ρωσίας-Ουκρανίας δεν διαφέρει ως προς αυτό. Όμως, η παρομοίωση του σκακιστή δεν είναι τόσο πετυχημένη, αναφορικά με τον Πούτιν, όσο αυτή του αθλητή τζούντο.

Όπως κάθε μεγάλος μαχητής του τζούντο, είναι πιθανό ότι ο Πούτιν θα συνεχίσει να κάνει επίδειξη δύναμης εκμεταλλευόμενος την εξάρτηση της Ευρώπης από το ρωσικό πετρέλαιο και αέριο, και χρησιμοποιώντας τη λαϊκή υποστήριξη που απολαμβάνει στη χώρα του.

Η εστίαση του Πούτιν αναμένεται να παραμείνει στην Ουκρανία, την περιοχή-κλειδί απ’ την οποία αντλεί στρατηγική επιρροή επί της Δύσης. Επιπλέον, αυτή η ανάμειξη θα συνεχίσει να αναστατώνει τις παγκόσμιες αγορές για το υπόλοιπο του έτους (σημειώστε ότι η ίδια η ρωσική χρηματιστηριακή αγορά έχει πέσει κατά 14% φέτος).

Σαν μαχητής του τζούντο, ο Πούτιν έχει την ικανότητα να επιλέγει τα σημεία επίθεσης, ενώ έχει και την πολυτέλεια να λαμβάνει αμυντική στάση – άσε τον αντίπαλο να επιτεθεί πρώτος. Κατά τα λοιπά, όπως σημειώνει και ο Άνταμ Γκόπνικ σε άρθρο του στον New Yorker, ο Πούτιν ίσως απλώς να συμπεριφέρεται ορθολογικά, τουλάχιστον σε σχέση με τη ρωσική ιστορία.

Η λαϊκή υποστήριξη προς τον Πούτιν, ύστερα κι από την ενσωμάτωση της Κριμαίας στη Ρωσία, έχει εκτοξευθεί στα ύψη. Σύμφωνα με μια έρευνα γνώμης του Κέντρου Pew, βρίσκεται στο 83%!

Παρά τις λαϊκές εξεγέρσεις που έχουν εκδιώξει αυταρχικά καθεστώτα στη Βόρεια Αφρική και τη Μέση Ανατολή, η αλήθεια είναι ότι ο Πούτιν έχει καταφέρει να διατηρήσει υψηλό βαθμό λαϊκής αποδοχής.

Πώς τα κατάφερε ο Πούτιν; Όπως εξήγησε πρόσφατα ο Ντέιβιντ Ρέμνικ στον New Yorker,

«ο Πούτιν κατάφερε να κάνει ό,τι δεν είχε κάνει ο Γιέλτσιν: κέρδισε τεράστια λαϊκή υποστήριξη πληρώνοντας μισθούς και συντάξεις, εξαλείφοντας τα ελλείμματα του προϋπολογισμού, και δημιουργώντας μια διευρυνόμενη μεσαία τάξη των πόλεων. Δεν είναι μυστικό ότι ο Πούτιν δημιούργησε επίσης τη δική του ολιγαρχία, με παλιούς φίλους από το Λένινγκραντ και συναδέλφους από τις δυνάμεις ασφαλείας, οι οποίοι διοικούν και κατακλέβουν τις μεγάλες επιχειρήσεις ενέργειας της χώρας. Αυτή η συνταγή, γνωστή και ως Κρεμλίνο Α.Ε. εξόργισε τους πάντες, αλλά η ατμόσφαιρα σχετικής σταθερότητας έδωσε στον Πούτιν ένα είδος αυταρχικής νομιμοποίησης».

Αυτή η νομιμοποίηση του Πούτιν δεν θα μπορούσε να οικοδομηθεί χωρίς την οικονομική μεγέθυνση που προήλθε από την εκμετάλλευση των φυσικών πόρων, σε βάρος της πραγματικής ανάπτυξης και διαφοροποίησης της οικονομίας. Η Ρωσία ίσως μπορέσει να κρύψει την πτωτική της πορεία μεσοπρόθεσμα, αλλά μακροπρόθεσμα – ειδικά αν πέσουν οι τιμές του πετρελαίου – τα πράγματα μπορούν να γίνουν πολύ χειρότερα.

Η ενεργειακή επιρροή της Ρωσίας στην Ευρώπη είναι σίγουρα σημαντικότατη. Το μερίδιο του ρωσικού αερίου ως ποσοστό επί των εισαγωγών της Ευρ. Ένωσης αυξήθηκε από 22% το 2010 σε πάνω από 30% σήμερα. Ενδεικτικά, η Ολλανδία έχει το 34% της κατανάλωσής αερίου συνδεδεμένο με τη Ρωσία, ενώ τα ποσοστά για τη Γερμανία και την Ιταλία είναι 30% και 28% αντίστοιχα. Αν η Ρωσία έκλεινε τις γραμμές προμήθειας αερίου που περνούν από την Ουκρανία, η Ευρ. Ένωση θα επιβίωνε το πολύ για τρεις μήνες με τα τρέχοντα αποθέματά της. Αυτό άνετα το λες επιρροή!

Σημειώστε, τέλος, ότι η ολοκλήρωση του αγωγού Nord Stream που μεταφέρει υγροποιημένο φυσικό αέριο από το Βίμποργκ της Ρωσίας στη Γερμανία μέσω της Φιλανδίας και της Βαλτικής Θάλασσας σημαίνει ότι η Ρωσία μπορεί να διακόψει κάθε παροχή αερίου στην Ουκρανία χωρίς να απομονώσει εντελώς τις μεγαλύτερες ευρωπαϊκές χώρες.

Είναι τόσο απλό: καθώς μπαίνουμε στους ψυχρότερους μήνες του χειμώνα, όπου η θέρμανση γίνεται ανθρώπινη αναγκαιότητα, μπορούμε να περιμένουμε τη συνέχιση της εμπλοκής της Ρωσίας στην Ουκρανία.

Με άλλα λόγια, το σχέδιο του Πούτιν δεν είναι παρά εφαρμογή των βασικών αρχών του τζούντο, όπως τις όρισε ο Χιγκόρο Κάνο το 1982: μέγιστη αποτελεσματικότητα, ελάχιστη προσπάθεια.

Διαβάστε ακόμη:

Σε ισχύ από την Παρασκευή οι νέες κυρώσεις της ΕΕ κατά της Ρωσίας