Τράπεζα Τροφίμων: Κανένα γραμμάριο φαγητού δεν πρέπει να πάει χαμένο
Το κίνημα zero waste και η ευαισθητοποίηση γύρω από τη σπατάλη τροφίμων αποτελούν πλέον αναπόσπαστο κομμάτι της παγκόσμιας προσπάθειας για βιωσιμότητα. Με εκατομμύρια τόνους τροφίμων να καταλήγουν κάθε χρόνο στα σκουπίδια, οι προκλήσεις για τη μείωση των αποβλήτων παραμένουν μεγάλες και στο επίκεντρο αυτής της προσπάθειας βρίσκονται οργανισμοί, που διαθέτουν σε όσους το έχουν ανάγκη, κατάλληλα για κατανάλωση τρόφιμα, τα οποία για κάποιο λόγο είναι μη εμπορεύσιμα. Ακριβώς αυτό πράττει και στην Ελλάδα η Τράπεζα Τροφίμων, η οποία ιδρύθηκε το 1995 από τον Γεράσιμο Βασιλόπουλο. Mε αφορμή τον πέμπτο εορτασμό της Διεθνούς Ημέρας Ευαισθητοποίησης για την Απώλεια και τη Σπατάλη των Τροφίμων, ο γενικός διευθυντής, Δημήτρης Νέντας μιλά στο Fortune Greece, μεταξύ άλλων, για τις μη κερδοσκοπικές οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, που λειτουργούν με στόχο τον περιορισμό της σπατάλης και της επισιτιστικής ανασφάλειας.
Τα τρόφιμα προσφέρονται δωρεάν από τις εταιρείες, ενώ η Τράπεζα Τροφίμων διαθέτει κατάλληλες αποθήκες για τη σωστή διαχείριση και συντήρησή τους, τονίζει ο κ. Νέντας. Αυτά, στη συνέχεια διατίθενται δωρεάν σε φιλανθρωπικά συσσίτια και ιδρύματα, με τα οποία η Τράπεζα συνεργάζεται στενά και ελέγχονται τακτικά. Όπως αναφέρει, οι επτά Τράπεζες Τροφίμων στην Ελλάδα κατάφεραν, μέσα από τις προσπάθειές τους, να διαχειριστούν πέρυσι 2.148 τόνους προϊόντων, βοηθώντας 128.000 ανθρώπους μέσω συνεργασίας με 333 συσσίτια και ιδρύματα σε όλη τη χώρα.
Ακολουθεί η συνέντευξη του Δημήτρη Νέντα στο Fortune Greece:
Με ποιους τρόπους συμβάλλει η Τράπεζα Τροφίμων στην αντιμετώπιση του προβλήματος της σπατάλης τροφίμων;
Βασική δουλειά μας είναι να διαχειριζόμαστε σωστά, τα τρόφιμα που εταιρείες δεν μπορούν να πουλήσουν, αν και είναι κατάλληλα για κατανάλωση. Αυτό ακούγεται λίγο παράξενο, αλλά δεν είναι. Κατ’ αρχάς, πάντα οι εταιρείες παράγουν λίγο περισσότερο από τη ζήτηση, όπως την προβλέπουν. Έπειτα έχουμε τρόφιμα τα οποία είναι εποχιακά. Χριστουγεννιάτικα σοκολατάκια, πασχαλινά τσουρέκια, και άλλα παρόμοια είδη. Επιπλέον, σίγουρα κατά την παραγωγή μπορεί να υπάρχουν σφάλματα στις συσκευασίες των προϊόντων. Στα χρώματα, στα κείμενα που τυπώνονται στις συσκευασίες, κα.
Το πρόβλημα για εμάς δεν είναι η διαχείριση τέτοιων δωρεών, γιατί είναι κάτι που το κάνουμε εδώ και σχεδόν 30 χρόνια και το ξέρουμε καλά. Η δυσκολία είναι να ευαισθητοποιήσουμε τις εταιρίες τροφίμων, για να έρχονται εγκαίρως στα χέρια μας αυτά τα πλεονάσματα παραγωγής. Έχουμε πολύ καλή συνεργασία με τον Σύνδεσμο Ελληνικών Βιομηχανιών Τροφίμων (ΣΕΒΤ) αλλά και με την πρωτοβουλία ‘ΕΛΛΑ-ΔΙΚΑ ΜΑΣ’, μας προσφέρουν προϊόντα περίπου 150 εταιρίες σε όλη την Ελλάδα, αλλά σίγουρα μπορούν να γίνουν πολύ περισσότερα.
Ποιες είναι οι πιο σημαντικές δράσεις και πρωτοβουλίες που έχει αναλάβει πρόσφατα η Τράπεζα Τροφίμων για την καταπολέμηση της σπατάλης;
Από μέρους μας, φέτος προσπαθήσαμε να επεκτείνουμε τις δράσεις μας σε κάτι καινούριο. Εδώ και πολλά χρόνια, διαχειριζόμαστε μεγάλες δωρεές τροφίμων. Τι γίνεται όμως όταν κάποια εταιρία έχει να προσφέρει 5 ή 100 kgr από τρόφιμα που περισσεύουν; Υπάρχουν τρόφιμα κατάλληλα για κατανάλωση τα οποία περισσεύουν σε μικρές ποσότητες, αλλά με μεγάλη διασπορά στις γειτονιές της χώρας μας. Τα τρόφιμα αυτά, δεν είναι εύκολο να τα συγκεντρώνουμε μαζικά, οδηγώντας με κάποιο φορτηγάκι μέσα στις πόλεις, γιατί είναι κάτι που θα απαιτούσε πολύ χρόνο, κόπο, αλλά και δαπάνες. Σε αντίθεση με αυτό, κινητοποιούμε ένα δίκτυο εθελοντών, τους οποίους ήδη γνωρίζουμε και οι οποίοι ζουν σε διαφορετικές γειτονιές. Έτσι, ένας εθελοντής μπορεί εύκολα να πάρει πχ. 2 σακούλες τρόφιμα από ένα σημείο, να τις παραδώσει σε κάποιο γειτονικό συσσίτιο διανύοντας μια μικρή απόσταση, μέχρι να επιστρέψει σπίτι του. Είχαμε κάνει κάποιες δοκιμές και το σύστημα δουλεύει αποτελεσματικά. Έτσι, με αυτή την εμπειρία, καταφέραμε φέτος να ξεκινήσουμε μια νέα συνεργασία με το efood. Από διάφορα σημεία της εταιρείας παίρνουμε τρόφιμα που περισσεύουν, και τα προσφέρουμε δωρεάν σε ανθρώπους που τα χρειάζονται, για καλό σκοπό.
Ποια είναι η κατάσταση σήμερα στην Ελλάδα και πώς ακόμη και με μια μικρή βελτίωση μπορούμε να δούμε πολύ σημαντικά αποτελέσματα;
Η σπατάλη τροφίμων συμβαίνει σε όλους τους κλάδους των τροφίμων: πρωτογενής παραγωγή, βιομηχανία, λιανεμπόριο, εστίαση και φυσικά στα σπίτια μας. Συνολικά, σύμφωνα με την Eurostat, στην Ελλάδα σπαταλάμε κάθε χρόνο 191 kgr κατά κεφαλήν, έναντι 127 που είναι ο ευρωπαϊκός μέσος όρος. Ένα μέγεθος που αθροιστικά κάνει 2 εκατομμύρια τόνους ετησίως. Ακούγεται τόσο μεγάλο που ίσως δυσκολευόμαστε και να το καταλάβουμε.
Να το εξηγήσω αλλιώς; Η βιομηχανία και το λιανεμπόριο καταγράφουν σπατάλη τροφίμων περίπου 525 χιλιάδες τόνους τον χρόνο. Είναι τρόφιμα αρκετά τυποποιημένα που μπορούμε πολύ πιο εύκολα να τα διαχειριστούμε. Φυσικά, στα νούμερα αυτά περιλαμβάνονται φλούδες και άλλα παρά-προϊόντα που δεν μπορούν να καταναλωθούν, και σίγουρα μπορεί κανείς να φέρει αντιρρήσεις για τον τρόπο υπολογισμού αυτών των αριθμών και για πιθανά σφάλματα. Όμως, ανεξάρτητα από αυτά, αν καταφέρναμε να σώσουμε μόλις το 1%, από αυτούς τους δύο μόνο κλάδους, θα είχαμε 5.000 τόνους τροφίμων επιπλέον, για αυτούς που έχουν ανάγκη και περιμένουν την βοήθειά μας.
Πόσο σημαντικές είναι οι πρωτοβουλίες ευαισθητοποίησης του κόσμου για τη σπατάλη τροφίμων;
Είναι πολύ σημαντικό να μιλάμε για την σπατάλη τροφίμων. Να το καταλάβει ο κόσμος και ιδιαίτερα όσοι εργάζονται στον κλάδο των τροφίμων. Η σπατάλη τροφίμων έχει πολύ αρνητικό περιβαλλοντικό αντίκτυπο. Τα τρόφιμα τα οποία τελικά καταστρέφονται, εκλύουν αέριους ρύπους και παίζουν καταλυτικό ρόλο στην αύξηση της θερμοκρασίας και την κλιματική αλλαγή. Ο ορισμός από τον ΟΗΕ, μιας τέτοιας Διεθνούς Ημέρας για την ενημέρωση του κόσμου, επικυρώνει την μεγάλη σημασία του πράγματος και μας βοηθάει να μεταφέρουμε το μήνυμα πιο αποτελεσματικά.
Ποιες καινοτομίες ή τεχνολογικές λύσεις βλέπετε να έχουν το μεγαλύτερο αντίκτυπο στη μείωση της σπατάλης τροφίμων στο μέλλον;
Εδώ και πολλά χρόνια, στην Τράπεζα Τροφίμων έχουμε ένα εξειδικευμένο πρόγραμμα ERP. Μέσα στο σύστημα αυτό καταγράφουμε όλες τις δωρεές των εταιριών, ώστε να γνωρίζουμε τι προϊόντα μας προσφέρει κάθε επιχείρηση, με κάθε λεπτομέρεια. Επιπλέον, από το ίδιο σύστημα εκδίδουμε δελτία αποστολής, για όλα τα τρόφιμα που δωρίζουμε στα συσσίτια και στις άλλες φιλανθρωπικές οργανώσεις. Εφαρμόζοντας κι ένα σύστημα σωστής κωδικοποίησης, επιτυγχάνουμε πλήρη διαφάνεια για την καθημερινή μας δουλειά, με ολοκληρωμένα στατιστικά στοιχεία για τα κιλά που διαχειριζόμαστε.
Πλέον, κάτι αντίστοιχο σχεδιάζουμε και για το σύστημα των εθελοντών που εφαρμόζουμε στην περίπτωση του efood, αλλά και για κάθε αντίστοιχη περίπτωση. Αυτό θα είναι ένα νέο σύστημα, ειδικά για την Τράπεζα Τροφίμων. Έχουμε δει παρόμοιες εφαρμογές που χρησιμοποιούν και άλλες Τράπεζες Τροφίμων στην Ευρώπη, και θέλουμε να ξεκινήσουμε τον σχεδιασμό του συγκεκριμένου συστήματος. Η στόχευση είναι να μπορεί κανείς να το χρησιμοποιήσει ακόμη και από το κινητό, με πολύ πολύ απλά βήματα, ώστε να το διαθέτουν άμεσα οι εθελοντές όπου κι αν βρίσκονται. Είναι ένα πολύ απλό σύστημα, με μικρό κόστος -για το οποίο αναζητούμε χρηματοδότη. Είναι όμως απαραίτητη προϋπόθεση για την καθημερινή μας λειτουργία. Πρέπει -πάντα- να έχουμε πλήρη καταγραφή, με κάθε λεπτομέρεια και διαφάνεια, για κάθε προϊόν που μας προσφέρεται.
Πώς βλέπετε να εξελίσσεται το πρόβλημα της σπατάλης τροφίμων στο μέλλον και ποιες αλλαγές πιστεύετε ότι είναι απαραίτητες σε κοινωνικό και θεσμικό επίπεδο;
Είναι δύσκολο να προβλέψει κανείς τις καταστάσεις. Βλέπουμε να έρχονται μεγάλες αλλαγές, οι οποίες -σε αντίθεση με παλαιότερες εποχές- εμφανίζονται και εξελίσσονται με πολύ ταχείς ρυθμούς. Σίγουρα η κλιματική αλλαγή είναι ένας πολύ σημαντικός παράγοντας. Αποτελεί μία από τις βασικές έγνοιες των διεθνών φορέων, όπως ο ΟΗΕ ή η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, που προσπαθούν να αναδείξουν την ανάγκη περιορισμού της σπατάλης τροφίμων, πιέζοντας τα κράτη να αναλάβουν και θεσμικές πρωτοβουλίες με πρακτικά αποτελέσματα. Βασικό ρόλο θα έχουν και τα καταναλωτικά πρότυπα. Οι καταναλωτές είναι πιο απαιτητικοί, χρειάζονται τρόφιμα καλύτερης ποιότητας τα οποία θα ανταποκρίνονται στις διατροφικές ανάγκες, όπως αυτές εξελίσσονται, επιδιώκοντας πιο υγιεινές συνήθειες. Προσθέστε στην εξίσωση την πολυπλοκότητα της παραγωγής και των logistics σε παγκόσμιο επίπεδο. Άρα η σπατάλη τροφίμων είναι ένα θέμα που θα το βρούμε μπροστά μας. Εμείς προσπαθούμε με επαγγελματισμό, σύγχρονες τεχνολογίες να κάνουμε κάθε μέρα ό,τι καλύτερο μπορούμε.
