Η συνάντηση σε γιοτ στις Κάννες που οδήγησε στη μεγαλύτερη απάτη του 21ου αιώνα
Όλα ξεκίνησαν με μια συνάντηση σε ένα γιοτ στα ανοιχτά των Καννών το καλοκαίρι του 2009. Ο νεοεκλεγείς πρωθυπουργός της Μαλαισίας βρισκόταν στο σκάφος μετά από πρόσκληση του επιχειρηματία Τζο Λόου και του Σαουδο-ελβετού επιχειρηματία Ταρέκ Ομπάιντ. Είχαν συγκεντρωθεί για να διερευνήσουν συμφωνίες για το νέο ταμείο οικονομικής ανάπτυξης της Μαλαισίας, το 1MDB.
Δεκαπέντε χρόνια αργότερα, ο πρωθυπουργός βρίσκεται σε φυλακή της Μαλαισίας και εκτίει ποινή φυλάκισης για διαφθορά. Ο Λόου, φερόμενος ως εγκέφαλος της υπόθεσης εξαπάτησης του 1MDB ύψους 4,5 δισεκατομμυρίων δολαρίων, παραμένει ελεύθερος, τονίζεται σρο δημοσίευμα του Bloomberg.
Ο Ομπάιντ και ο συνέταιρός του Πάτρικ Μαχόνι δικάζονται στο ανώτατο ποινικό δικαστήριο της Ελβετίας, κατηγορούμενοι για τη δημιουργία μιας εικονικής εταιρείας εξερεύνησης πετρελαίου μέσω της οποίας έκλεψαν περισσότερα από 1,8 δισεκατομμύρια δολάρια από τα κεφάλαια της 1MDB.
Ούτε ο Μαχόνι ούτε ο Ομπάιντ έχουν μιλήσει δημοσίως για τις συμφωνίες τους με τον Τζο Λόου. Η πολύμηνη δίκη, που διεξάγεται στην Ελβετία, ενδέχεται να αποκαλύψει νέες λεπτομέρειες για τον φυγά, ο οποίος θεωρείται ύποπτος για την πραγματοποίηση της αναμφισβήτητα μεγαλύτερης οικονομικής ληστείας του 21ου αιώνα.
Ο Μαχόνι αρνήθηκε τις κατηγορίες και δήλωσε αθώος. Ο δικηγόρος του Ομπάιντ δεν απάντησε σε ερωτήσεις του Bloomberg.
Είναι επίσης μια ευκαιρία για την Ελβετία, η οποία θεωρείται επιεικής απέναντι στους οικονομικούς εγκληματίες, να αποδείξει ότι μπορεί να είναι σκληρή απέναντι στο οικονομικό έγκλημα. Ένας πρώην τραπεζίτης της Coutts & Co. που κρίθηκε ένοχος το 2020, τιμωρήθηκε με πρόστιμο μόλις 50.000 ελβετικών φράγκων (55.700 δολάρια).
Οι εισαγγελείς ισχυρίζονται ότι το ζεύγος δημιούργησε το σχέδιο με τον Λόου το 2009 και τα ποσά που διακυβεύονται το καθιστούν μία από τις μεγαλύτερες απάτες στην ιστορία.
Ο Μαχόνι κατηγορείται για εγκληματική κακοδιαχείριση, απάτη, δωροδοκία και νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, σύμφωνα με το κατηγορητήριο των 213 σελίδων, ενώ ο Ομπάιντ κατηγορείται για όλα αυτά όπως και για πλαστογραφία.
Σημειωτέον πως η καταδίκη μόνο για κατηγορίες απάτης επισύρει ποινή φυλάκισης έως και 10 ετών, αν και σε πολλές ελβετικές περιπτώσεις η ποινή αναστέλλεται.
Στο κατηγορητήριο, οι ελβετοί εισαγγελείς περιγράφουν το υποτιθέμενο σχέδιο το οποίο, όπως υποστηρίζουν, περιελάμβανε διαπραγματεύσεις για λογαριασμό ενός βασιλιά της Σαουδικής Αραβίας από τον οποίο δεν είχαν λάβει καμία εντολή, ενώ διεκδικούσαν τα δικαιώματα σε ένα πετρελαϊκό πεδίο στην Κασπία Θάλασσα που ποτέ δεν ήλεγχαν.
Petrosaudi
Ο Ομπάιντ ίδρυσε την εταιρεία εξερεύνησης κοιτασμάτων πετρελαίου Petrosaudi το 2005 με τον γνωστό του, πρίγκιπα Τούρκι Μπιν Αμντουλάχ αλ Σαούντ, αποφασισμένος να εκμεταλλευτεί τις διασυνδέσεις που θα μπορούσε να του προσφέρει το βασιλικό όνομα.
Ο φιλόδοξος 30χρονος χρειαζόταν ακόμη μετρητά. Είχε εξασφαλίσει ένα δάνειο μέσω του πρώην συμμαθητή του σε ιδιωτικό σχολείο της Γενεύης, Πάτρικ Μαχόνι, ο οποίος θα γινόταν ο ανεπίσημος επικεφαλής επενδύσεων της Petrosaudi το 2009, σύμφωνα με το κατηγορητήριο. Παρ’ όλα αυτά, χρειαζόταν περισσότερα χρήματα και στράφηκε στον Λόου.
Επικοινωνώντας μόνο μέσω κρυπτογραφημένων μηνυμάτων BlackBerry και ιδιωτικών λογαριασμών ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, οι τρεις άνδρες άρχισαν να εργάζονται για την εταιρεία. Σύμφωνα με το κατηγορητήριο, η στρατηγική τους είχε ελάχιστα να κάνει με την εξερεύνηση νέων κοιτασμάτων πετρελαίου.
Οι εισαγγελείς παρουσίασαν τα emails μεταξύ των τριών ανδρών για να προωθήσουν το επιχείρημά τους ότι η Petrosaudi δεν ήλεγχε τα περιουσιακά στοιχεία που δήθεν διέθετε, ούτε είχε την ευλογία του Σαουδάραβα μονάρχη.
Ο Τούρκι, έβδομος γιος του εκλιπόντος βασιλιά Αμπντάλα, δεν κατηγορείται για κανένα αδίκημα σε σχέση με την Petrosaudi και δεν ασκούσε κανένα επιχειρησιακό ρόλο στην εταιρεία, σύμφωνα με τους εισαγγελείς.
Ο ίδιος ήταν ένας από τους πολλούς πρίγκιπες που συνελήφθησαν τον Νοέμβριο του 2017 από τον de facto κυβερνήτη της Σαουδικής Αραβίας, Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν, αν και κανείς δεν γνωρίζει που έχει εξαφανιστεί από τότε.
Κοινοπραξία για το πετρέλαιο
Μετά τη συνάντηση στις Κάννες, ο Ομπάιντ πρότεινε στην 1MDB και την Petrosaudi να δημιουργήσουν μια κοινοπραξία για την εκμετάλλευση του μεριδίου της Petrosaudi σε ένα πετρελαϊκό πεδίο στο Τουρκμενιστάν.
Σύμφωνα με τους εισαγγελείς, ο Ομπάιντ ανέφερε εγγράφως ότι η Petrosaudi θα έφερνε στην κοινοπραξία «περιουσιακά στοιχεία της στον τομέα της ενέργειας αξίας 2 δισεκατομμυρίων δολαρίων».
Παρ’ όλα αυτά, υπήρχε ένα σημαντικό πρόβλημα. Η Petrosaudi δεν κατείχε το κοίτασμα πετρελαίου ή τα δικαιώματά του, αλλά βρισκόταν σε αδιέξοδες διαπραγματεύσεις με μια εταιρεία η οποία είχε καταβάλει 10 εκατομμύρια δολάρια για να αγοράσει τα δικαιώματα.
Αυτά τα δικαιώματα ήταν ουσιαστικά άχρηστα, καθώς το κοίτασμα βρισκόταν σε ύδατα των οποίων η κυριότητα αμφισβητείται από το Τουρκμενιστάν και το Αζερμπαϊτζάν.
Έτσι, ο Ομπάιντ απευθύνθηκε σε έναν σύμβουλο της αγοράς πετρελαίου και παλιό οικογενειακό φίλο για να εκτιμήσει την αξία του κοιτάσματος. Εννέα ημέρες αργότερα, συνέταξε μια έκθεση που έθετε την «δίκαιη καθαρή παρούσα αξία» των περιουσιακών στοιχείων μεταξύ 2,98 και 4,06 δισεκατομμυρίων δολαρίων.
Με αυτή την ισχυρή γραπτή αποτίμηση και με την υποστήριξη της βασιλικής οικογένειας της Σαουδικής Αραβίας να έχει εδραιωθεί στο μυαλό των στελεχών της 1MDB, το διοικητικό συμβούλιο υπέγραψε το σύμφωνο στις 26 Σεπτεμβρίου 2009 και δύο ημέρες αργότερα ενέκρινε τη μεταφορά 1 δισεκατομμυρίου δολαρίων σε τραπεζικούς λογαριασμούς που κατείχε η νέα κοινοπραξία, 1MDB PetroSaudi.
Τριακόσια εκατομμύρια από αυτά πήγαν σε λογαριασμό που ελεγχόταν από τον Ομπάιντ, σύμφωνα με τους εισαγγελείς. Τα υπόλοιπα 700 εκατομμύρια δολάρια πήγαν στην GoodStar, η οποία παρουσιάστηκε ψευδώς ως μονάδα της PetroSaudi, αλλά στην πραγματικότητα ήταν μια οντότητα με έδρα τις Σεϋχέλλες που ελεγχόταν από τον Λόου.
Στις 5 Οκτωβρίου, ο επιχειρηματίας μετέφερε 85 εκατομμύρια δολάρια από αυτά σε λογαριασμό στο όνομα του Ομπάιντ. Ο Ομπάιντ, με τη σειρά του, προώθησε 33 εκατομμύρια δολάρια στον Μαχόνι στις 21 Οκτωβρίου.
Σύμφωνα πάντα με το Bloomberg, τον επόμενο χρόνο, οι εισαγγελείς ισχυρίζονται ότι το ζευγάρι άρχισε να αποσπά πρόσθετα χρήματα από την 1MDB. Ο Ομπάιντ άντλησε 500 εκατομμύρια δολάρια, δήθεν για να επενδύσει στη γαλλική πετρελαϊκή εταιρεία GDF Suez.
Οι δύο άντρες εμφανίστηκαν πρόθυμοι να διανείμουν τα κεφάλαια γρήγορα, όπως προκύπτει από τα μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου.
«Αυτή τη στιγμή βρισκόμαστε σε καλή κατάσταση επειδή έχουμε αυτά τα χρήματα με καθαρό και σωστό νόμιμο τρόπο, οπότε δεν υπάρχει τίποτα που μπορεί να μας κάνει κανείς», έγραψε ο Μαχόνι στον Ομπάιντ τον Σεπτέμβριο του 2010.
Την επόμενη ημέρα, μετέφερε 300 εκατομμύρια δολάρια στον προσωπικό λογαριασμό του Ομπάιντ και τα υπόλοιπα 200 εκατομμύρια δολάρια σε λογαριασμούς της Petrosaudi που ήλεγχε, σύμφωνα με τους εισαγγελείς.
Στη συνέχεια, το 2011, ο Ομπάιντ έκανε εκ νέου ανάληψη, αυτή τη φορά για 330 εκατομμύρια δολάρια, ισχυρίζονται οι εισαγγελείς. Για να πιέσει τους Μαλαισιανούς να δεχτούν, τους υπενθύμισε πως ο βασιλιάς Αμπντάλα βοήθησε στην εκκένωση των Μαλαισιανών μουσουλμάνων κατά τη διάρκεια των διαδηλώσεων της Αραβικής Άνοιξης και πως είχε αυξήσει το ποσοστό των Μαλαισιανών μουσουλμάνων που μπορούν να κάνουν προσκύνημα στη Μέκκα.
Μεταξύ του 2009 και του τέλους του 2011, οι εισαγγελείς υποστηρίζουν ότι οι άνδρες άρπαξαν συνολικά 1,83 δισεκατομμύρια δολάρια από την 1MDB, με τον Ομπάιντ να βάζει στην τσέπη του 580 εκατομμύρια δολάρια και o Μαχόνι, 37 εκατομμύρια δολάρια.
O πληροφοριοδότης
Το κατηγορητήριο του 2023 για τον Ομπάιντ και τον Μαχόνι βασίστηκε εν μέρει στην κατάθεση του Εξέβιερ Τζούστο, του τρίτου υπαλλήλου της Petrosaudi. Μετά από μόλις έναν χρόνο στην εταιρεία, ο Τζούστο παραιτήθηκε και συνελήφθη στην Ταϊλάνδη τον Ιούνιο του 2015.
Καταδικασμένος για απόπειρα εκβιασμού που, όπως ισχυρίζεται, ήταν μια συνωμοσία εκ μέρους του Ομπάιντ, του Μαχόνι και των αρχών της Μαλαισίας, ο Ελβετός υπήκοος πέρασε 18 μήνες στη φυλακή πριν αποφυλακιστεί.
Τα έγγραφα που μοιράστηκε ο Τζούστο με το The Sarawak Report, έναν ιστότοπο που επικεντρώνεται στη διαφθορά στη Μαλαισία, οδήγησαν στην πρώτη αποκάλυψη του «ζεύγους» απατεώνων της Petrosaudi το 2015.
Η Επιτροπή Καταπολέμησης της Διαφθοράς της Μαλαισίας υπέδειξε στην Ιντερπόλ τα δικά της εντάλματα σύλληψης για τον Ομπάιντ και τον Μάχονι στις αρχές του 2020. Παρ’ όλα αυτά, δεν είναι ακόμα σαφές αν συνελήφθησαν ποτέ, ενώ οι ελβετοί εισαγγελείς αρνήθηκαν να πουν αν διέταξαν τη σύλληψή τους.
Χρόνια αργότερα, ο Τζούστο υποστηρίζει ότι ελπίζει ότι η δικαιοσύνη της χώρας του θα πράξει τώρα το σωστό: «Αυτή είναι η τέλεια ευκαιρία για την Ελβετία να δείξει στον κόσμο ότι ασχολείται σοβαρά με την καταπολέμηση του οικονομικού εγκλήματος και ότι είναι έτοιμη να τιμωρήσει όσους το διαπράττουν», δήλωσε.
