Η θεσμική θωράκιση, οι ελίτ και η συζήτηση με έναν Νομπελίστα
Το βιβλίο των Ατζέμογλου-Ρόμπινσον “Γιατί αποτυγχάνουν τα Έθνη” ήταν δυστυχώς μπεστ-σέλερ στην εποχή των μνημονίων. Ήταν η δεκαετία της κρίσης για τη χώρα μας και όσοι το διαβάσαμε εκεί κάπου στο 2012 συνειδητοποιήσαμε τη θεσμική καθυστέρηση της χώρας ως βασική αιτία της κατάρρευσης της. Λίγα χρόνια μετά, κι ενώ το βιβλίο τους πλέον θεωρείται κλασικό για την πολιτική επιστήμη και την οικονομία, η καλή τύχη έφερε τα πράγματα έτσι, ώστε ο Ντάρεν Ατζέμογλου, που αγαπάει τη χώρα μας και την επισκέπτεται συχνά, να μάθει στην Αθήνα τα χαρμόσυνα νέα για την απονομή του Νόμπελ Οικονομίας στο πρόσωπο του. Και όπως ήταν φυσικό μοιράστηκε τη χαρά του με όσους δημοσιογράφους έτυχε να βρίσκονται κοντά του.
Ο Ατζέμογλου άρχισε να σκέφτεται τη συσχέτιση θεσμών και ευημερίας από την εποχή που μεγάλωνε στην Τουρκία και ως έφηβος παρατηρούσε μια χώρα με στρατιωτική δικτατορία σε οικονομική κρίση. Πριν 10 χρόνια στη συζήτηση που είχαμε κάνει είχε υποστηρίξει πως στην Ελλάδα πρέπει να δημιουργηθεί ένα πλέγμα υποστηρικτών των μεταρρυθμίσεων και των αλλαγών που θα εξασφαλίσουν στον εκσυγχρονισμό της δημόσιας διοίκησης μια μεγάλη κοινωνική στήριξη. Και σημείωνε πως, οι ελίτ οι ίδιες, έχουν να κερδίσουν από την στήριξη των θεσμών, διότι σε βάθος χρόνου, επωφελείται το σύνολο της οικονομίας.
Σήμερα ο Ατζέμογλου εξακολουθεί να υποστηρίζει πως η γήρανση του πληθυσμού στη Δύση αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα της σύγχρονης οικονομίας, αφού ποτέ στην ιστορία δεν υπήρξαν τόσοι πολλοί ηλικιωμένοι όσο σήμερα – κι η γήρανση αυτή δημιουργεί πολλές προκλήσεις. Ταυτόχρονα βλέπει τη δημοκρατία σε κρίση, αφού η στήριξη της δεν ήταν ποτέ τόσο χαμηλή στο δυτικό κόσμο. Και εργάζεται ώστε η ενσωμάτωση της τεχνητής νοημοσύνης στην παραγωγή να γίνει με τέτοιο τρόπο, ώστε να μειωθούν οι κοινωνικές ανισότητες, να δημιουργηθούν κι όχι να καταστραφούν δουλειές και να βρεθεί ένας καλύτερος τρόπος χρήσης των ανθρωπίνων πόρων.
Τίποτε από όλα αυτά δεν θα γίνει χωρίς δημοκρατικό διάλογο, θεσμική επάρκεια και συμμετοχή. Ο αγώνας είναι δύσκολος αλλά και προκλητικός. Σε δυο βδομάδες οι εκλογές στις ΗΠΑ θα δείξουν εάν οι δημοκρατικοί θεσμοί μπορεί να αντέξουν, να λειτουργήσουν και να παράξουν αποτελέσματα. Διαφορετικά, ο πλανήτης και ο κόσμος μας θα μπουν σε πολύ επικίνδυνες ατραπούς.
