Μαθήματα από τη «βίβλο» του Μάριο Ντράγκι
Γεφύρωση του χάσματος καινοτομίας έναντι του διεθνούς ανταγωνισμού, σχέδιο για την απαλλαγή από τις ανθρακούχες εκπομπές χωρίς να υπονομεύεται η ανταγωνιστικότητα και ενίσχυση της ασφάλειας με μείωση των εξαρτήσεων είναι τα “κλειδιά”, σύμφωνα με τη “βίβλο” του Μάριο Ντράγκι, για την βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη και την ανταγωνιστικότητα.
Η έκθεση που εκπόνησε ο πρώην πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και πρώην πρωθυπουργός της Ιταλίας, που δείχνει επενδύσεις 800 δισ. ευρώ ετησίως για να ανακτήσει η ΕΕ την ανταγωνιστικότητά της στην παγκόσμια σκηνή, δείχνει ευκαιρίες και προκλήσεις που αντιμετωπίζουν χώρες της ΕΕ, όπως η Ελλάδα.
Σε κάθε τομέα, δεν ξεκινάμε από το μηδέν. Υπάρχουν πλεονεκτήματα πάνω στα οποία πρέπει να οικοδομήσουμε, σύμφωνα με τον Μάριο Ντράγκι, αλλά αποτυγχάνουμε να προσυλητίσουμε αυτές τις δυνάμεις σε παραγωγικές και ανταγωνιστικές βιομηχανίες παγκόσμιας κλίμακας παραθέτοντας τρεις τομείς δράσης.
1.Η Ευρώπη πρέπει να γεφυρώσει το χάσμα καινοτομίας με τις ΗΠΑ και την Κίνα, ιδίως στις προηγμένες τεχνολογίες. Εξάλλου, δεν διαθέτει καμία εταιρεία με χρηματιστηριακή αξία άνω των 100 δισ. ευρώ που να έχει συσταθεί τα τελευταία πενήντα χρόνια, ενώ στις ΗΠΑ υπάρχουν έξι, με αποτίμηση άνω του 1 τρισ.. Καθώς οι εταιρείες της ΕΕ είναι εξειδικευμένες σε ώριμες τεχνολογίες όπου οι δυνατότητες για επιτεύγματα είναι περιορισμένες, ξοδεύει λιγότερο για έρευνα και καινοτομία. Το πρόβλημα όμως δεν είναι ότι η Ευρώπη στερείται ιδεών ή φιλοδοξιών, καθώς υπάρχουν πολλοί ταλαντούχοι ερευνητές και επιχειρηματίες που καταθέτουν διπλώματα ευρεσιτεχνίας αλλά η καινοτομία μπλοκάρεται από περιοριστικούς κανονισμούς στο επόμενο στάδιο που η καινοτομία πρέπει να γίνει εμπορεύσιμη. Ως αποτέλεσμα, πολλοί Ευρωπαίοι επιχειρηματίες προτιμούν να αναζητούν χρηματοδότηση και να αναπτύσσονται στις ΗΠΑ. Στην εποχή της τεχνητής νοημοσύνης η Ευρώπη πρέπει να ξεκλειδώσει δυνατότητες παρέχοντας στους πολίτες δεξιότητες κι ενώ θα επιδιώκει να φτάσει τις ΗΠΑ όσον αφορά την καινοτομία, θα πρέπει να επιδιώξει και να ξεπεράσει τις ΗΠΑ όσον αφορά την παροχή ευκαιριών για εκπαίδευση και απασχόληση, με καλές θέσεις εργασίας για όλους καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής τους.
2.Ο δεύτερος τομέας δράσης, σύμφωνα με τον Μάριο Ντράγκι, είναι ένα σχέδιο για την απαλλαγή από τις ανθρακούχες εκπομπές με ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας. Εάν οι φιλόδοξοι κλιματικοί στόχοι της Ευρώπης συνδυάζονται με ένα συνεκτικό σχέδιο για την επίτευξή τους, η απαλλαγή από τις ανθρακούχες εκπομπές θα είναι ευκαιρία. Αν όμως αποτύχουμε να συντονίσουμε τις πολιτικές μας, υπάρχει ο κίνδυνος η απαλλαγή από τον άνθρακα να υπονομεύσει την ανταγωνιστικότητα και την ανάπτυξη. Εξάλλου, παρόλο που οι τιμές της ενέργειας έχουν μειωθεί σημαντικά από τα ιστορικά υψηλά, οι εταιρείες της ΕΕ εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν τιμές ηλεκτρικής ενέργειας που είναι 2 με 3 φορές υψηλότερες από αυτές στις ΗΠΑ. Οι τιμές του φυσικού αερίου είναι 4-5 φορές υψηλότερες κι αυτό το χάσμα τιμών οφείλεται κατά κύριο λόγο στην έλλειψη φυσικών πόρων στην Ευρώπη, αλλά και σε θεμελιώδη ζητήματα αναφορικά με την κοινή αγορά ενέργειας, με κανονισμούς και χρεώσεις που αυξάνουν το ενεργειακό κόστος και εμποδίζουν τις βιομηχανίες και τα νοικοκυριά να απολαμβάνουν πλήρως τα οφέλη της καθαρής ενέργειας στους λογαριασμούς τους.
3.Ο τρίτος τομέας δράσης είναι η αύξηση της ασφάλειας και η μείωση των εξαρτήσεων. Οι αυξανόμενοι γεωπολιτικοί κίνδυνοι μπορεί να αυξήσουν την αβεβαιότητα και να μετριάσουν επενδύσεις ενώ μεγάλα γεωπολιτικά σοκ ή ξαφνικές διαταραχές του εμπορίου μπορεί να υπονομεύσουν την ανάπτυξη. Η Ευρώπη είναι ιδιαίτερα εκτεθειμένη βασιζόμενη σε λίγους προμηθευτές για κρίσιμες πρώτες ύλες, ειδικά στην Κίνα. Αυτή η εξάρτηση είναι αμφίδρομη καθώς η Κίνα βασίζεται στην ΕΕ για να απορροφήσει την πλεονάζουσα βιομηχανική της παραγωγική ικανότητα αλλά την ίδια ώρα άλλες μεγάλες οικονομίες όπως οι ΗΠΑ προσπαθούν να απεμπλακούν από αυτή τη σχέση. Η ΕΕ θα χρειαστεί να συντονίσει προτιμησιακές εμπορικές συμφωνίες και άμεσες επενδύσεις σε κράτη πλούσια σε πόρους, ώστε να δημιουργηθούν αποθέματα σε κρίσιμους τομείς και να δημιουργηθούν βιομηχανικές συνεργασίες για να εξασφαλιστεί η αλυσίδα εφοδιασμού των τεχνολογιών. Η ειρήνη είναι ο πρώτος και κύριος στόχος της Ευρώπης αλλά οι απειλές αυξάνονται. Η ΕΕ είναι δεύτερη στον κόσμο σε στρατιωτική δαπάνη αλλά αυτό δεν αντικατοπτρίζεται σε βιομηχανική ικανότητα. Η αμυντική βιομηχανία είναι πολύ κατακερματισμένη. Στην Ευρώπη λειτουργούν δώδεκα διαφορετικοί τύποι αρμάτων μάχης, ενώ οι ΗΠΑ παράγουν μόνο ένας.
Σε πολλούς από αυτούς τους τομείς, τα κράτη μέλη ενεργούν ήδη μεμονωμένα και οι βιομηχανικές πολιτικές αυξάνονται αλλά είναι προφανές ότι η Ευρώπη υστερεί σε αυτό που θα μπορούσε να πετύχει ενεργώντας ως κοινότητα. Σύμφωνα με τον Μάριο Ντράγκι, τα εμπόδια συνοψίζονται στο γεγονός ότι η Ευρώπη στερείται εστίασης, καθώς διατυπώνονται κοινοί στόχοι αλλά δεν υποστηρίζονται με σαφείς προτεραιότητες, σπαταλά τους κοινούς πόρους της και δεν συντονίζει τις πολιτικές της εκεί που πρέπει, όπως π.χ. σε ΗΠΑ και Κίνα όπου συνδυάζονται πολλαπλές πολιτικές, από δημοσιονομικές μέχρι εμπορικές, για την ασφάλεια των αλυσίδων εφοδιασμού.
